یوناما روز گذشته با نشر گزارش شش ماه نخست سال 2017 میلادی در مورد محافظت افراد غیرنظامی در منازعات مسلحانه اعلام کرده که منازعات مسلحانه آسیب شدید و مداوم بر غیرنظامیان در سراسر افغانستان وارد کرده و تلفات غیرنظامیان به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است.
در گزارش تازه این نهاد آمده که تلفات ناشی از جنگ‌های جبهه ای در افغانستان کاهش یافته اما مواد انفجاری و حملاتی با استفاده از آن میزان کشته و زخمی‌های غیرنظامیان را افزایش داده است. 19 درصد کل تلفات غیرنظامیان در شهر کابل بر اثر حملات انتحاری و پیچیده رخ داده است.
بیشترین رقم تلفات غیرنظامیان در نیم سال نخست در افغانستان ناشی از حملات انتحاری بوده است. نگرانی عمده یوناما این است که حملات انتحاری و انفجاری، باعث افزایش 15 درصدی تلفات غیرنظامیان نسبت به شش ماه سال گذشته گردیده است.
سازمان ملل در گزارش تازه خود نوشته که “جنگ‌ها سبب مرگ و مجروحیت افراد ملکی تقریباً در تمامی جنبه‌های زندگی روزمره شده است که این امر بازتاب دهنده میزان تاثیرات مخرب منازعه مسلحانه در زندگی افغان‌ها در سطح کشور در جریان نیمه اول سال می‌باشد.”
یوناما از سال 2009 تاکنون رقم تلفات غیرنظامیان را در افغانستان با جزئیات ثبت می‌کند. این نهاد در سال 2009 میلادی یک پایگاه اطلاعاتی الکترونیکی را ایجاد کرد تا تحلیل‌ها و گزارش‌های خود در مورد محافظت از غیرنظامیان در درگیری‌های مسلحانه را ثبت کند.
از آن زمان تاکنون یوناما گزارش‌های سه ماهه، شش ماهه و یک ساله را در این مورد منتشر کرده است. گزارش‌های این دفتر نشان می‌دهد که تلفات غیرنظامیان هر سال نسبت به سال قبل آن افزایش پیدا کرده و غیرنظامیان بیشتری در منازعات مسلحانه در افغانستان به قتل رسیده یا زخم بر داشته‌اند.
همزمان با نشر گزارش شش ماه نخست سال 2017 میلادی در مورد تلفات غیرنظامیان در افغانستان، خبرنامه رقم تلفات ناشی از منازعات مسلحانه در افغانستان را براساس گزارش‌های سازمان ملل متحد از سال 2014 میلادی به بعد بررسی کرده است. چرا که، پس از 2014 میلادی افغانستان شاهد حضور حکومت جدید، انتقال مسئولیت‌های امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای افغان و گسترش تهدیدات تروریستی بوده است.
یوناما در گزارش سال 2014 خود نوشته که “انتقال کامل مسئولیت امنیتی از قوای بین‌المللی به نیروهای ملی امنیتی افغان در 2014 تاثیرات قابل ملاحظه‌ای بر محافظت افراد ملکی در سرتاسر افغانستان به‌جا گذاشته است.”
به باور این سازمان کاهش این نیروها، به‌ویژه کاهش پشتیبانی جنگی هوایی از نیروهای زمینی افغان، برای طالبان و سایر گروه‌های ضد دولت فرصت‌های بیشتری را فراهم کرده تا در بعضی مناطق عملیات‌های گسترده زمینی را اجرا نمایند.
تلفات غیرنظامیان
براساس گزارش سازمان ملل متحد، از سال 2014 میلادی تا شش ماه نخست سال 2017 میلادی 38 هزار و 211 مورد تلفات غیرنظامی در افغانستان در نتیجه منازعات مسلحانه ثبت شده که از این میان 12 هزار و 404 غیرنظامی کشته و 25 هزار و 807 غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند.
در سال 2014 میلادی رقم تلفات غیرنظامیان در افغانستان به یک مرحله‌ی پیش‌بینی‌ناشده رسید. سازمان ملل 10 هزار و 548 مورد تلفات غیرنظامیان را ثبت کرد که در آن 3 هزار و 699 غیرنظامی کشته و 6 هزار و 849 غیرنظامی دیگر زخم برداشته بودند.
در سال 2015 میلادی شمار کشته و زخمی‌های غیرنظامیان در اثر درگیری‌های نظامی نسبت به 2014 میلادی حدود 4 درصد افزایش یافت و به 11 هزار و 2 غیرنظامی رسید. در این سال حدود 3 هزار و 545 غیرنظامی کشته و 7 هزار و 457 غیرنظامی دیگر زخمی شدند.
یوناما در سال 2016 میلادی آمار بی‌پیشینه تلفات غیرنظامیان ناشی از درگیری‌های زمینی، حملات انتحاری و حملات پیچده و مواد انفجاری باقی‌مانده از جنگ را بعد از سال 2009 ثبت کرد. در این سال شمار تلفات غیرنظامیان در افغانستان در مجموع حدود 3 درصد نسبت به یک سال قبل از آن افزایش یافت. یوناما از اول جنوری تا 31 دسامبر 2016 میلادی 11 هزار و 418 مورد تلفات غیرنظامیان را ثبت کرد که در این میان 3 هزار و 498 غیرنظامی کشته و 7 هزار و 920 غیرنظامی دیگر زخمی شده بودند.
یوناما در شش ماه نخست سال 2017 میلادی 5 هزار و 243 مورد تلفات غیرنظامیان را ثبت کرده است که از این میان 1 هزار و 662 غیرنظامی در افغانستان کشته و 3 هزار و 581 غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند. براساس گزارش این سازمان تنها در کابل 1 هزار و 48 غیرنظامی کشته و یا زخمی (219 کشته و 829 زخمی) شده‌اند که 98 درصد آن در نتیجه حملات انتحاری و پیچیده اتفاق افتاده است.
افزایش تلفات
آمارهایی که از سوی سازمان ملل متحد ارایه شده، نشان می‌دهد که تلفات غیرنظامیان در افغانستان پس از 2014 رو به افزایش است. به همان اندازه که جنگ‌ها و حملات انتحاری و پیچیده در افغانستان بیشتر شده، رقم تلفات غیرنظامیان نیز بلند رفته است.
براساس گزارش این سازمان، در سال 2014 میلادی 25 درصد افزایش در شمار کشته‌شدگان، 21 درصد افزایش در شمار زخمیان و 22 درصد افزایش تلفات غیرنظامیان در مجموع نسبت به سال 2013 ثبت شده است. در گزارش سال 2014 این سازمان آمده است که افزایش 22 درصدی تلفات غیرنظامیان در سال 2014 میلادی ناشی از افزایش درگیری‌های زمینی بین طرفین درگیر در سرتاسر افغانستان بوده است.
تلفات غیرنظامیان در افغانستان در سال 2015 نیز رو به افزایش بوده است. در این سال شمار کشته‌ها و زخمیان غیرنظامیان در مقایسه با سال 2014 میلادی حدود 4 درصد در شمار کشته‌شدگان و حدود 9 درصد در شمار زخمیان افزایش یافته است. در سال 2015 میلادی جنگ‌های زمینی بین طرف‌های درگیر عامل بیشترین رقم تلفات غیرنظامیان بوده است و به دنبال آن مواد انفجاری تعبیه شده و حملات انتحاری و پیچیده.
در سال 2016 میلادی یوناما بلندترین رقم تلفات غیرنظامیان پس از سال 2009 را ثبت کرد. در این سال افزون بر درگیری‌های مسلحانه حملات انتحاری در مساجد و حملات هدفمند علیه مراکز ولسوالی‌ها، بازارها و خانه‌های رهایشی صورت گرفته و از مکاتب و شفاخانه‌ها برای مقاصد نظامی کار گرفته شده است.
براساس گزارش سالانه سازمان ملل، در سال 2016 میلادی 2 درصد کاهش در شمار کشته‌شدگان و 6 درصد افزایش در شمار زخمیان به ثبت رسیده اما این آمار در حدود 3 درصد افزایش را در مجموع تلفات غیرنظامیان نسبت به سال 2015 نشان می‌دهد.
در جریان شش ماه نخست سال 2017 میلادی منازعات مسلحانه در افغانستان از غیرنظامیان بیشتری قربانی گرفته است. گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که کمتر از 1 درصد کاهش در آمار مجموعی تلفات در مقایسه با عین مدت زمانی در سال گذشته رونما گردیده است. اما آمار کشته‌شدگان در شش ماه نخست سال جاری میلادی 2 درصد افزایش یافته و 1 درصد در شمار زخمیان کاهش دیده می‌شود.
سازمان ملل در گزارش خود نوشته که “تغییرات مهمی که در چگونگی رویدادها در شش ماه اول سال 2017 مشاهده شده این است که تلفات ناشی از جنگ‌های زمینی کاهش یافته و در تلفات افراد ملکی از اثر تاکتیک‌های مواد انفجاری تعبیه شده افزایش صورت گرفته است.»
عاملان تلفات
یوناما برای تهیه گزارش تلفات غیرنظامیان در افغانستان تلاش می‌کند تا طرف مسئول یک حادثه را تاحدی که ممکن است، به‌طور دقیق مشخص کند. این سازمان عاملان رویدادها را به سه بخش “نیروهای طرفدار دولت”، “عناصر ضد دولت” و “سایر گروه” تقسیم‌بندی کرده است.
در سال 2014 میلادی یوناما 72 درصد تمام تلفات غیرنظامیان را به عناصر ضد دولت نسبت داده و 14 درصد را به نیروهای طرفدار دولت. 10 درصد دیگر را به درگیری‌های زمینی بین نیروهای ضد دولت و نیروهای امنیتی افغانستان که در آن امکان نسبت دادن هیچ مورد از تلفات غیرنظامیان به یکی از طرفین درگیری وجود نداشته است.
براساس گزارش یوناما، 3 درصد تلفات غیرنظامیان در سال 2014 میلادی ناشی از بقایای مواد منفجره بوده و یک درصد باقی‌مانده ناشی از حملات توپ‌خانه‌ای از آن سوی مرزهای پاکستان به داخل خاک افغانستان.
یافته‌های یوناما در سال 2015 میلادی نشان می‌دهد که حدود 62 درصد تلفات غیرنظامیان توسط نیروهای مخالف دولت صورت گرفته و 17 درصد تلفات غیرنظامیان از سوی نیروهای طرفدار دولت. همچنان 17 درصد تلفات غیرنظامیان در جنگ‌های زمینی بین نیروهای مخالف دولت و نیروهای امنیتی افغانستان صورت گرفته است که نمی‌توان آن را به هیچ یک از طرفین به‌طور مشخص نسبت داد. 4 درصد تلفات غیرنظامیان در نتیجه انفجار مواد انفجاری باقی‌مانده از جنگ رخ داده است.
گزارش سال 2016 سازمان ملل در مورد تلفات غیرنظامیان در افغانستان نشان می‌دهد که عناصر مخالف دولت که بیشتر شان طالبان بوده، عامل 61 درصد تلفات غیرنظامیان اند و 24 درصد نیروهای طرفدار دولت شامل 20 درصد نیروهای افغان و 2 درصد گروه‌های مسلح طرفدار دولت و 2 درصد نیرهای بین‌المللی می‌باشند. مسئولیت 10 درصد تلفات غیرنظامیان به درگیری‌های زمینی میان مخالفان دولت و نیروهای طرفدار دولت نسبت داده شده است. عامل 5 درصد دیگر تلفات غیرنظامیان به هیچ یک از طرف‌های درگیر نسبت داده نشده است زیرا این تلفات بیشتر ناشی از انفجار مواد منفجرناشده‌ی باقی‌مانده از جنگ می‌باشند.
همزمان با گسترش فعالیت گروه‌های تروریستی در افغانستان، یوناما از مجموع تلفات 6 هزار و 994 غیرنظامی (2 هزار و 131 کشته و 4 هزار و 863 زخمی) نسبت داده شده به عناصر مخالف دولت، تلفات 4 هزار و 953 (1 هزار و 618 کشته و 3 هزار و 335 زخمی) را به طالبان، در حدود 899 مورد تلفات غیرنظامیان (209 کشته و 690 زخمی) را به گروه داعش و 1 هزار و 99 مورد دیگر را به عناصر ناشناخته‌ی مخالف دولت نسبت داده است.
در شش ماه نخست سال 2017 میلادی اما عناصر مخالف دولت عامل 67 درصد تلفات غیرنظامیان بوده اند که در این میان، طالبان باعث 43 درصد این تلفات بوده و 19 درصد دیگر را عناصر نامشخص مخالف دولت و 5 درصد را گروه داعش انجام داده است. 18 درصد تلفات غیرنظامیان به نیروهای طرفدار دولت نسبت داده شده است و 10 درصد تلفات به درگیری‌های متقابل در جریان جنگ‌های زمینی میان نیروهای طرفدار دولت و عناصر مخالف دولت. عامل 4 درصد تلفات غیرنظامیان هم انفجار مواد باقی‌مانده از جنگ گفته شده و 1 درصد دیگر در جریان گلوله‌باری نیروهای نظامی پاکستان از آن سوی سرحد به خاک افغانستان.
زنان و کودکان
در جریان چهار سال گذشته میلادی، شمار زیادی از غیرنظامیانی که در منازعات مسلحانه کشته و یا زخمی شده‌اند را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. یوناما در گزارش‌های خود در این زمینه به‌صورت مشخص به تلفات زنان و کودکان پرداخته است.
براساس آمار سازمان ملل، در سال 2014 میلادی بالاترین رقم موارد کشته و زخمی شدن زنان ناشی از خشونت‌های منازعات مسلحانه پس از سال 2009 میلادی ثبت شده است. در سال 2014 میلادی یوناما 556 مورد تلفات زنان را که در آن 298 زن کشته و 711 زن دیگر زخمی شدند، ثبت کرد. این رقم 21 درصد افزایش را در مقایسبه با سال 2013 نشان می‌دهد.
همچنان در سال 2014 میلادی 1 هزار و 65 حادثه سبب 2 هزار و 474 مورد تلفات کودکان گردید که در آن 714 کودک کشته و 1 هزار و 760 کودک دیگر زخمی شدند. در مقایسه به سال 2013 میلادی، رقم تلفات کودکان در سال 2014 میلادی 40 درصد افزایش یافت.
در سال 2015 میلادی خشونت‌های ناشی از منازعات مسلحانه در افغانستان به‌شکل فزاینده‌ی زنان و کودکان را آسیب زده است. در گزارش سازمان ملل آمده است که “در سال 2015، از هر 10 نفر کشته و مجروح افراد ملکی، یک نفر زن و از هر چهار نفر کشته و مجروح، یک نفر طفل را شامل می‌گردید.”
در سال 2015 میلادی رقم تلفات زنان نسبت به یک سال قبل از آن در حدود 37 درصد افزایش یافت که در مجموع 33 زن به قتل رسیده و 913 زن دیگر زخمی شدند.
از سوی هم در این دوره زمانی در مجموع 733 کودک به قتل رسیده و 2 هزار و 96 کودک دیگر زخمی شده‌اند. ارقام در حدود 14 درصد افزایش تلفات کودکان را نسبت به یک سال قبل از این دوره زمانی، نشان می‌دهد.
در سال 2016 میلادی، یوناما 1 هزار و 218 مورد تلفات زنان را در افغانستان ثبت کرده که در آن 341 زن کشته و 877 زن دیگر زخم برداشته‌اند. تلفات زنان در این دوره زمانی کاهش 2 درصدی را نسبت به سال قبل از آن نشان می‌دهد.
همچنان در سال 2016 میلادی منازعات مسلحانه در افغانستان از کودکان بیشتر قربانی گرفت. یوناما 3 هزار و 512 مورد تلفات کودکان را ثبت کرده که در آن 923 کودک کشته و 2 هزار و 589 کودک دیگر زخم برداشتند. این رقم 24 درصد افزایش را نسبت به سال 2015 نشان می‌دهد. افزایش تلفات کودکان در این سال بیشتر ناشی از افزایش 66 درصدی تلفات غیرنظامیان از اثر انفجار مواد منفجرناشده باقی‌مانده از جنگ می‌باشد.
شش ماه نخست سال 2017 میلادی اما سال پر تلفات برای زنان و کودکان افغان بوده است. در شش ماه نخست سال جاری میلادی یوناما 636 مورد تلفات زنان را ثبت کرده است که در آن 174 زن کشته و 462 زن دیگر زخمی شده‌اند. این رقم در مقایسه با عین زمان در سال گذشته، 23 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
تلفات کودکان نیز در شش ماه نخست سال جاری 1 درصد افزایش یافته است. در این مدت زمانی، یوناما 1 هزار و 577 مورد تلفات کودکان را در افغانستان ثبت کرده است که در آن 436 کودک کشته و 1 هزار و 141 کودک دیگر زخم برداشته‌اند.
یوناما گفته است که هرچند کودکان از ناحیه مواد منفجر ناشده به‌طور شدید آسیب‌پذیر می‌باشند، اما استفاده از مواد انفجاری فشاری و حملات هوایی در ساحات مزدحم غیرنظامی در افزایش تلفات زنان و کودکان کمک کرده است.
تغییر در چگونگی تلفات غیرنظامیان در جریان شش ماه نخست سال جاری در افغانستان باعث نگرانی‌های جدی در مورد حمایت از این افراد شده و سازمان ملل متحد در حالی از افزایش تلفات غیرنظامیان در افغانستان ابراز نگرانی می‌کند که این کشور در حال حاضر با شورش‌گری روز افزون مواجه است.
نیروهای امنیتی افغانستان در حال حاضر با 20 گروه تروریستی در حال نبرد اند. این گروه‌های مخالف مسلحانه افزون بر درگیری‌های مسلحانه با نیروهای افغان، بیشترین رقم تلفات را در حملات انتحاری و انفجاری به افغان‌ها وارد می‌سازند. حداقل در سه ماه نخست سال جاری خورشیدی تنها در کابل بیش از یک هزار نفر کشته و زخمی شده‌اند.
تداوم جنگ و افزایش تلفات غیرنظامیان در افغانستان درحالی نگران‌کننده خوانده می‌شود که تلاش‌های دولت افغانستان برای برقراری صلح تاکنون بی‌نتیجه پایان یافته است. دولت افغانستان در چندین نشست منطقه‌ای و داخلی تلاش کرده تا طالبان را به صلح وادار کند اما در مقابل طالبان با آنچه که خیره‌سری بیشتر گفته می‌شود، به جنگ شان ادامه داده‌اند.
علی اکبر هم‌کار این گزارش بوده است.