کلسترول بالا یا هیپرلیپیدمی به سطح بالاتر از حد طبیعی کلسترول در گردش خون اشاره دارد. کلسترول یک ماده چرب است که کبد و روده برای ساختن سلول‌ها و کمک به عملکردهایی مانند تولید هورمون و هضم آن می‌سازند. شما فقط به مقداری که بدنتان تولید می‌کند نیاز دارید، اما عواملی مانند رژیم غذایی و ژن‌ها می‌توانند باعث شوند بدن شما کلسترول را بیشتر از آنچه نیاز دارد، بسازد. کلسترول بالا خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی را در طول زمان افزایش می‌دهد. خوشبختانه، با شناخت علائم کلسترول بالا می‌توانید اقداماتی را برای جلوگیری از جریان بیش از حد کلسترول در خون خود انجام دهید.
علائم کلسترول بالا
خود کلسترول بالا معمولاً هیچ نشانه‌ای ندارد. در عوض، ممکن است در نهایت علائم ناشی از عوارض این اختلال را تجربه کنید. با گذشت زمان، کلسترول اضافی به مواد دیگر می‌پیوندد و رسوباتی به نام پلاک در داخل رگ‌ها ایجاد می‌کند. این تجمع منجر به اختلالی به نام تصلب شرایین می‌شود. تجمع پلاک در شریان‌ها می‌تواند لخته ایجاد کند و بدتر اینکه جریان خون را به قلب، مغز و بافت‌های بازو و پاها مسدود کند.
علائم دقیقی که در اثر این اختلال تجربه خواهید کرد به محل رگ مسدود شده بستگی دارد، اما به طور کلی یک شریان مسدود شده ممکن است موارد زیر را ایجاد کند:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه که آنژین نیز نامیده می‌شود
- حمله قلبی
- سکته
- درد یا گرفتگی پا
در موارد نادر، افراد مبتلا به کلسترول بالا ممکن است رسوبات کلسترول نرم و زرد رنگی را روی پوست‌شان تجربه کنند که زانتوما نامیده می‌شود. برخی از کودکان با کلسترول بالا ممکن است آرکوس جوانیلیس داشته باشند که حلقه ای خاکستری روشن یا آبی است که در اطراف عنبیه آنها تشکیل شده است.
کلسترول بالا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تنها راه تشخیص کلسترول بالا از طریق آزمایش خون به نام پنل چربی است. پزشک یا ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی از بازو یا انگشت شما نمونه خون می‌گیرد. برای انجام این آزمایش ممکن است لازم باشد به مدت ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
آزمایش خون چندین جنبه از خون شما را اندازه گیری می‌کند، از جمله سطح خون شما از دو نوع لیپوپروتئین، پروتئین‌هایی که کلسترول را در سراسر بدن حمل می‌کنند. پنل چربی اعداد زیر را در رابطه با کلسترول شما نشان می‌دهد:
- لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL): اغلب به آن کلسترول «بد» می‌گویند زیرا نوعی پلاک در داخل رگ‌هاست. سطح آن باید کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) باشد.
- لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) : از آن به عنوان کلسترول “خوب” یاد می‌شود و کلسترول اضافی را به کبد منتقل می‌کند تا بتواند بدن را از شر آن خلاص کند. سطوح بهینه این نوع کلسترول برای مردان حداقل 40 میلی گرم در دسی لیتر و برای زنان حداقل 50 میلی گرم در دسی لیتر است.
- تری گلیسیرید: نوع دیگری از چربی در خون که می‌تواند دیواره سرخرگ‌ها را ضخیم کند. تری گلیسیرید شما باید کمتر از 150mg/dL.4 باشد
- کلسترول تام: مقدار کلسترولی است که در خون شما در گردش است.
به طور کلی اگر کل کلسترول شما بالاتر از 240 میلی گرم در دسی لیتر باشد، به این معناست که کلسترول بالا دارید. سطح 200mg/dL تا 239mg/dL در سطح مرزی در نظر گرفته می‌شود.
چه چیزی باعث کلسترول بالا می‌شود؟
کلسترول بالا زمانی اتفاق می‌افتد که کلسترول بیش از حد در خون گردش کند. این اتفاق ممکن است به دلایلی مانند انتخاب سبک زندگی که قابل کنترل است یا به دلایل خارج از کنترل شما، مانند سابقه خانوادگی رخ بدهد.
انتخاب‌های سبک زندگی شامل سیگار کشیدن است که می‌تواند HDL را کاهش دهد و ورزش نکردن، که می‌تواند منجر به افزایش وزن و متعاقبا افزایش LDL شود.
خوردن غذاهای حاوی چربی‌های ترانس و چربی‌های اشباع شده نیز با افزایش تولید LDL در کبد به افزایش کلسترول کمک می‌کند. نمونه‌هایی از غذاهای سرشار از چربی ترانس عبارتند از:
- غذاهای سرخ شده
- برخی از گوشت‌ها، مانند بیکن و سوسیس
- محصولات لبنی مانند پنیر و بستنی
- کره
- کیک و کلوچه‌ها
گاهی اوقات ایجاد کلسترول بالا از کنترل شما خارج است. برخی از افراد یک بیماری ارثی به نام هیپرکلسترولمی خانوادگی دارند که بر توانایی بدن برای خلاص شدن از شر کلسترول تأثیر می‌گذارد. این افراد در بدو تولد کلسترول بالایی دارند. افراد دیگر با کلسترول بالا به دنیا نمی‌آیند، اما در معرض خطر بالاتر ابتلا به آن هستند، زیرا در خانواده آنها وجود دارد.
سایر عوامل خطر کلسترول بالا عبارتند از:
- سن بالا
- گذر از یائسگی
- داشتن اختلالا خاصی مانند دیابت نوع 2 یا بیماری کلیوی
- مصرف برخی داروها، مانند مسدود کننده‌های بتا و برخی قرص‌های ضد بارداری
درمان‌های کلسترول بالا
هدف از درمان‌های کلسترول بالا کاهش سطح LDL و تری گلیسیرید در خون است. یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی احتمالاً دو گزینه را مورد بحث قرار می‌دهد: ایجاد تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو
تغییرات سبک زندگی
از آنجایی که برخی از تصمیمات مربوط به سبک زندگی اغلب به درمان کلسترول بالا کمک می‌کنند، مبارزه با این وضعیت اغلب به معنای معکوس کردن آن عادات و ایجاد عادات جدید است. یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است پیشنهاد دهد که:
- کاهش مصرف غذاهای حاوی چربی‌های ترانس و اشباع (و جایگزینی آنها با انتخاب‌های سالم مانند میوه‌ها و سبزیجات)
- ورزش کردن
- ترک سیگار
- کاهش وزن اگر اضافه وزن دارید
- داروهای تجویزی
علاوه بر تغییرات سبک زندگی، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است مصرف دارو را توصیه کند. این احتمال بیشتر خواهد بود اگر شما:
- دچار حمله قلبی یا سکته شده‌اید
- سطح LDL تان حداقل 190 میلی گرم در دسی لیتر باشد
- 40 تا 75 سال سن دارید، سطح کلسترول LDL تان حداقل 70 میلی گرم در دسی لیتر است و دیابت یا خطر بالای بیماری قلبی یا سکته دارید
رایج ترین و مؤثرترین داروهای کاهش دهنده کلسترول استاتین‌ها هستند که تولید کلسترول در کبد را کند می‌کنند و توانایی اندام را برای حذف کلسترول از خون افزایش می‌دهند.
ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی همچنین ممکن است داروهایی برای کاهش سطح تری گلیسیرید، مانند فیبرات‌ها و ویتامین B نیاسین تجویز کند.
چگونه از بالا رفتن کلسترول جلوگیری کنیم؟
ممکن است بتوانید با انتخاب مواردی که تولید کلسترول را در بدن افزایش نمی دهند، از افزایش کلسترول جلوگیری کنید. محدود کردن غذاهای حاوی چربی‌های اشباع شده و ترانس یکی از راه‌های پایین نگه داشتن سطح کلسترول است، مانند خوردن غذاهای حاوی فیبر بالا که ممکن است به کنترل LDL و در عین حال افزایش HDL کمک کند. آووکادو، آجیل و روغن زیتون نمونه‌هایی از غذاهای غنی از فیبر هستند.
سایر انتخاب‌های سبک زندگی که می‌توانند از کلسترول بالا جلوگیری کنند عبارتند از:
- حفظ وزن سالم
- ورزش منظم
- حذف سیگار
- حذف الکل
همچنین می‌توانید با دریافت پنل چربی به طور منظم از کلسترول بالا جلوگیری کنید، روندی که می‌تواند به شما هشدار دهد تا قبل از اینکه کلسترول به سطح نگران‌کننده‌ای برسد، اقدامات لازم را برای کاهش کلسترول انجام دهید. توصیه می‌شود که بیشتر بزرگسالان هر چهار تا شش سال یک بار کلسترول را چک کنند، اما افرادی که بیماری قلبی، دیابت یا سابقه خانوادگی کلسترول بالا دارند، بهتر است طی زمان‌بندی کوتاه‌تری این آزمایش را انجام دهند. کودکان باید در سنین 9 تا 11 سالگی و دوباره بین 17 تا 21 سالگی کلسترول خود را چک کنند.
برای برخی افراد، انتخاب‌های سبک زندگی مناسب برای کنترل کلسترول هم از افزایش کلسترول جلوگیری نمی‌کند. اگر با وجود اقدامات پیشگیرانه، سطح کلسترول بدنتان افزایش یابد، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند مراحل بعدی را تعیین کند، مانند مصرف داروهای کاهش دهنده کلسترول.
اختلالات مرتبط با کلسترول بالا
کلسترول بالا می‌تواند منجر به ایجاد پلاک در شریان‌ها شود و جریان خون حیاتی را به اندام‌ها و بافت‌ها مسدود کند. این خطر، ابتلا به اختلالات جدی زیر را در طول زمان افزایش می‌دهد:
- بیماری عروق کرونر: این بیماری زمانی که انسداد در شریان‌های کرونری که خون را به قلب می‌رسانند رخ می‌دهد. بیماری عروق کرونر می‌تواند مزمن یا حاد باشد که به صورت ناگهانی و به شکل حمله قلبی بروز می‌کند.
- بیماری شریان کاروتید: در این بیماری، جریان خون که از طریق شریان کاروتید به مغز و سر می‌رسد، مسدود می‌شود. این انسداد می‌تواند باعث سکته مغزی شود.
- بیماری شریان محیطی: این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به دست‌ها و پاها کاهش می‌یابد.
زندگی با کلسترول بالا
کلسترول بالا در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث ایجاد پلاک در داخل شریان‌ها شود. اگر با کلسترول بالا درمان نشده زندگی می‌کنید، خطر ابتلا به یک بیماری تهدید کننده زندگی با گذشت زمان افزایش می‌یابد.
محققان دریافتند افرادی که در سن 55 سالگی به مدت 11 تا 20 سال کلسترول بالای مرزی داشتند، در مقایسه با افرادی که حداکثر 10 سال کلسترول بالا داشتند، دو برابر در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی بودند.
خبر خوب این است که تغییر عادات و مصرف داروهای کاهش دهنده کلسترول می‌تواند به طور موثر سطح کلسترول را کاهش دهد و خطر ابتلا به اختلالات تهدید کننده زندگی را پایین بیاورد. شما نمی‌توانید به طور کامل تجمع پلاک ناشی از کلسترول بالا را از بین ببرید، اما با درمان می‌توان خطر را کاهش داد و از تجمع بیشتر پلاک جلوگیری کرد.
افزودن دیدگاه