مقام‌های وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان می‌گویند که روند بازگشت مهاجرین افغان از پاکستان آغاز شده است.
پس از ختم دوره اقامت مهاجران افغان در پاکستان، وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان اعلام کرده که روند بازگشت مهاجرین افغان از پاکستان از اول ماه مارچ سال جاری میلادی آغاز شده است.
مقام‌های این وزارت گفته‌اند که از چهار روز اخیر تعداد معدودی از خانواده‌های افغان به کشورشان برگشته‌اند و با گذشت زمان این رقم رو به افزایش خواهد بود.
در اعلامیه‌ی وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان آمده است: «آن‌عده از هموطنان ما که در پاکستان کارت پناهند‌گی داشتند و زیر پوشش برنامه‌های سازمان ملل بودند، برگشت آنان برای سه ماه زمستان متوقف شده بود و اکنون این پروسه دوباره آغاز شده است. تعداد محدود برگشت کرده‌اند چون این پروسه تازه آغاز شده بعد این ارقام بلند می‌رود.»
در این اعلامیه آمده است که این وزارت به کمک همکاران ملی و بین‌المللی روی یک پلان جامع برای بازگشت آبرومندانه مهاجرین کار را آغاز کرده و این برنامه در هر سال برای ۷۰۰ هزار برگشت‌کننده سهولت‌های زندگی را فراهم می‌کند. بر اساس آمارها در جریان یک هفته گذشته بیش از 11 هزار مهاجر افغان از ایران و پاکستان به کشورشان برگشته‌اند.
پیش از این پاکستان فیصله کرده بود که اول ماه مارچ سال جاری میلادی تمام مهاجرین افغان به کشورشان برگردند. بر اساس آمارهای وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان هم‌اکنون حدود 2 میلیون مهاجر افغان در پاکستان بسر می‌برند که از این میان ۱.۴ میلیون تن آنان از گذشته راجستر بوده و بقیه آنان تازه ثبت شده‌اند. آمارهای این وزارت نشان می‌دهد که نزدیک به 6 میلیون مهاجر افغان در کشورهای مختلف جهان بسر می‌برند.
پایان روند ثبت مهاجران بدون اسناد
مقام‌های وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان اعلام کرده‌اند که روند ثبت‌نام افغان‌های مهاجر در پاکستان که اسناد قانونی نداشتند، به پایان رسیده است. به گفته این مقام‌ها در این مدت بیش ۸۵۰ هزار افغان ثبت‌نام شده‌اند.
مقام‌های وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان گفته‌اند که این روند تحت نظارت کمیته‌ی مشترک افغانستان و پاکستان هفت ماه قبل آغاز شده بود.
آنان گفته‌اند که به توافق دولت افغانستان و پاکستان، آن عده از افغان‌های مهاجر در پاکستان که پیش از این ثبت و راجستر نبودند، ثبت شده‌اند و اکنون برای آنان کارت‌های به نام «ای.سی.سی» داده شده و اقامت آنان در پاکستان قانونی می‌شود.
بر اساس گزارش کمتیه‌ی مشترک ثبت‌نام افغان‌های بدون اسناد قانونی در پاکستان، ۲۲۰ هزار و ۱۶۹ خانواده‌ی افغان که تعداد شان به ۸۶۱ هزار و ۷۰۲ تن می‌رسد ثبت نام شده‌اند.
بر اساس این گزارش، از این میان، ۳۵۹ هزار و ۱۵۶ تن مرد، ۳۰۳ هزار و ۴۹۳ زن و ۱۹۹ هزار و ۵۳ کودک اند.
روند ثبت نام افغان‌های بدون اسناد در پاکستان، در ماه اسد سال جاری خورشیدی آغاز شد و در پنجم ماه حوت سال جاری خورشیدی به پایان رسید.
این روند در ایالت‌های خیبرپشتونخواه، بلوچستان، پنجاب و سند در ۲۱ مرکز از سوی وزارت امور مهاجرین و مناطق مرزی پاکستان «سفران»، حکومت افغانستان و تحت نظارت برخی از ادارات دیگر انجام شده است.
اداره بین المللی مهاجرت (IOM) برای این روند کمک‌های مالی و تخنیکی کرده است. با تکمیل شدن این روند، برای افغان‌های مهاجر در پاکستان، کارت‌های موقت اقامت نیز داده خواهد شد که هم‌زمان مساله حضور افغان‌ها بدون اسناد قانونی در پاکستان نیز به پایان می‌رسد.
قرار است که تا دو روز آینده روند توزیع کارت‌های موقت اقامت برای این افغان‌ها در پاکستان به پایان برسد. آمارها نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود یک میلیون و 300 هزار افغان با اسناد قانونی در پاکستان زندگی می‌کنند.
استفاده سیاسی
بحث مهاجران افغان در پاکستان درحالی بالا گرفته است که تنش میان افغانستان و پاکستان در چند ماه اخیر بیشتر شده است. دو کشور همدیگر را متهم به حمایت از تروریزم می‌کنند. از سوی هم پاکستان در حال حاضر زیر فشار شدید سیاسی و دیپلماتیک امریکا قرار دارد.
دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا اخیرا به پاکستان هشدار داده که دست از حمایت تروریزم، به‌ویژه طالبان و شبکه حقانی بردارد و از تعلیق کمک‌های مالی آن کشور به پاکستان نیز حمایت کرده است. این درحالی است که چندی پیش مقام‌های امریکایی از تعلیق حدود 2 میلیارد دالر کمک‌های مالی امریکا به پاکستان خبر داده بودند.
افغانستان اکنون مدعی است که پاکستان با مساله مهاجرت برخورد سیاسی می‌کند و برخلاف قوانین بین‌المللی در تلاش است که با استفاده از مساله مهاجرت، افغانستان را زیر فشار قرار بدهد.
مقام‌های وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان به این باور است که «چون موضوع مهاجرت یک موضوع بشری و انسانی است، انتظار ما از کشورهای میزبان این است که آن را سیاسی نسازند و مهاجرت از مسایل سیاسی به دور نگهداشته شود.»
علاوه بر این کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان نیز از تصمیم پاکستان در مورد مهاجران افغان ابراز نگرانی کرده است. این نهاد گفته که فشارهای مستقیم و غیرمستقیم بالای مهاجرین خلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی است و ملت‌هایی که خود را متعهد به این کنوانسیون‌ها می‌دانند، باید آن را رعایت کنند.
یک و نیم میلیون بیجا شده داخلی
روند بازگشت مهاجران افغان از پاکستان درحالی مطرح می‌شود که در داخل افغانستان در حال حاضر حدود یک‌ونیم میلیون نفر بیجا شده‌اند. جنگ و حوادث طبیعی این افراد را در شمال، جنوب و شرق این کشور بیجای ساخته است.
براساس آمارهای وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان، تنها در سال ۲۰۱۷ میلادی ۶۰۰ هزار نفر در داخل این کشور بیجا شده‌اند که در حدود ۵۰۰ هزار نفر آن نیازمند کمک‌های زمستانی بوده‌اند.
در ماه عقرب سال جاری خورشیدی دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد اعلام کرد که در جریان سال گذشته میلادی در حدود بیش از ۲۹۵ هزار نفر در داخل افغانستان به دلیل جنگ‌های مسلحانه خانه‌های شان را ترک کرده‌اند.
این نهاد گفته بود که بیش از ۱۰۶ هزار نفر در شمال و شمال شرق افغانستان، حدود ۶۷ هزار نفر در جنوب و جنوب شرق افغانستان، ۵۷ هزار نفر در ولایت‌های غربی، ۴۷ هزار در شرق و ۱۹ هزار نفر دیگر در ولایات مرکزی این کشور بیجا شده‌اند.
براساس آخرین آمار سال ۱۳۹۶ خورشیدی که از سوی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان نشر نشده، ۵٫۶ میلیون افغان در حال حاضر مهاجر و پناهنده‌اند. پاکستان و ایران دو کشوری اند که میزبان بیشترین مهاجر و پناهنده افغانستان اند.
هرچند هنوز جنگ در افغانستان پایان نیافته و انتظار تشدید جنگ در سال جاری میلادی می‌رود، با آن‌هم از سال ۲۰۰۱ میلادی تاکنون بیش از ۷ میلیون افغان از کشورهای مختلف دوباره به افغانستان برگشته‌اند.