توهمات هیپناگوژیک، یا رویاهای پیشاخواب نوعی توهم در لحظات به خواب رفتن است. به طور کلی، توهماتی شامل دیدن، شنیدن، احساس یا بوییدن چیزی است که در واقع وجود ندارد. این توهم در درجه اول شامل دیدن چیزهایی می‌شود که وجود خارجی ندارند.
37 درصد افراد دچار توهم پیشاخواب
اگرچه داشتن چنین توهماتی ممکن باعث سردرگمی یا ترس شود اما توهمی نسبتا رایج است. و احتمالاً جای نگرانی ندارند. رویاهای پیشاخواب یکی از علائم رایج نارکولپسی است. اما در افرادی که به نارکولپسی مبتلا نیستند نیز رخ می دهد. در واقع، یک مطالعه نشان داد که 37 درصد از افراد گفته اند که هنگام به خواب رفتن دچار توهم می شوند. اگر هنوز درباره توهمات هیپناگوژیک نشنیده‌اید یا اطلاعات کافی در مورد تفاوت آن ها با توهمات ناشی از اختلالات سلامت روان علائم آن ندارید. در مورد علل آن ها و این که آیا باید برای متوقف کردن آن باید کاری انجام داد یا خیر در این مطلب بخوانید:
توهمات هیپناگوژیک چیست؟
توهمات هیپناگوژیک هنگام به خواب رفتن اتفاق می‌افتند. به طور کلی، کوتاه مدت و زود گذر هستند. 86 درصد از این توهمات ماهیت بصری دارند. مردم معمولا الگوها و اشکال متحرک یا تصاویر واضح از چهره ها، حیوانات یا صحنه ها را می بینند. و 35 درصد از آن شامل شنیدن صداهایی مانند صدای اشیاه، افراد یا موسیقی است. در 25 تا 44 درصد موارد، فردی که توهم هیپناگوژیک را تجربه می‌کند، احساس فیزیکی می‌کند، مانند افتادن یا بی وزنی.
افرادی که برای اولین بار توهمات هیپناگوژیک را تجربه می کنند، ممکن در مورد آنچه رخ می‌دهد، احساس سردرگمی کنند. اما خوشبختانه دلیلی برای نگرانی نیستند. آن ها با توهمات مرتبط با اختلالات سلامت روان، مانند اسکیزوفرنی، متفاوت هستند. همچنین رویای این افراد با کابوس‌های شبانه متفاوت است. اگرچه ممکن است چنین تجربه ایی در افرادی با مشکلات خواب خاص رخ دهند.
مطلب مرتبط:
اختلالات خواب چه تاثیری بر ریسک بروز سرطان دارند؟
کلم قمری داروی گیاهی بی خوابی برای کسانی که در حسرت خواب شبانه هستند!
بیماری های کشنده ناشی از خواب زیاد که بیشتر ما از آن بی خبریم!
بهبود کیفیت خواب با ۵ راهکار قطعی از طب آیورودا
توهمات هیپناگوژیک در مقابل توهمات مرتبط با اختلالات سلامت روان
اگرچه رویاهای پیشاخواب شباهت هایی با افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ندارند. اما در این دو برخی از ویژگی های متمایز کننده کلیدی وجود دارد. رویاهای پیشاخواب به احتمال زیاد بصری هستند، در حالی که توهمات اسکیزوفرنی عمدتا شنوایی هستند. وقتی افراد قبل از خواب رویا می‌بینند، عموما می‌دانند که توهمی شده‌اند. همچنین، احتمال این که افراد آن را فراموش کنند بسیار بیشتر از توهمات اسکیزوفرنی هستند. و معمولا تأثیر زیادی بر زندگی فرد ندارد.
اگر هنگام خوابیدن دچار توهم می‌شوید ولی در طول روز که کاملا بیدار هستید هیچ توهمی رخ نمی‌دهد. لازم نیست نگران این باشید که رویاهای شما نشانه بیماری روانی است. با این حال افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب صداهایی را می شنوند یا افرادی را می بینند که در آن جا نیستند. و اغلب معتقدند که این رویاها واقعی است. آنها همچنین بسیاری از علائم دیگر مانند باورهای پارانوئید یا هذیانی، افکار آشفته، و مشکل در تمرکز یا صحبت کردن را نیز تجربه می‌کنند.
تاثیر افسردگی به افزایش توهمات هیپناگوژیک
گاهی اوقات توهم در افرادی که سایر اختلالات سلامت روان دارند، رخ می دهد که البته زیاد شایع نیست. مثلا افرادی که افسردگی شدید، اختلال دوقطبی، روان پریشی پس از زایمان دارند چنین چیزی را تجربه می‌کنند. همچنین امکان دارد در افرادی با اختلال استرس پس از سانحه یا اختلال شخصیت مرزی نیز این توهم قابل رویت می‌باشد. اگر توهمات شما فقط زمانی رخ می دهد که به خواب می روید، به دلیل هیچ کدام از این اختلالات نیست. از سویی هر فردی که یکی از این اختلالات روانی را داشته باشد، علاوه بر توهم، علائم دیگری را نیز تجربه خواهند کرد.
علاوه بر این افزایش رویاهای پیشاخواب ناشی از مصرف دارویی به اسم آمی تریپتیلین است که افراد برای درمان افسردگی آن را استفاده می‌کنند. با این حال، پزشکان با افزایش توهمات هیپناگوژیک دستور به قطع دارو نمی‌دهند.
توهمات هیپناگوژیک چه تفاوتی با کابوس دارد؟
توهمات هیپناگوژیک با کابوس ها متفاوت است، اما دو شباهت بارز دارند. هم توهمات هیپناگوژیک و هم کابوس‌های شبانه با خواب مرتبط هستند. هیچ کدام در طول روز که کاملا بیدار هستید اتفاق نمی‌افتد. توهمات هیپناگوژیک شب لحظات قبل از به خواب رفتن رخ می دهد. در حالی که رویاهای واضح، مانند کابوس، بعدا در چرخه خواب شما و زمانی که کاملا به خواب رفته اید، رخ می دهد.
کابوس ها اساسا رویاهای ترسناکی هستند که اغلب مردم با این کابوس ها بیدار می‌شوند و احساس ترس می‌کنند. و آنچه را که در رویا اتفاق افتاده با جزئیات واضح به یاد می آورند. اگرچه توهمات هیپناگوژیک در مواقعی می تواند ترسناک باشد، اما با ترس مرتبط نیست. در حالی که کابوس ها شامل داستان های مفصلی هستند، توهمات هیپناگوژیک فقط مجموعه ای از تصاویر متحرک است. که گاهی با صداها یا احساسات بدنی همراه می‌باشد.
در بزرگسالان، کابوس‌های مکرر با اختلال اضطراب پس از سانحه و سایر بیماری‌های روان‌پزشکی، برخی داروها و برخی اختلالات خواب مرتبط است. اگرچه توهمات هیپناگوژیک بیشتر در افراد مبتلا به برخی اختلالات خواب رخ می دهد، اما در افراد سالم طبیعی و شایع است.
فلج خواب یا بختک
اگرچه توهمات هیپناگوژیک و فلج خواب که در بین عوام به نام بختک معروف است، دو پدیده مجزا است. اما می توانند به طور همزمان رخ دهند و ممکن است مانند یک کابوس به نظر برسند. هنگامی که فلج خواب رخ می دهد، فرد احساس می کند بیدار است اما نمی تواند بدن خود را حرکت دهد. در طول فلج خواب، فرد اغلب دچار توهم شنیدن صداها یا احساساتی مانند صدای فردی در اتاق یا حتی سنگینی روی سینه خود می‌شود. اگر فلج خواب و چنین توهماتی در هنگام به خواب رفتن فرد رخ دهد، توهمات هیپناگوژیک محسوب می شوند.
علائم توهم هیپناگوژیک
توهمات هیپناگوژیک، توهماتی هستند که هنگام به خواب رفتن رخ می دهند. فراتر از آن، هیچ علامت اضافی وجود ندارد. توهمات هیپناگوژیک می تواند ماهیت دیداری، شنیداری یا حسی داشته باشد. یک فرد دچار توهم هیپناگوژیک می‌تواند به طور همزمان توهم بینایی، شنوایی و حسی را تجربه کند.
پیشنهاد می‌شود بخوانید:
آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب چیست و چه عوارضی دارد؟
شیوه رفع ۱۰ مشکل شایع در خواب که احتمالا شما هم به آنها مبتلا هستید
۵ بهترین ماده غذایی برای افزایش ملاتونین و رفع مشکل بی خوابی
۷ قانون خواب فضانوردان ناسا که کمک تان می کند به میزان کافی استراحت کنید
توهم هیپناگوژیک دیداری
توهمات هیپناگوژیک بصری اغلب شامل اشکال، رنگ ها و تصاویر متحرک است. به عنوان مثال، یک توهم هیپناگوژیک ممکن است شبیه به نگاه کردن به یک کالیدوسکوپ باشد. تصاویر بصری همچنین ممکن است شامل حیوانات، افراد، چهره‌ها و صحنه‌های واقعی باشند. این تصاویر معمولا متحرک هستند، اما مانند رویاها شامل داستان یا تعامل نیستند.
توهم هیپناگوژیک شنیداری
علائم توهمات هیپناگوژیک شنیداری عموما شامل صداهای پس زمینه است. به عنوان مثال، توهمات شنیداری رایج شامل صدای تلفن، زنگ در، صدای مردم در حال صحبت کردن، یا صدای حیوانات. باز هم، این صداها مثل یک داستان یا رویا مرتب و به هم مرتبط نیست.
توهمات هیپناگوژیک حسی
از سویی توهمات هیپناگوژیک حسی یا لمسی به زمانی اطلاق می شود که فرد چیزی در بدن خود احساس کند. برای مثال، ممکن است احساس بی وزنی کنید، یا احساس کنید در حال زمین خوردن هستید. گاهی اوقات افراد حتی اگر کسی در اتاق نباشد نیز احساس می کنند که شخص دیگری آن جا حضور دارد. این توهم حسی معمولا با فلج خواب همراه است که می تواند همزمان با توهمات هیپناگوژیک رخ دهد.
چه چیزی باعث توهم هیپناگوژیک می شود؟
هرچند کارشناسان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث توهمات هیپناگوژیک می شود. اما از نظر عصب شناختی، به نظر می رسد که توهمات هیپناگوژیک شباهت هایی با توهمات روزانه و رویاها دارند. هرچند هنوز ثابت نشده است اما محققان بر این باوراند که توهمات هیپناگوژیک ناشی از الگوهای خواب حرکت سریع چشم در زمان بیداری است.
برای اکثر افراد، وقتی توهمات هیپناگوژیک با اختلال همراه نیست، بی ضرر تلقی می‌شود. با این حال، توهمات هیپناگوژیک در افراد مبتلا به اختلالات خواب و با وضعیت سلامتی خاص بیشتر شایع است. به عنوان مثال، توهمات هیپناگوژیک در افرادی که نارکولپسی را تجربه می کنند. یا افرادی که دچار بی خوابی، خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و اختلالات سلامت روان هستند، شایع است. از آن جایی که توهمات هیپناگوژیک بسیاری اوقات رخ می‌دهد، علت آن هیچ ربطی به وجود یک اختلال زمینه ای ندارد.
لینک های مرتبط:
این ۱۰ مواد خوراکی را قبل از خواب مصرف کنید و راحت و سریع بخوابید
تست شخصیت شناسی براساس نوع خوابیدن: عادت خواب تان از رابطه شما می گوید!
واقعیت جالب: علت خواب آلودگی مردان پس از رابطه جنسی!
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما فقط توهمات هیپناگوژیک دارید. توهماتی کوتاه و زود گذر در هنگام خواب شبانه و علائم دیگری ندارید، نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. ولی اگر توهمات شما در طول روز اتفاق می افتد، باید به دنبال کمک پزشکی باشید. توهمات در طول روز متفاوت است و می تواند نتیجه یک اختلال سلامت روان، یک عارضه جانبی دارو، یا مسائل دیگری باشد که نیاز به توجه جدی دارد.
علاوه بر سایر علائم اختلال خواب، اگر توهمات هیپناگوژیک را تجربه می‌کنید، باید به مراقبت های پزشکی نیز توجه کنید. چنانچه گفته شد، معمولا توهمات هیپناگوژیک با نارکولپسی همراه است. سایر علائم نارکولپسی عبارتند از خواب آلودگی بیش از حد در طول روز. یا از دست دادن ناگهانی تون عضلانی (کاتاپلکسی)، فلج خواب، و مشکلات خواب. نارکولپسی یک اختلال خواب است که می تواند با عواقب جدی مانند به خواب رفتن در حین رانندگی همراه باشد، بنابراین درمان آن ضروری است.
چگونه می توان توهمات هیپناگوژیک را متوقف کرد؟
اگر فقط گاهی اوقات توهمات هیپناگوژیک دارید، جای نگرانی نیست. با این حال، اگر این توهمات خواب شما را مختل می کنند یا باعث ناراحتی شما می شوند، به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک می تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید که این توهمات ناشی از اختلال خواب و سلامت روان است یا خیر. اگر چنین باشد، با درمان اختلال زمینه ای می توان به کاهش توهمات کمک کرد.