محمد اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان در هفتمین کنفرانس قلب آسیا-پروسه استانبول از نابودی گروه داعش در کشورش خبر داده و گفته است که این گروه در ایجاد پایگاه برای خلافت خود در افغانستان ناکام مانده است.
او گفته از جمله نخستین رهبرانی بوده که درباره داعش و بسیج به‌خاطر مقابله با آن هشدار داده بود و روایت کذب و خصمانه‌ی سهل‌انگاری مقامات افغان «یا بدتر از آن تبانی‌شان با این شبکه نابکار (داعش)» برایش عجیب و تأثرآمیز می‌باشد.
به گفته‌ی آقای غنی، داعش در جنوب ولایت ننگرهار، شهرستان اچین، ولایت کنر و توره بوره در حال فرار و نابودی است. او گفته: «ما درحال نابود ساختن قلمرو و توانایی‌های داعش هستیم. ما سال گذشته یک‌هزار و پنج‌صد عملیات زمینی مشترک و ۳۰۰ حمله هوایی علیه آنان انجام دادیم. ما سه رهبر و۲۵۰۰ تروریست داعشی را از بین برده و بیش از ۲۰۰ تن آنان را اسیر گرفته‌ایم.»
رییس‌جمهور افغانستان در این نشست افزوده است که بازجویی از جنگجویان بازداشت شده داعش و بهره‌برداری از اطلاعات استخباراتی، زمینه را برای واحدهای بازدارنده ویژه کشورش فراهم ساخت تا بتوانند تمویل کنندگان، برنامه‌ریزان و استخدام کنندگان داعش را هدف قرار داده و یا بازداشت کنند.
ارتش افغانستان تاکنون بیش از یک هزار پایگاه جنگی و ساختمان‌های مربوط به داعش را در سراسر این کشور از بین برده و موفق شدهاند 9 شهرستانی که در سال گذشته در تصرف داعش بود را پس بگیرند.
محمد اشرف غنی در نشست قلب آسیا در باکو، پایتخت آذربایجان هم‌چنین گفته است که داعش حمایت خارجی خود را از دست داده و تسلیحات، اکمالات و جنگجویان آن در حال تمام شدن است و «تنها چیزی که برای داعش باقی مانده، گیر ماندن در کوه‌ها و از گرسنگی مردن است.»
علاوه بر اشرف غنی، رییس اجرایی افغانستان نیز در حاشیه نشست شانگهای از راه‌اندازی عملیات برای نابودی داعش در زمستان پیش رو خبر داده و گفته است که «ضربات سختی بر گروه تروریستی داعش در شمال افغانستان وارد خواهد شد.»
عبدالله عبدالله، رییس اجرایی افغانستان در دیدار با قاهر رسول‌زاده، صدراعظم تاجیکستان در حاشیه نشست سران شانگهای گفته است که کابل نگرانی‌های دوشنبه را درک می‌کند و با قاطعیت در برابر گروه‌های تروریستی به‌ویژه داعش مبارزه می‌کند.
او گفته است: «در حال حاضر ضربه‌ای که داعش در افغانستان دیده در هیچ گوشه‌ای از جهان متحمل نشده است. سران داعش در افغانستان نابود شدهاند.»
داعش در افغانستان
در بهار ۱۳۹۴ خورشیدی گزارش‌هایی از ظهور داعش در شهرستان شینوار ننگرهار داده شد. این گروه سپس توانست در شهرستان‌های اچین، سپین غر، نازیان و بتی کوت این ولایت، طالبان را شکست دهد و پرچم سیاهش را در این مناطق به‌جای پرچم سفید گروه طالبان نصب کند.
داعش رفته رفته از ننگرهار به ولایت‌های جنوبی افغانستان نیز رخنه کرد. همزمان با گسترش فعالیت‌های داعش در هلمند، این گروه، شهرستان خاک سفید ولایت فراه را به عنوان مرکز فعالیت‌های خود انتخاب کرد. در سال جاری این گروه در شمال افغانستان نیز دست به عملیات زد. درحال حاضر این گروه در یکی از شهرستان‌های ولایت جوزجان پایگاه دارد.
هرچند مقام‌های افغانستان در سال جاری خورشیدی بارها از نابودی داعش در افغانستان سخن زده‌اند اما این گروه همچنان چندین عملیات خونین انتحاری و انفجاری را راه‌اندازی کرده است. این گروه تنها در سال جاری، چندین حمله خونین را بر مساجد شهر کابل انجام داده است.
برای نخستین بار روسیه در ماه دسمبر ۲۰۱۴ نگرانی خود را از حضور داعش در افغانستان اعلام کرد. در آن زمان اما این ادعا از سوی حکومت افغانستان رد شد. چندی بعد، در دهم جنوری ۲۰۱۵ شاخه خراسان گروه داعش رسما در افغانستان اعلام موجودیت کرد و سران داعش در شاخه خراسان، با ابوبکرالبغدادی بیعت کردند. این بیعت در اواخر ماه جنوری از سوی بغدادی پذیرفته شد.
هرچند در ماه مارچ 2015 میلادی حکومت افغانستان حضور داعش را در خاک این کشور تایید کرد اما در یازدهم فبروری، ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان افشا کرده بود که ملا عبدالرؤوف معاون والی خراسان گروه داعش در جنوب افغانستان کشته شده است. این فرمانده، رهبری افراد وابسته به داعش را در ولایت هلمند به عهده داشت.
حملات داعش
داعش پس از ظهور در شرق افغانستان در نخست با گروه طالبان درگیر شد و مناطقی را از نزد طالبان در اختیار گرفت. این گروه سپس تبدیل به تهدید استراتژیک برای افغانستان گردید. پس از آن‌که داعش ده نفر را در ولایت شرقی ننگرهار به شکل بی‌رحمانه منفجر ساخت، دفتر شورای امنیت ملی افغانستان تاکید کرد که داعش در سه ولایت ننگرهار، هلمند و فراه حضور گسترده دارد و حکومت افغانستان این گروه را به‌عنوان یک تهدید بزرگ برای امنیت ملی افغانستان و منطقه می‌داند.
داعش پس از آن چندین حمله خونین را راه‌اندازی کرد. در ماه سرطان بر پاسگاه‌های پولیس محلی ننگرهار حمله کرد که در آن 15 تن کشته شدند. در ماه اسد سال 1395 خورشیدی این گروه معترضان جنبش روشنایی را در قلب شهر کابل هدف قرار داد که در نتیجه بیش از 80 تن کشته و بیش از 400 تن دیگر زخمی شدند.
در ماه عقرب 1395 خورشیدی داعش بار دیگر وحشت آفرید. این گروه نزدیک به 30 غیرنظامی را در ولایت غربی غور تیر باران کرد.
در سال جاری نیز داعش چندین حمله خونین را راه‌اندازی کرد. این گروه چندین مسجد را در ولایت‌های کابل و هرات هدف قرار داد. براساس گزارش ویژه سازمان ملل که در ماه عقرب سال جاری منتشر شد، از اول جنوری ۲۰۱۶ تاکنون، ۱۲ حمله هدفمند علیه نمازگزاران شیعه در اماکن مذهبی ثبت شده که در آن ۲۳۰ نفر کشته و ۴۵۹ نفر دیگر زخمی شدهاند. از این میان مسوولیت چندین حمله را داعش بر عهده گرفته است.
حکومت افغانستان در پی افزایش حملات داعش بر مکان‌های مذهبی اعلام کرد که تروریستان داعش در پی راه‌اندازی جنگ فرقه‌ای در افغانستان‌اند اما مردم این کشور با اتحاد و همدلی خود نشان داده‌اند که داعش به هدف خود نمی‌رسد.
عوامل داخلی
همزمان با حضور داعش در افغانستان، از هم‌دستی شماری از مقام‌های حکومتی این کشور با این گروه نیز سخن زده شده است. در ماه میزان سال گذشته جنرال عبدالرشید دوستم، معاون اول رییس جمهور افغانستان از استقرار داعش در شمال این کشور هشدار داد.
او از احتمال استقرار حدود ۷۵۰۰ تن از نیروهای داعش در ولایت‌های بدخشان در شمال شرق و بادغیس در شمال غرب این کشور خبر داده و گفته بود که «این تعداد از نیروهای داعش، شهروندان کشورهای قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، روسیه و چچن هستند که می‌خواهند از بهار سال آینده در شمال افغانستان مستقر شوند.»
آقای دوستم گفته بود که پاکستان و بخشی از نیروهای داخلی زمینه استقرار داعش را در شمال افغانستان مساعد می‌سازند. پس از آن شماری از مقام‌های ارشد حکومتی افغانستان از سوی شماری از اعضای مجلس نمایندگان این کشور متهم به همکاری با داعش شدند.
ظاهر قدیر، نماینده ننگرهار در مجلس نمایندگان گفته بود که «مسوولان داعش به نهادهای امنیتی کشور و سفارت‌خانه‌های مقیم در کابل رفت و آمد می‌کنند.»
افزون بر این شماری از مقام‌های ارشد امنیتی حکومت وحدت ملی از جمله معصوم استانکزی، رییس امنیت ملی و حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی متهم به هم‌دستی با داعش شدهاند. ادعایی که از سوی رییس جمهور افغانستان به شدت رد شده و به گفته‌ی آقای غنی کسانی که مقام‌های ارشد حکومت را متهم به هم‌دستی با داعش می‌سازند، جرات کرده و ادعای‌شان را در دادگاه ثابت کنند.
حکومت افغانستان همواره گفته که داعش نه متعلق به این کشور است و نه در این کشور جای دارد بلکه این گروه از بیرون از مرزهای افغانستان می‌آیند. در این میان حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی افغانستان گفته است که داعش از خاک پاکستان به افغانستان می‌آید.
حملات نظامی
افغانستان و امریکا پس از آن‌که داعش در شرق افغانستان فعالیت‌های گسترده‌ای را شروع کرد، برای سرکوبی این گروه چندین عملیات نظامی را راه‌اندازی کردند. افزون بر این افغانستان از پاکستان و کشورهای دیگر نیز خواست در راستای نابودی تروریزم، کابل را حمایت کنند.
در ماه ثور سال جاری مقام‌های افغان اعلام کردند که داعش در مرحله حساسی قرار گرفته و شماری از فرماندهان آنان نیز کشته شدهاند. پیش از آن در ماه دلو سال گذشته قدم شاه شهیم، رییس پیشین ستاد ارتش افغانستان اعلام کرد که در یک سال نزدیک به 2 هزار جنگجوی داعش در نبرد با نظامیان افغان کشته شدهاند.
در ماه اسد سال ۱۳۹۵ حافظ سعید، رهبر شاخه خراسان گروه داعش همراه با سه تن از همکارانش در نتیجه‌ی یک عملیات ارتش در شهرستان اچین ولایت ننگرهار کشته شد. ابو عثمان ازبک، قاری عمران پنجاپی، ذبیح‌الله چیچینی، قاری امان باجوری، ملا عبیدالله اورکزی و قاری عزیزالله کنری در نتیجه عملیات نیروهای افغان در ماه حوت سال گذشته کشته شدند.
در بهار امسال امریکا بزرگ‌ترین بمب غیرهسته‌ای خود را به نام «مادر همه بمب‌ها» بر مخفی‌گاه‌های داعش در اچین ننگرهار پرتاب کرد. پس از آن وزارت دفاع افغانستان اعلام کرد ۴ تونل بزرگ که داعش از آن به‌عنوان پناه‌گاه استفاده می‌کرد، تخریب شده و ۹۶ عضو داعش کشته شدهاند.
در کنار این نیروهای افغان «عملیات شاهین 25» را نیز سال گذشته برای نابودی داعش انجام دادند. حضرت حسین مشرقی‌وال، سخنگوی فرمانده پولیس ولایت ننگرهار در آن زمان گفته بود که در عملیات شاهین ۲۵، ۱۹۸ داعشی کشته و ۶۱ تن دیگر شان زخمی شدهاند.
چه کسانی نگران داعش‌اند؟
حضور داعش در افغانستان، به ویژه شمال این کشور، شماری از کشورها را نگران ساخته است. بعضی از این کشورها برای مهار داعش در افغانستان حتا دست به دامن طالبان شده و با این گروه در پی ایجاد روابط نزدیک برآمده‌اند.
کشورهای آسیای میانه از جمله تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرغیزستان از جمله کشورهایی هستند که نگران حضور داعش در افغانستان می‌باشند.
براساس گزارش‌های منتشر شده، تاکنون حدود 9 هزار نفر از کشورهای آسیای میانه به صف داعش پیوسته و در عراق و سوریه برای این گروه جنگیده‌اند. اکنون این کشورها نگران بازگشت این جنگجویان زخم خورده‌اند.
در کنار نگرانی این کشورها، سازمان پیمان امنیت جمعی که یک سازمان فعال نظامی و چند منظوره در حوزه آسیای میانه و قفقاز است، نیز از حضور داعش در شمال افغانستان ابراز نگرانی کرده است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز گفته بود که مرزهای افغانستان اصلی‌ترین تهدید برای امنیت و ثبات آسیای میانه است و گسترش این گروه در مرزهای مشترک افغانستان با کشورهای تاجیکستان و ترکمنستان نگران کننده می‌باشد.
روسیه برای رفع نگرانی‌های خود از تهدیداتی که داعش متوجه این کشور ساخته، تایید کرده که طالبان در افغانستان ارتباط برقرار کرده زیرا داعش تهدید مشترک برای مسکو و طالبان است.
در کنار این چین نیز از حضور داعش در افغانستان نگران است. این کشور می‌داند که شماری از جنگجویان اویغور مخالف دولت چین در خاک افغانستان و در مناطقی که داعش فعالیت دارند، حضور دارند. چین اویغورها را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند.
با همه‌ی این نگرانی‌ها، حکومت افغانستان می‌گوید به هیچ کسی اجازه نمی‌دهد که از خاک این کشور برعلیه کشورهای منطقه و هیچ کشور دیگر استفاده صورت بگیرد.
تداوم نگرانی
هرچند رییس‌جمهور غنی گفته که داعش در فرار و نابودی در افغانستان است، اما هنوز هم داعش در شماری از مناطق افغانستان حضور دارد. این گروه علاوه بر درزاب و قوش‌تپه ولایت جوزجان در مناطق شرقی افغانستان نیز حضور دارد.
اخیرا مقام‌های محلی کنر به خبرنامه گفته بودند که داعش در شماری از مناطق این ولایت فعالیت دارد. علاوه بر این در مناطقی از ننگرهار نیز تاکنون این گروه فعالیت دارد.
شاه‌حسین مرتضوی، سرپرست دفتر سخنگوی رییس‌جمهور افغانستان می‌گوید منابع تروریزم در افغانستان مشخص است زیرا این گروه‌ها در خارج از مرزهای این کشور عقبه‌های بیرونی دارند و از طریق مواد مخدر تمویل می‌شوند.
آقای مرتضوی به خبرنامه گفت: «طالبان چتری است که در زیر مجموعه آن، گروه‌های تروریستی دیگر ظهور کرد. منبع و سرچشمه‌های تروریزم واضح است. در برخی کشورها زخمی‌های شان تداوی می‌شود و رهبران‌شان نیز در این کشورها هستند.»
پس از ظهور داعش در افغانستان، شورای امنیت ملی این کشور داعش را به‌عنوان تهدید جدی معرفی کرد. اکنون که به گفته مقامات افغانستان این گروه رو به نابودی است، بازهم حکومت افغانستان داعش را در کنار طالبان برای منطقه، جهان و افغانستان یک تهدید می‌خواند.
با این حال، حکومت افغانستان همچنان مدعی است که افغانستان در خط مقدم جنگ با ترویزم قرار دارد و به نیابت از کشورهای جهان در برابر آنان می‌جنگند. انتظار حکومت افغانستان این است که کشورهای منطقه و جهان، مبارزه نظامیان افغان در برابر تروریزم را درک کرده و این کشور را در امر مبارزه با ترویزم همکاری کنند.