کمبود ویتامین دی یکی از اختلالات شایع در تمام جهان است. این کمبود با راشیتیسم، اختلال اسکلتی که مشخصه آن استخوانهای شکننده است، توقف یا تاخیر در رشد، و ناهنجاریها ارتباط داده شده است. تحقیقات زیادی در مورد دلایل کمبود ویتامین دی صورت گرفته است. به علاوه، پژوهشهای علمی زیادی نیز شواهدی فراهم کردهاند که افزایش ویتامین دی خطر ابتلا به بیماریهایی همچون بیماریهای قلبی عروقی و سرطان را کاهش میدهد.
ویتامین دی به عنوان یک هورمون طبقهبندی میشود – و عمل میکند. در حقیقت پروهورمون است یعنی در بدن به یک هورمون تبدیل میشود. این ویتامین سطح کلسیم خون را تنظیم کرده و به جذب آن کمک میکند. از این رو سلامت استخوانها را تقویت میکند. همچنین از ترشح هورمون پاراتیروئید جلوگیری میکند.
ویتامین دی سیستم ایمنی را نیز تقویت کرده و به این ترتیب در برابر عفونتها و بیماریها از بدن محافظت میکند.
منبع اصلی ویتامین دی بدن، نور آفتاب است. حتی پس از یک قرارگیری کوتاه در معرض آن، پوست شروع به تولید این ویتامین میکند. برخی مواد غذایی و مکملها نیز حاوی ویتامین دی هستند.
مطلب مرتبط: آیا بین کمبود ویتامین دی و افسردگی ارتباطی وجود دارد؟
علل پنهان کمبود ویتامین دی
۱. کمبود نور آفتاب
دریافت ناکافی نور آفتاب دلیل اصلی کمبود ویتامین دی است. ما برای داشتن پوست سالم و سوخت و ساز مناسب به نور آفتاب نیاز داریم. برخلاف باورهای غلط، استفاده درست از ضدآفتابها مانع ساخت ویتامین دی در پوست میشود بلکه از سرطان پوست نیز جلوگیری میکند. غالب آدمها این ۸ نشانه سرطان پوست را نادیده میگیرند.
۲. بالا رفتن سن
با افزایش سن، بدن قدری از توانایی طبیعی خود در ساخت ویتامین دی (و دیگر ریزمغذیها) را از دست میدهد. برخی افراد مسنتر، به دلایل مختلف، زمان بیشتری را در منزل سپری میکنند. در نتیجه نور کافی برای تامین ویتامین دی بدن را دریافت نمیکنند. به همین دلیل کهنسالان معمولاً به مکملها نیاز دارند.
۳. پوست تیرهتر
ماده شیمیایی ملانین که در لایه بالایی پوست متمرکز شده است، در صورت وجود مقادیر زیاد، در ساخت ویتامین دی تداخل ایجاد میکند. ملانین مسئول رنگدانههای پوست نیز هست. از این رو کمبود ویتامین دی در میان لاتینها و آفریقایی-آمریکاییها بیشتر است.
۴. دلایل کمبود ویتامین دی؛ اختلال کلیه
به این آمار توجه کنید: از هر ده نفر فرد مبتلا به بیماریهای کلیوی تنها یک نفر از آن آگاه است. اختلالات کلیه میتوانند مشکلات زیادی ایجاد کنند که یکی از آنها کمبود ویتامین دی است. با پیشرفت بیماری، کبد پروتئنی به نام فاکتور رشد فیبروبلاست تولید میکند که از سوخت و ساز ویتامین دی جلوگیری میکند. بد نیست از ۹ عادت ناسالم که به کلیهها آسیب وارد میکنند، نیز مطلع باشید.
۵. بیماری سلیاک
مشخصه بیماری سلیاک، واکنش ایمنی به گلوتن است، نوعی پروتئین در جو. چاودار، و گندم یافت میشود. مشکلات گوارشی ناشی از سلیاک جذب کافی مواد مغذی از جمله ویتامین دی را دشوار میسازد. تخمین زده میشود ۷۰ درصد مبتلایان به این بیماری از کمبود ویتامین دی رنج میبرند.
۶. فیبروز سیستیک
فیبروز سیستیک یک بیماری ژنتیک پیشرونده است که منجر به عفونتهای ریه و مشکلات تنفسی میشود. همچنین میتواند باعث مشکلات روده نیز بشود. هروقت روده تحت تاثیر قرار بگیرد، جذب چربی ممکن است دچار شود و در نتیجه جذب ریزمغذیهای محلول در چربی مانند ویتامین دی نیز مختل میشود.
مطلب مرتبط: ۶ راه ساده و طبیعی که ریه ها را پاکسازی کنیم
۷. بیماری کرون
کرون یک بیماری التهابی روده بزرگ است، و میتواند در عملکرد ویتامین دی اختلال ایجاد کند. بیماری کولیتیس اولسراتیو نیز یک بیماری التهابی دیگر روده است که به کولون آسیب میزند و ممکن است باعث کمبود ویتامین دی شود.
۸. چاقی
چربی در ساخت یا جذب ویتامین دی توسط بدن اختلالی ایجاد نمیکند. اما چربی اضافه در سلولها ویتامین دی زیادی را جذب میکنند. از این رو مقدار ویتامین دی در دسترس برای گردش در سایر نواحی بدن کاهش مییابد. منظور از چاقی، شاخص توده بدنی (بیامآی) بیشتر از ۳۰ است.
۹. جراحی بایپس معده
متاسفانه یکی از درمانهای محبوب برای چاقی است که میتواند عملکرد ویتامین دی را پیچیده سازد. طی این جراحی بخش بزرگی از روده برداشته میشود که میتواند مقدار ویتامین دی جذب شده توسط بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
مطلب مرتبط: ۱۵ ترفند موثر لاغری که سلبریتی ها سرشان قسم می خورند!
۱۰. بیماری ویپل
بیماری ویپل یک عفونت رودهای است که نامش برگرفته از باکتری ایجاد کننده آن، تروفریما ویپلی است و میتواند از جمله دلایل کمبود ویتامین دی باشد. این بیماری بر توانایی بدن در تجزیه عناصر غذایی مانند کربوهیدراتها، چربیها، پروتئینها، تاثیر منفی میگذارد. در واقع منافذ رودهای جذب کننده ریزمغذیها را مسدود میکند.
تشخیص کمبود ویتامین دی و درمان
تشخیص این وضعیت معمولا از طریق آزمایش خون انجام میشود. بازه نرمال آن ng/mL ۳۰ است و کمتر از ng/mL ۲۰ کمبود ویتامین دی در نظر گرفته میشود. درمان آن شامل مصرف ویتامین دی بیشتر از طریق غذا یا مکملها است.
منابع ویتامین دی
افرادی که چند بار در هفته، روزانه ۱۰-۳۰ دقیقه در فضای باز و در معرض آفتاب قرار میگیرند نیازی به نگرانی در این باره ندارند. مگر آن که در نواحی از کره زمین زندگی کنند که آفتاب به مدت طولانی ناپدید میشود. اگر به هر دلیلی قادر به قرار گرفتن در معرض آفتاب نیستید، منابع خوراکی این ویتامین را در زیر میبینید:
- مواد غذایی غنی شده
- غلات غنی شده
- زرده تخم مرغ
- ماهی تازه
- روغن کبد ماهی
افزودن دیدگاه