رسانه‌های پاکستان گزارش داده اند که مقام‌های این کشور در جستجوی مسیر بدیل افغانستان برای انتقال پروژه‌های کاسا یک‌هزار و تاپی می‌باشند. با آن که مقام‌های پاکستانی بر نیت شان برای ایجاد صلح در افغانستان تاکید کرده اند اما در عین حال گفته اند که به نوعی در تلاش اند که افغانستان را از پروژه بزرگ زیربنایی مانند پروژه برق کاسا 1000 که از تاجکستان می‌آید محروم کند.
سید طارق فاطمی، معاون ویژه نخست وزیر پاکستان در امور خارجه، در گفتگو با یک تلویزیون خصوصی پاکستان گفته است که کشورشان خواهان صلح در افغانستان است اما در عین حال آنان در تلاش اند که مسیری را برای انتقال برق «کاسا یک‌هزار» از تاجکستان، بدون حضور افغانستان پیدا کنند.
خبرگزاری اسوشتید پرس به نقل از این مقام پاکستانی نوشته است که روابط پاکستان با کشورهای آسیای مرکزی بهبود یافته است. آقای فاطمی افزوده است که آنان توافقات عمده‌ی انرژی و تجارت را با کشورهای تاجیکستان، قرغیزستان و ترکمنستان امضا کرده اند.
او اگرچند مسیرهای مشخصی را نام نگرفته است، اما گفته است که آنان مسیرهای بدیل افغانستان را برای انتقال خطوط تاپی (TAPI) و کاسا یک‌هزار (CASA-1000) شناسایی کرده اند و بالای آن کار می‌کنند.
وی اضافه نموده که پاکستان به دنبال سیاست همسایگی دوستانه بود اما این کار متقابلن انجام نشده است. این مقام پاکستانی اضافه کرده است که پاکستان متعهد بود که با تلاش‌های گروه چهار جانبه صلح به جلو برود و این گفتتگوها یک راه حل سیاسی بهتر در افغانستان باشد.
معاون نخست وزیر پاکستان گفته است که کشور شان می‌خواست نه تنها روابط خود را با افغانستان عادی کند، بلکه در عین حال در تلاش بود تا این روابط را به یک رابطه تعاونی تبدیل کند، کاری که به باور وی از سوی افغانستان نادیده گرفته شده است.
واکنش افغانستان
با این حال مقام‌های افغانستان در واکنش به این اظهارات یکی از بلندپایه ترین مقام‌های پاکستان در حوزه سیاست خارجی می‌گویند که چنین گفته های جنبه عملی ندارد. آنان می‌گویند که پاکستان در صورتی که بخواهد پروژه جدیدی را با کشورهای منطقه به امضا برسانند، کشوری مانع آن نیست، اما پروژه های کاسا یک‌هزاز و پروژه تاپی، از جمله پروژه های است که بر اساس موافقت‌نامه‌های مشترک سه جانبه و چهار جانبه بوجود آمده است و تنها یک کشور نمی‌تواند مسیر این پروژه را تغییر دهد.
رضا حیدری، مشاور تخنکی وزارت انرژی و آب افغانستان به خبرنامه گفت که ” این حرف‌های مقام‌های پاکستان، سیاسی است تا این که جنبه تخنکی و عملی داشته باشد”
آقای حیدری گفت که بر اساس موافقت‌نامه‌های چهار جانبه و سه جانبه، مسیر مشخص برای پروژه‌های کاسا یک‌هزار و پروژه تاپی تعیین شده است و دونرها نیز تمویل مسیر‌هایی را به عهده گرفته اند که در این توافق‌نامه‌ها آمده است.
به باور این مقام افغانی، در صورت که اگر پاکستان نخواهد این دو خط از مسیر افغانستان عبور کند، باید موافقت تمام کشورهای دخیل در این پروژه و هم‌چنان تمویل‌گران این پروژه را داشته باشد، که کشورهای منطقه بخاطر رقابت‌های منفی پاکستان با افغانستان، نمی‌خواهد این پروژه زیربنایی را به مشکل مواجه نمایند.
کاسا یک‌هزار، آغاز بهار اقتصادی افغانستان
پروژه کاسا یک‌هزار (CASA-1000) یکی از پروژه‌های بزرگ منطقه‌ای آسیای مرکزی است که انرژی برق مازاد قرغزستان و تاجکستان را با تمدید ۱۲۵۰ کیلومتر لین با ولتاژ بلند ۵۰۰ کیلو وات به افغانستان و پاکستان انتقال می‌دهد.
با این وجود این که پروژه برای افغانستان یکی از پروژه‌های بزرگ عایداتی منطقه‌یی به شمار می‌رود که این کشور از مدرک هر میگاوات برق، یک دالر و بیست و پنج سنت عاید به دست می‌آورد و با این حساب مجموع درآمد سالیانه افغانستان از این پروژه ۳۰ تا ۴۰ میلیون دالر برآورده شده است.
طرح انتقال این پروژه در ماه ثور سال جاری خورشیدی، با حضور عبدالله عبدالله، رییس اجراییه دولت افغانستان و نمایندگان عالی رتبه تاجیکستان، قرغزیستان و پاکستان رسمن افتتاح شد.
بودجه این پروژه حدود یک میلیارد دالر برآورد شده که قرار است از سوی بانک جهانی، بانک انکشاف اسلامی و آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده پرداخت شود. با تکمیل این پروژه و هزینه یک میلیاردی، قرار است سالیانه افغانستان حدود ۴۵ میلیون دالر از حقوق ترانزیتی خود بابت انتقال این برق از خاک افغانستان به پاکستان عاید داشته باشد.
این پروژه در سال ۲۰۰۵ از طریق کنفرانس همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای افغانستان (ریکا) پیشنهاد شد و در ریکای ششم که در اکتوبر سال ۲۰۱۵ در کابل دایر شده بود، جزییات اجرایی این پروژه مورد توافق قرار گرفت.
این خط برق که از ولایت‌های بغلان، پروان، کابل، و ننگرهار افغانستان می‌گذرد، ظرفیت آندر مناطق سنگ‌توده تاجکستان ۱۳۰۰ میگاوات، در کابل ۳۰۰ میگاوات و در پشاور ۱۳۰۰ میگاوات، می‌باشد.
ارزش تاپی برای افغانستان
تاپی (Turkmenistan, Afghanistan, Pakistan, India) گاز ترکمنستان را از حوزه گالکینیش که ذخایر آن تا ۱۶ تریلیون متر مکعب برآورد شده از راه ولایات هرات، هلمند، فراه و قندهار افغانستان به کویته پاکستان و از آنجا به شهر ملتان این کشور منتقل می‌کند و بالاخره در منطقه موسوم به مفاضلکا در پنجاب هند به پایان می‌رسد.
خط لوله تاپی ظرفیت انتقال سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را دارد و برای چهار شریک این طرح سودآور خواهد بود. این طرح، به‌ویژه برای ترکمنستان که در دو دهه گذشته به دنبال مشتری و راه صادر کردن گاز بوده، منفعت زیادتر خواهد گرفت.
براساس توافق انجام شده میان کشورهای اجرا کننده تاپی، نقش افغانستان در کنسرسیوم تاپی، ترانزیتی می‌باشد و دولت افغانستان سالانه نزدیک به ۵۰۰ میلیون دالر از حق ترانزیت از عبور گاز ترکمنستان به هند دریافت خواهد کرد.
افغانستان در قرارداد ۳۰ ساله تاپی، می‌تواند در سه مرحله، مقادیر مشخص گاز از این خط لوله برداشت نماید. این کشور، در۱۰سال نخست این پروژه، سالانه ۵۰۰ میلیون متر مکعب، در۱۰ سال دوم سالانه ۱ میلیارد مترمکعب و در۱۰ سال سوم ، سالانه ۱،۵ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان خریداری خواهد کرد.
سهم هند و پاکستان از ۹۰ میلیون متر مکعب گاز روزانه که این لوله انتقال می‌دهد، به مقدار ۳۸ میلیون متر مکعب برای هر یک تعریف شده است. پاکستان نیازمند تامین گاز برای صنایع و مصرف شهروندان خود می باشد؛ مردم پاکستان در اعتراض به کمبود برق و گاز در خانه‌های‌شان بارها اعتراض کرده اند.
با این حال، ۱۲ پمپ فشار در مسیر انتقال این طرح نصب خواهد شد که از آن جمله ۵ پمپ آن در داخل افغانستان قرار می‌گیرد که حدود یک میلیارد دلار ارزش دارند. علاوه برآن، این فناوری می‌تواند به توسعه صنعت گاز افغانستان نیز کمک کند.
حمایت امریکا
امریکا به عنوان شریک استراتژیک افغانستان کوشیده است که نقش افعانستان را در معادلات اقتصادی منطقه برازنده کند. علاوه بر آن، به باور آگاهان، واشنگتن با حمایت از طرح تاپی و ترانزنیت آن از افغانستان در تلاش است تا کنترول بزرگترین پایپ لاین گاز آسیا را در اختیار داشته باشد.
یکی از دلایل دیگر حمایت واشنگتن از این پروژه، انزوای بیشتر ایران در بازارهای روبه رشد انرژی هند و پاکستان عنوان شده است.
پیش از این قرار بود که خط لوله گاز ایران به هند و پاکستان انتقال یابد. «خط لوله صلح» پایپ‌لاین گازی ایران یکی از پروژه های عنوان شده که قرار بود به پاکستان و هند کشیده شود و از آن طریق گاز ایران به این دو کشور انتقال یابد.
افزودن دیدگاه