جوان خلاق؛ محمد امین حسنی و نوآوری‌های الکترونیک در افغانستان

صبح روز جمعه را فُرصت خوبی دانسته و در جستجو‌ی خانه‌ای در نواحی غربی شهر کابل بر آمدم. جستجو و رفتن به این خانه زیاد هم بی دلیل نبود. یک روز پیش از آن در نمایشگاهی که به نظر می رسید جوانانی از نقاط مختلف افغانستان نوآوری‌هایشان را به نمایش گذاشته‌اند، وسیله‌یی توجه من را جلب کرد که خیلی عجیب به نظر می‌رسید. از همین رو با جوانی که سازنده‌ی اصلی این وسیله است قرار گذاشتم تا از نزدیک با او در خانه‌اش صحبت کنم و انگیزه‌ی اصلی این نو آوری‌اش را بدانم.

این جوان که سه وسیله در لیست نو آوری‌‌هایش دارد به خبرنامه گفت که تنها دلیل ساخت این وسایل، حمایت از صنایع در افغانستان بوده است.

حمایت از صنعت

محمد امین حسنی تا این دم که در دامن روزگار چنگ زده و به زندگی ادامه داده است، هم ناراحت است و هم خوشحال.

ناراحت به این دلیل که پنج برادرش در اثر جنگ‌های داخلی نتوانسته‌اند به مکتب بروند، بی سواد باقی مانده‌اند. آن‌ها مجبورند با مشکل بی‌سوادی تا آنجا که از عمرشان باقی است، بسازند. از طرفی هم به دلیل این که او و یک برادر کوچک‌تر از خودش تا مقطع کارشناسی تحصیل کرده‌اند، خوشحال است.

جنگ‌زده بودن و عقب ماندگی افغانستان در عرصه‌‌های مختلف به ویژه صنعت او را سخت متاثر ساخته است. این وضعیت ‌که افغانستان همیشه وابسته به کشور‌های خارجی حتا در واردات صنایع است و در تولید صنایع ناکام است، او را واداشته تا در حد توان و به سهم خودش برای حمایت از صنعت در این کشور کار‌ها‌یی انجام دهد.

حسنی به این باور است که رشد صنایع در افغانستان یکی از بنیادی‌ترین نیازهای جامعه‌ی افغانی است ولی متاسفانه تا هنوز در این زمینه کار‌های بنیادی یا صورت نگرفته و یا هم در حدی نیست که دست نیاز افغانستان را از دیگر کشور‌ها کوتاه کند.

محمد امین حسنی به سهم خودش در بخش حمایت از صنایع سه وسیله‌ی کارآمد را ساخته است که به گفته‌ی خودش، اگر توسعه داده شود، امید می‌رود که بخشی از نیاز‌‌های افغانستان را در بخش ‌های مربوطه، به ویژه صنعت مرفوع سازد.

از غزنی تا کابل

محمد امین حسنی در سال 1992 میلادی در شهرستان ناهور ولایت غزنی به دنیا آمده است. او تا صنف 4 در همین شهرستان درس خوانده ولی پس از آن به دلیل دور بودن مکتب از خانه و نبود کار، به شهر کابل مهاجر شده است. از آن پس به گفته‌ی او، خانواده‌اش از هم پاشیده است. نبود کار و وضعیت بد اقتصادی باعث شده که سه برادر او به ایران مهاجر شوند. از همین رو او می‌گوید از چند سال بدین سو خانواده‌اش از هم پاشیده است. سه برادر در ایران و برادری هم در ولایت غزنی.

سخت‌تر از همه این‌که امین حسنی هفت سال پیش پدرش را نیز از دست داده و اکنون سرپرست خانواده‌اش  می‌باشد.

هم کار، هم درس

محمد امین حسنی می‌گوید زمانی که از غزنی به کابل آمد، هم کار می‌کرد و هم درس می‌خواند. او به خبرنامه می‌گوید که در شیرینی‌پزی مامایش کار می‌کرد و نصف روز هم به درس‌‌های مکتبش می‌رسید، اما زمانی که به صنف دهم مکتب می‌رسد، دست از کار کشیده و به درس و آمادگی برای کانکور روی می‌آورد.

استعداد و تلاش‌های مداوم موثر بود و او را راهی دانشگاه کابل کرد. در رشته‌ی دلخواهش، یعنی در رشته‌ی ساینس کامیاب شد و برای چهار سال با شوق تمام درس خواند. او در نهایت در سال 2015 میلادی به درجه کارشناسی از این دانشگاه فارغ شد.

علاقه به الکترونیک

حسنی می‌گوید با آن که چهار سال تحصیلی برایش بی مشکل نبوده، اما خوبی‌ها و دست آورد‌ها‌یی که این چهار سال تحصیلی برای او داشته، بر مشکلاتش سایه افگنده است. او می‌افزاید”علاقه به الکترونیک برایم کارساز شد.”

امین حسنی، با علاقه‌ی زیادی که در بخش وسایل برقی، الکترونیک و بخش میخانیک داشته است، در جریان چهار سال تحصیلی موفق شده تا با وسایل دست ساز خود در نمایشگاه‌های مختلف شرکت کند و در این زمینه از سوی استادان و هم‌ دانشگاهی‌هایش تشویق و راهنمایی شود.

همین شوق و علاقه‌ی حسنی باعث شد تا او چند ماه پس از فراغت از دانشگاه، سری به یک نمایشگاه الکترونیکی بزند. در این نمایشگاه، وسایل ساخته خود را نیز با خود برده بود تا توجه شرکت‌‌ها‌یی که در این بخش‌‌ها کار می‌کنند را جلب کند. با این امید به این نمایشگاه رفته بود تا از این شرکت‌ها در جهت توسعه وسایلی که ساخته است، کمک بگیرد.

او در این نمایشگاه توجه شرکت «انجینیری برگ» را به خود جلب کرد که در نهایت، بعد از چند جلسه در این شرکت استخدام شده و تا کنون در همین شرکت کار می‌کند.

حسنی می‌گوید، مسوولیتش در این شرکت، در بخش انرژی آفتابی است و صفحه های انرژی آفتابی را دیزاین و مصارف آن را بر آورد می‌کند. از سو‌یی هم، تعمیر تجهیزات در این شرکت هم بخشی از مسوولیت او می باشد.

نوآوری‌‌ها

آنچه که به عنوان اختراع یا هم نوآوری، پای حسنی را به نمایشگاه‌‌ها کشاند و در نهایت برایش مفید واقع شد، سه وسیله‌یی است که او ساخته است. این سه وسیله ساتور، آب گرمی و حرکت دهنده صفحه انرژی آفتابی است.

حسنی می‌گوید که ساتور را به همکاری برادرش در جریان تحصیل به شکل ابتدا‌یی ساخته بود که فقط می‌توانست علف‌‌ها و سبزی‌‌ها را 16 قطعه یا بُرش کند ولی بعد از آن که موتور کلان را جای‌گزین موتور کوچک آن کرده و دنده ‌های بُرنده‌اش را نیز اضافه کرده است، سرعتش بیشتر و کیفیتش هم افزایش یافته است. این ساتور پس از کار بیشتر روی آن قادر است که در یک روز، میزان بسیار زیادی از علف را برش کرده و به قطعات بسیار کوچکی  تبدیل کند. هزینه‌ی ساخت این ماشین به گفته او، در حدود 35 هزار افغانی است.

حسنی می‌گوید با وجود این که این ساتور در حدود 150 کیلو وزن دارد، اما به دلیل این‌که اجزای آن قابلیت باز شدن و جدا شدن دارد، انتقال آن نیز آسان است.

نو آوری دیگری حسنی اما؛ یک آب گرمی است که از نور آفتاب انرژی می‌گیرد و هزینه‌ی مصرف برق را کاهش می‌دهد. این وسیله از یک سطح کروی شکل که روی آن با قطعات کوچک آ‌یینه پوشانده شده، ساخته شده است. به گونه‌ا‌ی که نور تمام قطعات آ‌یینه در یک نقطه متمرکز شده و سبب می‌شود که شدت گرمای نور آفتاب نیز به تناسب آ‌یینه‌های به کار گرفته شده، افزایش یابد. گرمایی که می‌توان با استفاده از آن آب را جوشاند. امین حسنی می گوید که علاوه بر جوشاندن آب از این وسیله می توان برای آشپزی هم استفاده کرد.

سومین نو آوری که آقای حسنی دارد، ساخت وسیله‌ای است که می تواند صفحه انرژی آفتابی را حرکت داد. او می‌گوید که از این وسیله می‌توان برای چرخش و حرکت صفحات آفتابی به سمت نور خورشید استفاده کرد تا از انرژی خورشید بیشترین استفاده صورت گیرد.

او باور دارد که اگر روی این وسیله کارهای بیشتری صورت گیرد، ظرفیت این را دارد که یک صفحه 250 وات را به سمت نور خورشید متمایل سازد. حسنی می‌گوید که این وسیله را به کمک درس‌‌های مکتب، کمک گرفتن از آب گرمی ‌های رایج در بازار و مراجعه به انترنت ساخته است.

امید به آینده

این جوان خلاق افغانستان می‌گوید که اگر از او حمایت شود، قادر است تا نسخه پیشرفته‌تری از این سه وسیله را بسازد، تاحدی که بتوان آن‌ها را به تولید انبوه رساند و راهی بازار کرد.

اما از آنجا که او هزینه‌ی ساخت این وسایل را ندارد، تا هنوز به سو‌ی تولید انبوه نرفته است.

به دلیل چنین مشکلاتی است که می‌گوید ساخت چنین وسایلی را به عنوان شغل اصلی و دایمی خویش قرار نداده زیرا هزینه کافی برای راه اندازی کارگاه و تولید انبوه این وسایل را در اختیار ندارد.

به باور او، تولید چنین وسایلی که توسط جوانان خلاق افغانستان ساخته می‌شود، می تواند بخشی از نیازمندی‌های افغانستان در بخش صنعت را برطرف سازد و میزان وابستگی این کشور به واردات از کشورهای خارجی را نیز کاهش دهد. تمام این‌ها زمانی عملی خواهد شد که، نگاهِ مسوولان و شهروندان جامعه افغانستان نسبت به این نوآوری‌ها دچار تغییر شده و اندکی به افرادی مانند امین حسنی اهمیت داده شده و توجه بیشتری صورت گیرد.

افرادی که با تفکر خلاق و سازنده‌، می‌توانند آغازگر مسیری باشند که می‌تواند آینده را روشن‌تر و امید به آینده را نیز در میان مردم این کشور پر رنگ‌تر سازد.

سکینه امیری هم‌کار این گزارش بوده است.