در تازه‌ترین مورد از آنچه که پروژه تولید 2 هزار میگاوات برق آفتابی در کشور گفته می شود، شبکه تولید برق سولری ولایت قندهار در 12 سرطان سال جاری افتتاح و به بهره‌برداری سپرده شد.
این پروژه که در دو بخش اعمار گردیده، ظرفیت تولید 30 میگاوات برق را دارد و با هزینه 39 میلیون دالر از سوی بخش خصوصی و سب‌سایدی وزارت مالیه تکمیل شده است.
با بهره‌برداری این پروژه، برنامه بعدی این وزارت پروژه‌یی است که می‌تواند 40 میگاوات برق را در این ولایت تولید نماید.
223 هزار میگاوات برق آفتابی
افغانستان یکی از کشورهایی است که با 300 روز آفتابی در سال و تابش خورشید کافی با اوسط در هر متر مربع 6.5 کیلووات ساعت تابش خورشید با پیش بینی‌های ناسا و سازمان انرژی آمریکا در سال 2013، ظرفیت تولید 223 هزار میگاوات برق را داشته است.
در تحقیقی که در این اواخر با همکاری بانک جهانی و وزارت انرژی و آب صورت گرفته، 85 درصد از مردم کشور در سراسر افغانستان به اساس تحقیق مقید و انتخابی از چند شهر بزرگ و کوچک کشور، از برق آفتابی استفاده می‌کنند.
این برق در قریه‌ها و شهرها برای چارج باطری‌های موبایل، روشنی منازل، استفاده از دیش‌آنتن، کارخانه‌ها و دیگر موارد استفاده می شود.
در این اواخر با افزایش استفاده از برق آفتابی در کشور، فروش وسایل برق آفتابی شرکت‌های خصوصی نیز رونق زیادی یافته است. اما گفته می شود این وسایل با کیفیت پایین وارد بازار می‌گردد. این امر سبب شده تا وزارت انرژی و آب افغانستان با روی دست گرفتن سیاست تنظیم مارکیت با همکاری ادارات بین‌المللی، سعی نماید که این بخش را مدیریت و کنترول کند.
وزارت انرژی و آب با شرکت جی آی زی سعی دارد تا از طریق اداره نورم و استندارد یا انسا به مردم آموزش دهند که چطور باید وسایل با کیفیت را از بازارها خریداری کنند و با دادن اعتبارنامه یا تضمین کیفیت به شرکت‌ها اجازه فروش وسایل را در بازار مهیا نماید.
سرمایه گذاری برای 2 هزار میگاوات
برنامه تولید 2 هزار میگاوات برق کشور حدود 6 ماه قبل روی دست گرفته شده است. بر اساس گفته های مسولان، هر پروژه در این بخش، با ظرفیت تولیدی 50 میگاواتی تقسیم بندی شده و با مشارکت وزارت انرژی و آب، شرکت برشنا و ریاست مشارکت عامه و خصوصی که از سوی وزارت مالیه ایجاد شده، اجرایی خواهد شد. در همین حال گفته شده که برق های تولیدی این برنامه از سوی شرکت برشنا خریداری خواهد شد.
گزارش شده که بسته 2 هزار میگاواتی برق در 5 زون کشور تطبیق خواهد شد و هر زون داری ظرفیت تولیدی 400 میگاوات برق خواهد بود. تازه ترین تحول در این زمینه این است که در زون‌های هرات، جلال‌آباد، کابل، قندهار و بلخ ساحات مورد به لحاظ فنی تثبیت شده و زمین‌های مورد نیاز این برنامه نیز تهیه شده است. بر اساس گزارش ها برای سرمایه گذاری روی این برنامه، 57 شرکت از 9 کشور جهان اعلام آمادگی نموده اند.
اما با توجه به نبود ظرفیت کافی شبکه برای جذب 2 هزار میگاوات برق در شبکه ملی کشور، اکنون کشور از لحاظ تخنیکی ظرفیت 1500 میگاوات برق را دارد که با برق وارداتی تامین می شود.
خرید برق آفتابی از خانواده‌ها
مقامات وزارت انرژی و آب کشور در گفتگو با خبرنامه از برنامه‌های دیگر این وزارت برای تقویت انرژی برق آفتابی کشور سخن می گویند.
این وزارت با همکاری شرکت برشنا قصد دارد تا از خانواده‌هایی که از برق آفتابی استفاده می‌کنند، برق اضافی آنان را خریداری نمایند.
گل محمد خلمی، سرپرست وزارت انرژی و آب
گل محمد خلمی، سرپرست وزارت انرژی و آب کشور به خبرنامه گفت: “ما بر سر یک برنامه دیگر نیز کار می‌کنیم و آن هم استفاده خانواده‌ها از برق سولری پشت‌بام‌ها است. با تفاوتی این که این خانواده‌ها از برق استفاده می‌کنند بدون این که به شبکه برقی وصل باشند، ما برنامه داریم تا برق اضافی انرژی افتابی این خانواده‌ها را خریداری کنیم یا با استفاده روزانه از برق آفتابی خانه آن‌ها مقدار مصرف شبانه آنان را از برق دولتی را کسر کنیم و بیل برق آنان را به صفر رسانده و دولت نیز بتواند از برق آن روزانه استفاده کند.”
اما یکی از مشکلات این سیستم و این برنامه سرمایه ابتدایی آن است. خانواده های که بخواهند سیستم برق آفتابی و سولری خوبی داشته باشند باید حداقل 3 الی 5 هزار دالر را روی آن سرمایه گذاری کنند. امری که برای بسیاری از خانواده‌ها مهیا نیست.
اما این وزارت‌خانه سعی دارد که از طریق بانک‌ها و پرداخت قرضه‌ها با سود کمتر، مردم را تشویق به استفاده از برق آفتابی و تولید برق نماید.
با این که عملی کردن این کار چندان ساده و بدون چالش نیست اما می‌توان به قیمت پایین وسایل مورد استفاده آن خوشبین بود. در سال‌های اخیر در کنار تکنولوژی قابل دسترس در این حوزه، قیمت وسایل تولید برق آفتابی نیز کاهش یافته است.
با همه این ها اما با توجه به کمبود باطری‌های ذخیره انرژی برق، برای این پروژه‌ها به صورت اوسط برای تولید هر میگاوات برق آفتابی حدود 1 میلیون دالر هزینه در نظر گرفته شده که با اعلام تولید 2 هزار میگاوات برق تا سال 2024، به جذب 2 میلیارد دالر سرمایه نیاز است.
فرصت‌های برق آفتابی در کشور
تا کنون دولت افغانستان از طریق نهادهای مربوط تولید انرژی آفتابی و تجدید پذیر توانسته است در مراحل اولیه استفاده از انرژی خورشیدی، استفاده 30 میگاوات انرژی خورشیدی در شبکه ملی در قندهار را مهیا نماید، زیرا قندهار دارای کمبود برق بوده و پارکهای صنعتی زیادی با مشکل برق مواجه بوده‌اند.
قبل از این نیز 1 میگاوات برق آفتابی برای بامیان به بهره‌برداری سپرده شده است که بخشی کوچک از نیازمندی انرژی بامیان از این طریق مرفوع می شود. با همه این موارد اما تا کنون تنها 40 درصد مردم افغانستان به برق وارداتی دسترسی دارند.
همزمان با این مسائل، افغانستان عضویت دو اداره بین‌المللی انرژی خورشیدی را نیز بدست آورده است. این کشور در سال 2013 عضویت ارینای انترنشنل اجنسی را در دوبی گرفته و سپس به عضویت اتحادیه جهانی سولر در حوزه فنی درآمده است.
در این زمینه آقای خلمی می گوید که: “خوشبختانه در اتحادیه انرژی قابل تجدید، افغانستان نیز با 70 شرکت فعال در بخش انرژی خورشیدی کار می‌کند که در آخرین برنامه تخنیکی، جذب سرمایه گذاری و همکاری تخنیکی در دوبی جلسه ی که برای خرید و فروش برق از طریق سولر‌های خصوصی خانه‌ها برگزار شده بود، در آن اتاق های تجارت نیز شرکت کرده بود.”