شرکت بین‌المللی بنادر هند که در طرح توسعه بندر چابهار ایران همکاری می‌کند، اعلام کرده که برای تهیه ۱۴ دستگاه جرثقیل سنگین به منظور استفاده در فاز اول این بندر اقدام کرده است.
«هندو بیزنس لاین»، رسانه هندی به نقل از «آرون کومار گوپتا»، مدیر اجرایی شرکت بین‌المللی بنادر این کشور نوشته است که ساخت این تعداد جرثقیل به یک شرکت فنلاندی سفارش داده شده و قرار است به زودی نصب آن‌ها آغاز شود.
آقای گوپتا گفته است: «این تجهیزات برای فعالیت ما در بندر چابهار بسیار ضروری است؛ بنابراین خرید تجهیزاتی را که تحویل آن‌ها به بیشترین زمان احتیاج دارد، در اولویت برنامه‌های توسعه این فاز قرار دادیم.»
گفته شده که جرثقیل‌های ریلی ظرف ۱۶ تا ۱۸ ماه تحویل داده خواهند شد، اما جرثقیل‌های لاستیکی در طول ۱۲ تا ۱۴ ماه آینده آماده خواهند شد.
هندوبیزنیس لاین نوشته که طرح توسعه بندر چابهار یک موفقیت در روابط هند و ایران است و پس از عملیاتی شدن آن، تحولات زیادی پیرامون این بندر اتفاق افتاده و ترافیک باری از بندر کراچی پاکستان به چابهار منتقل خواهد شد.
پیش از این رسانه‌های ایرانی گزارش داده بودند که قرار است هند برای صادرات و واردات کالا از طریق بندر چابهار، در تجهیز، راه‌اندازی و راهبری ترمینال‌های بندری کالا و کانتینر در بندر چابهار سرمایه‌گذاری کند. بر اساس این گزارش‌ها، قرارداد تجهیز اسکله‌های فاز اول بندر چابهار به تجهیزات تخلیه و بارگیری توسط هند، به ارزش بیش از ۸۵ میلیون دالر نهایی شده و قرار است هند ۳۲ دستگاه جرثقیل و تجهیزات تخلیه و بارگیری کالا و کانتیر را در بندر چابهار مستقر کند.
بر اساس گزارش رسانه‌های هندی، بندر چابهار هزینه‌های حمل‌ونقل و زمان برای صادرات کالاهای هند را تا یک سوم کاهش می‌دهد. این بندر هم‌چنین تجارت میان هند، افغانستان و ایران را با توجه به مخالفت‌های پاکستان برای استفاده از خاک این کشور، افزایش خواهد داد.
بندر چابهار که در ولایت سیستان و بلوچستان و در سواحل جنوبی ایران قرار دارد، تنها بندر اقیانوسی ایران است که راه دسترسی هند به چهار شهر را در افغانستان فراهم خواهد کرد.
هند برای توسعه بندر چابهار ایران ۵۰۰ میلیون دالر سرمایه‌گذاری کرده است. فاز اول این بندر در ماه دسامبر سال گذشته با حضور نمایندگان سه کشور سهیم در این بندر و نمایندگان سایر کشورهای منطقه گشایش یافت.
عبدالرحیم کردی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار ایران گفته است که کشورش از سرمایه‌گذاری هند در این بندر استقبال می‌کند. به گفته آقای کردی، تا حال بحث سرمایه‌گذاری هند در بخش زیرساخت‌های بندر چابهار بوده، اما بعد از این بخش خصوصی این کشور نیز تمایل پیدا کرده تا در چابهار سرمایه‌گذاری کنند.
علاوه بر بندر چابهار، کابل با تهران در حال ایجاد یک کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی هستند و تاکنون هفت محموله گندم هند از طریق بندر چابهار به افغانستان ارسال شده است.
صادر شدن اولین محموله افغانستان به هند از طریق چابهار
مقام‌های حکومت افغانستان اعلام کرده‌اند که قرار است به‌زودی محموله بازرگانی افغانستان از طریق بندر چابهار به هند صادر شود.
از سویی هم مسئولان بنادر و دریانوردی سیستان و بلوجستان ایران برای انتقال اولین محموله تجاری افغانستان از طریق این بندر به هند ابراز آمادگی کرده‌اند. آنان تاکید دارند که با شروع انتقالات دو طرفه محصولات افغانستان ـ هند از طریق بندر چابهار، هزینه‌های حمل و نقل کاهش یافته و انتقالات به‌صورت پایدار ادامه خواهد یافت.
بهروز آقایی، مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان گفته که ایران آماده است اولین محموله صادراتی افغانستان به هندوستان را در نیمه اول سال جاری خورشیدی از راه بندر چابهار منتقل کند.
آقایی تاکید کرده است: «اولین گام در حال حاضر، محموله ۱۱۰ هزار تنی گندم اهدایی در قالب تعهد ارسال ۱.۱ میلیون تن گندم دولت هند از چابهار در حال انتقال به افغانستان است و با انتقال اولین محموله کالای صادراتی افغانستان به هندوستان در نیمه ابتدای سال جاری، ضمن تحقق انتقال کالا به صورت دو سر بار، هزینه‌های حمل و نقل کاهش و جریان کالا به صورت پایدار، استمرار خواهد داشت.»
با رسیدن نخستین محموله گندم کمکی هند از طریق بندر چابهار به افغانستان، در واقع استفاده عملی کابل و دهلی از این بندر آغاز گردیده است. با این حال مقام‌های هندی اعلام کرده‌اند که تا ماه فبروری سال جاری میلادی، هفت محموله گندم از مسیر بندر چابهار ایران به افغانستان رسیده است.
هند در سال ۲۰۰۲ میلادی متعهد به کمک یک اعشاریه یک میلیون تُن گندم به افغانستان شده بود که از این میان، ۷۰۰ هزار تُن آن را در سال‌های گذشته کمک کرده است.
توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی بندر چابهار
مقام‌های ایرانی اعلام کرده‌اند که توسعه بندر چابهار به‌گونه سریع ادامه دارد و تا هنوز در این بندر هفت کشتی حامل گندم اهدایی هند برای افغانستان، پهلوگیری کرده است.
رحیم کردی، مدیر عامل سازمان منقطه آزاد چابهار ایران در یک نشست خبری در تهران تأکید کرده است که در سال 1396، یک کنسرسیوم چند ملیتی حمل و نقل با حضور شرکایی از عمان، افغانستان، ازبکستان و قزاقستان در چابهار تشکیل شده که هر کدام از شرکت‌های زیرمجموعه این کنسرسیوم، مسئولیت بخشی از ترانزیت و حمل و نقل کالاها را به عهده خواهد گرفت و به صورت زنجیره‌یی و متصل به هم عمل خواهند کرد.
کردی ابراز امیدواری کرده که در آینده نزدیک، شاهد تقویت این مسیر و فعال شدن ترانزیت در محور شرق که عمده‌ترین نیاز افغانستان و کشورهای آسیای میانه است، باشند.
به گفته مقام‌های ایرانی، در حال حاضر نزدیک به 150 شرکت افغانستانی در منطقه آزاد چابهار به ثبت رسیده، اما ایرادی که آنان نسبت به این شرکت‌ها دارند، این است که برخی از این شرکت‌ها در این منطقه، اقدام به خرده‌فروشی(پرچون فروشی) کرده‌اند، در حالی که این نه مطابق با منافع افغانستان است و نه هم سازمان منطقه آزاد چابهار خواهان چنین عمل‌کردی است. آنان تأکید دارند که سرمایه‌گذاران افغانستانی باید بیشتر در حوزه سنگ‌های معدنی و محصولات کشاورزی سرمایه‌گذاری کنند.
از سویی هم دولت ایران از ساخت خط آهن چابهار ـ زاهدان و اتصال آن به سیستم خط آهن سراسری ایران و افغانستان خبر داده است. مقام‌های ایران گفته‌اند خط آهن چابهار ـ زاهدان با سرمایه‌گذاری 800 میلیون دالری هند، با پیشرفت خیلی خوبی همراه بوده و تقریبا 30 درصد از کل مسیر و 60 درصد از مسیر چابهار ـ ایران‌شهر تکمیل شده است. به گفته مقام‌های ایران، تکمیل شدن این راه آهن در افزایش روابط ترانزیتی ایران ـ هند ـ افغانستان نقش مهمی را اجرا خواهد کرد.
به گفته مقام‌های ایران، این کشور در سال 1396 خورشیدی حدود 900 درخواست سرمایه‌گذاری را در این منطقه آزاد تجاری دریافت کرده که از این میان، 316 درخواست در کمیسیون اقتصادی منطقه آزاد چابهار ثبت شده و 114 طرح به مرحله قرارداد رسیده‌اند که ارزش سرمایه‌گذاری‌های اظهاری در این شرکت‌ها، چهار هزار و 200 میلیارد تومان است.
تنش‌ها روی بندر گوادر
هند و ایران پیش از این بر سر تبدیل کردن چابهار به قطب تجاری و انرژی منطقه توافق کرده بودند. با این حال هدف هند از سرمایه‌گذاری در چابهار و صنایع پتروشیمی ایران، دور زدن پاکستان، یکی از کشورهای رقیبش در منطقه می‌باشد.
پروژه چابهار در ۹۰ کیلومتری بندر گوادر پاکستان و با سرمایه‌گذاری هند در حال توسعه است. چین سرمایه‌گذاری در بندر گوادر را به عنوان بخشی از پروژه بزرگ احیای راه ابریشم برعهده‌گرفته است.
بر اساس قرارداد میان تهران و دهلی‌نو، هند می‌تواند در بدل ۸۵.۲۱ میلیون دالر سرمایه‌ای که برای توسعه بندر چابهار هزینه کرده، از این بندر به مدت ۱۰ سال برای حمل‌ونقل کالا استفاده کند.
اما در عین حال افغانستان و ایران نمی‌توانند نقش بندر گوادر را در انتقال محصولات بازرگانی‌شان نادیده بگیرند و به سادگی از این بندر بگذرند.
اخیرا نصیر احمد نور، سفیر افغانستان در تهران گفته است که بندر چابهار یگانه گزینه افغانستان نیست و این کشور هیچ وقت، هیچ گزینه‌یی را حذف نکرده و نادیده نگرفته است، بلکه به دنبال گزینه‌های متعدد بوده و می‌باشد.
آقای نور تأکید کرده است: «وقتی شما همه گزینه‌ها را فعال نگه دارید، از نظر صرفه‌جویی در زمان و هزینه به نفع همه خواهد بود. فرض کنید که گزینه کراچی و گوادر باشد و در مقابل گزینه چابهار و گزینه‌های دیگری هم باشد، تنگ نظری نداشته باشیم و این به نفع همه است.»
با وجود مخالفت‌ها و رقابت‌هایی که هند و پاکستان و هم‌چنین تنش‌هایی که در روابط میان افغانستان و پاکستان وجود دارد، حالا مقام‌های ایرانی و در کنار آن دولت افغانستان، به دنبال ایجاد روابط و همکاری میان بنادر چابهار و گوادر، به جای رقابت میان این دو بندر هستند.