از ثبت نخستین مورد مثبت ویروس کرونا در افغانستان نزدیک به سه و نیم ماه می‌گذرد، اما به تازگی این ویروس ناشناخته خودش را نشان داده، در درون خانواده‌ها نفوذ کرده و همه‌روزه تأثیرات مرگ‌بار خودش را بر جای می‌گذارد. به تازگی فضای شبکه‌های اجتماعی، به‌خصوص شبکه‌ی اجتماعی فیسبوک که در افغانستان کاربران زیاد دارد، از پیام‌های تسلیت و همدردی، خبرهای درگذشت و عکس‌های مردان و زنان میان‌سال و کهن‌سال پرُ شده است. چنانچه زهرا دانش، یکی از کاربران فیسبوک به خبرنامه نوشت: «از سر و صورت و دیوارهای همه مرگ می‌بارد؛ یکی پدرش، یکی کاکایش، یکی کلان منطقه شان، یکی مادر، عمه، خاله و …» و همین‌طور، جمیل تابش، یکی دیگر از کاربران فیسبوک در صفحه‌اش نوشته است: «در این روزها فیسبوک مکانی برای اعلان فوتی جور شده، کم کم به فیسبوک حساسیت پیدا می‌کنم.» با این‌همه، کمتر کسانی به علت مرگ درگذشتگان اشاره می‌کنند.
سرخط خبرها مرگ است
امروز وقتی صفحه‌ی فیسبوک را باز کردم، اولین مطلب که در صفحه‌ام آمد از صفحه‌ی داکتر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی بود که نوشته است: «از خداییم و به سوی خدا بر می‌گردیم.» آقای عبدالله در این پیام تسلیت، خبر درگذشت کسی به نام عزیز احمد را داده که قبلاً به حیث رییس دفتر پادشاه سابق افغانستان و مشاور رییس‌جمهور پیشین ایفای وظیفه نموده است. و همین‌طور، به‌طور نمونه به تازگی قاضی سعادت غزنوی، یکی از مشاوران معاونت دوم ریاست جمهوری بی‌هیچ خبر علت درگذشت از سوی نهادهای صحی یا خانواده‌اش، در شبکه‌ی اجتماعی فیسبوک تبدیل به یک موضوع بحث‌برانگیز شده، البته نحوه انتقال جنازه آقای غزنوی از کابل به ولایت غزنی. با این‌حال تا هنوز هیچ آدرس رسمی تأیید نکرده که آیا آقای غزنوی بر اثر ویروس کرونا وفات کرده یا عامل دیگری. و همین‌طور چند روز قبل حیدری وجودی، شاعر و عارف که یکی از ستون‌های معنوی کتابخانه عامه کابل بوده است، بر علت ابتلا به ویروس کرونا وفات نمود و کاربران فیسبوک در افغانستان به طور گسترده به خبر وفات آقای وجودی واکنش نشان دادند و به بررسی اشعار و کارنامه‌ی ادبی ایشان پرداختند.
فیسبوک، گورستان مجازی
باآن‌که ویروس کرونا سایه‌ی خودش را بر زندگی همه افکنده و همه‌روزه در اکثر کشورهای جهان جان تعدادِ بیشمار انسان‌ها را می‌گیرد، اما به نظر می‌رسد که در افغانستان همچنان مردم از خبر ابتلا به این ویروس ننگ می‌کنند و کسانی هم که از اثر ابتلا به ویروس وفات می‌کنند، خانواده‌های شان به نوعی این موضوع را پنهان کرده و از علت وفات چیزی به زبان نمی‌آورند، ولی با این‌همه آنچه واضح است اینکه ویروس کرونا راه خودش را در درون خانواده‌ها باز کرده و همه‌روزه قربانی می‌گیرد. طوری‌که عظم الدین برکی، نویسنده و یکی کاربران فیسبوک به خبرنامه نوشته است: «این روزها فیسبوک برای من و اهالی افغانستان شبیه ماتم‌سرا و جنازه‌جای است. از حدود چهار هزار دوست که به فیسبوک دارم، روزانه در حدود ده الی پانزده سوگ‌نامه و یا خبر مرگ کرونایی را می‌خوانم. اکثر این مرده‌ها بالای چهل سال عمر دارند. البته بیشتر این مرگ‌های مرض شکر، قلبی و یا سکته خوانده می‌شود، حالا آنکه واقعیت مساله مرگ کرونایی است. با اینکه کرونا جدی‌تر شده؛ اما بی پروایی مردم پرسش جای حیرت دارد.»
نبی ساقی، نویسنده، پژوهشگر و یکی دیگر از کاربران شبکه اجتماعی فیسبوک به خبرنامه نوشته است: «در شبکه‌های اجتماعی پیام‌های تسلیت این روزها خیلی افزایش یافته‌است. تعداد کمی از کاربران علت فوت را کرونا ذکر می‌کنند، اما بیشتر شان می‌نویسند: به علت مریضی که داشت. من فکر می‌کنم بیشتر این پیام‌های فوتی به کرونا ارتباط دارد. احتمال دارد این پیام‌ها روحیه‌ی مردم را تضعیف هم بکند. شاید بهتر باشد دوستان پیام‌های صوتی را به مسنجر دوستان خود به صورت خصوصی بنویسند. اینکه شبکه مجازی را به گورستان مجازی یا فاتحه‌گیری مجازی تبدیل کنیم، شاید از نظر روانی نتایج خوبی نداشته باشد.»
بی‌تفاوتی حکومت در قبال کرونا
در حالی‌که شبکه‌های اجتماعی از پیام‌های تسلیت و عکس‌های درگذشتگان پر شده است، اما پنهان‌کاری علت وفات، عدم اعتراض به سکوت و بی‌برنامه‌گی حکومت در قبال این وضعیت جاری، به بی‌تفاوتی حکومت کمک کرده و بیشتر از قبل مسوولان امور نسبت به این وضعیت بی‌توجه شده‌اند. طوری‌که در روزهای اخیر شهرهای بزرگ افغانستان از جمله کابل به روزهای قبل از شیوع ویروس کرونا برگشته است و هیچ نوع محدودیتی در قبال گشت و گذار مردم در شهر و برنامه‌های مشخص در مورد جلوگیری از شیوع ویروس کرونا از سوی حکومت وجود ندارد. حکومت و وزارت صحت عامه در بخش از ولایت روند آزمایش و تست موارد مشکوک را به دلیل نبود امکانات متوقف ساخته و عملاً کشور در شرایطی قرار دارد که هیچ نوع آمار و ارزیابی از وضعیت بحرانی کنونی وجود نداشته و هیچ نوع تلاش در قبال مدیریت بحران و ساماندهی این شرایط بحرانی از سوی هیچ نهادی صورت نمی‌گیرد.