حدود یک میلیون و دوصد هزار شهروند افغان در داخل این کشور بی‌جا شده اند. این رقم در دو سال اخیر اتفاق افتاده است. عفو بین‌الملل در تازه‌ترین گزارش خود اعلام نموده که از سال 2013 تا کنون، بی‌جاشدگان داخلی بیش از پنجاه درصد افزایش یافته است.
گزارش شده که علاوه بر این مجموعه شهروندان بی‌جاشده داخلی افغانستان، حدود 2.6 میلیون افغان دیگر در خارج از مرزهای این کشور مهاجر می‌باشند.
در تازه‌ترین گزارش عفو بین‌الملل تحت عنوان “کودکان من این زمستان می‌میرند؛ تعهد عملی نشده افغانستان به بی‌جا شدگان” از این مجموعه شهروندان افغان به عنوان قربانیان فراموش شده جنگ در افغانستان یاد شده است.
چمپا پاتیل رییس حوزه جنوب آسیا در سازمان عفو بین‌الملل گفته است “در حالی که نشانه‌ها حاکی از تغییر توجه جهانی از افغانستان است، ما با فراموش کردن مجموعه‌ای بزرگی که از این جنگ به‌جا مانده اند، ریسک می‌کنیم.”
وعده‌های نافرجام
سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرده که در جریان مطالعات خود در افغانستان دریافته که حکومت این کشور به وعده هایش در قبال بی‌جاشدگان داخلی عمل نکرده و این مجموعه بزرگ شهروندان افغان از بی‌سرپناهی، غذا، آب آشامیدنی، خدمات صحی و فرصت‌های آموزش و پرورش محروم می‌باشند.
در این گزارش سازمان عفو بین‌الملل از قول مستان یکی از شهروندان پنجاه ساله کمپ هرات آورده شده که “حتی حیوانات این گونه زندگی نمی‌کند، اما باید این گونه زیست نماییم. من ترجیح می‌دهم که در زندان باشم تا این‌جا، دست‌کم در زندان که نگران غذا و سرپناه نخواهم بود.”
گزارش‌گران عفو بین‌الملل شرایط این بی‌جاشدگان داخلی را به شدت بدتر از سال‌های گذشته در افغانستان تعریف نموده و گفته اند که این موضوع به خاطر نبود کمک‌های بشردوستانه و موارد نظیر کمبود غذا می‌باشد.
زندگی دشوار
عفو بین‌الملل در گزارش جدید خود، زندگی را برای افغان‌های بی‌جاشده داخلی دشوار تعریف کرده است. در این گزارش آمده است که بسیاری از این بی‌جاشدگان با تهدیدهای زیادی روبرو بوده و اکثرا در مواردی از سوی زورمندان تهدید می‌شوند و مجبور به ترک محلاتی زندگی خود می‌گردند.
بر اساس این گزارش، در ماه جون سال 2015 میلادی روز اول رمضان گروهی از مردان مسلح در چمن ببرک بر سرپناه بی‌جاشدگان مستقر در آن هجوم برده و خواهان ترک اجباری آنان از منطقه شده بودند. اما بی‌جاشدگان مستقر در آن‌جا مقاومت کرده که در نتیجه آن دو نفر کشته شده و 10 تن دیگر مجروح شدند.
عفو بین الملل علاوه بر مشکل سرپناه، مساله صحت را یکی از جدی‌ترین مشکل بی‌جاشدگان داخلی افغان خوانده و آن‌را مسئله بقای این مردم تلقی کرده است.
در گزارش عفو بین‌الملل آمده است که بی‌جاشدگان اکثرا به خدمات ابتدایی بهداشتی دسترسی ندارند و شماری از سازمان‌های غیردولتی در عرصه خدمات‌رسانی صحی به صورت محدود، فعال اند.
در این گزارش از قول یکی از بی‌جاشدگان ساکن در هرات آمده است که برای درمان بیماری‌های خود و خانواده‌اش، او مجبور است تا گدایی کند.
عفو بین‌الملل در گزارش خود از سیاست‌های حمایتی بی‌جاشدگان داخلی افغان به شدت انتقاد می‌کند و می‌گوید که این سیاست‌ها به صورت درست عملی نشده اند.
این سازمان به کاهش کمک‌های جهانی به افغانستان اشاره کرده و اعلام داشته که این موضوع روی کاهش کمک‌ها برای بی‌جاشدگان داخلی افغان نیز تاثیر جدی داشته است.
در این گزارش از جامعه بین‌المللی و حکومت افغانستان خواسته شده تا روی نوع نگاه خود به مساله بی‌جاشدگان داخلی افغانستان تجدید نظر کنند و منابع کلانی را به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی حکومت افغانستان به این مساله اختصاص دهند.