گزارش تازه بانک جهانی نشان می‌دهد که پیشرفت‌ها در ارایه خدمات صحی از سال ۲۰۰۳ میلادی بدین‌سو در افغانستان، حتا در مناطق ناامن، به گونه‌ی چشم‌گیری بهبود یافته است.
بر اساس آمارهای که بانک جهانی ارایه داده است میزان مرگ‌ومیر اطفال زیر سن پنج سال، ۳۴ درصد کاهش را در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۰۳ میلادی نشان می‌دهد. آمارهای این بانک نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ میلادی در هر یک‌هزار ولادت زنده، ۹۱ واقعه مرگ‌ومیر اطفال گزارش داده شده است، درحالی‌که این رقم در سال ۲۰۰۳ میلادی در حدود ۱۳۷ واقعه مرگ‌ومیر در هر ۱۰۰۰ ولادت ثبت شده بود.
میزان قدکوتاهی دوران طفولیت از اثر سوی تغذیه نیز به ۲ درصد در سال کاهش داشته که این رقم نشان‌دهنده پیشرفت بیشتر در محو این پدیده نسبت به اوسط جهانی میزان قدکوتاهی اطفال می‌باشد. در سایر کشورهای مشابه در جهان این میزان در حدود ۱،۳ درصد است، می‌باشد.
بانک جهانی در این گزارش نوشته است که گسترش خدمات صحی به‌موقع و ایجاد یک چهارچوب پایدار و سیستم صحی جوابگو از مهم‌ترین فکتورهای این پیشرفت پنداشته می‌شوند. این بانک به‌طور نمونه نوشته است که « شمار مادران باردار در مناطق دارای بلند‌ترین میزان تهدیدات امنیتی تا سال ۲۰۱۰ میلادی که توسط متخصصان صحی درمان می‌شدند، ۳،۵درصد افزایش یافته است. هم‌زمان با آن میزان استفاده از داروها به‌منظور پیش‌گیری از بارداری و آمار ولادت توسط متخصصان صحی هرکدام افزایش ۲درصدی را در سال نشان می‌دهد.»
Despite insecurity, #Afghanistan has innovated to provide better healthcare to its citizens, especially women and children. Watch how: #HealthforAll @WBG_Health pic.twitter.com/T4vBnBBzmC
— World Bank South Asia (@WorldBankSAsia) March 6, 2018
این گزارش نظام بهداشتی افغانستان را به‌صورت کل در شش ساحه از جمله: سطح دانش کارکنان صحی، کیفیت زیربناها، امکانات و تسهیلات صحی و موجودیت داروها و واکسن‌ها مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. بر اساس یافته‌های بانک جهانی از سال ۲۰۰۳میلادی بدین‌سو، افغانستان در بعضی شاخص‌های صحی، باوجود شرایط دشوار امنیتی، شاهد پیشرفت و بهبود متداوم بوده است.
نقش حیاتی نهادهای غیردولتی
مقام‌های این بانک گفته که دستاوردهای بخش صحت افغانستان، باوجود ناامنی‌های موجود، بدون شک یک موفقیت است که جهان باید از آن بیاموزد.
تم ایوانز، رییس ارشد بخش صحت، تغذیه و جمعیت گرو بانک جهانی گفته است: «نقطه عطف و مهم این است، که به‌عوض عقب‌گرد و چشم‌پوشی از شرایط دشوار کنونی، سیستم صحی در حال پیشرفت بوده تا صحتمندی تمامی افغان‌ها به‌ویژه مادران و اطفال تضمین شود.»
مقام‌های این بانک تاکید کرده‌اند که یکی از دلایل موفقیت افغانستان در بخش صحت، اجرای یک مُدل مبتکرانه برای ارایه خدمات صحی در این کشور می‌باشد. آنان گفته‌اند که موسسات غیردولتی (NGOs) در خط مقدم ارایه این خدمات قرار دارند که در حال حاضر ۷۲ در صد از نهادهای ارایه‌دهنده خدمات صحی را در افغانستان انجو‌های افغان تشکیل می‌دهد.
بر اساس این گزارش، دولت افغانستان در بخش صحت بیشتر در پیشبرد کارهای اساسی و نقش پالیسی‌سازی تلاش کرده است. این بانک نوشته است که حکومت افغانستان تامین منابع مالی، هماهنگی فعالیت‌ها، نظارت‌و‌ارزیابی از چگونگی عرضه خدمات در زمینه‌های کلیدی مانند چارچوب مقرراتی، نظارتی و راه‌اندازی کمپاین‌های ملی موثر صحی را فراهم کرده است.
New report: #Afghanistan has made great gains in health outcomes since 2003, despite continuing insecurity by innovating health service delivery, investing in human capital. https://t.co/0a9V99FwpM #HealthforAll pic.twitter.com/eBvFmcHmIH
— World Bank Health (@WBG_Health) March 6, 2018
افزایش حضور زنان در بخش صحت
از موارد مهم دیگر این گزارش بانک جهانی افزایش تعداد کارکنان صحی زنان به‌ویژه در مناطق روستایی افغانستان است. یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که نه‌تنها حضور زنان در بخش صحت افزایش یافته است، بل فرصت‌های شغلی برای زنان نیز در بخش صحی افزایش یافته است که این موارد بر شاخص‌های پیشرفت سیستم صحی موثر بوده است.
مقام‌های بانک جهانی گفته‌اند که باوجود شرایط دشوار، اما تمرکز و سرمایه‌گذاری درازمدت دولت افغانستان و دیگر همکاران توسعه‌ای این کشور سبب بهبود وضعیت صحی در این کشور شده است.
شوبهم چوهدری، رییس بانک جهانی برای افغانستان گفته است: «هنوز افغانستان راه زیادی را در پیشرو دارد تا خدمات صحی باکیفیت را برای تمام افغان‌ها به‌صورت یکسان فراهم کند. ما آماده هستیم تا در راستای تحقق این تلاش با دولت افغانستان همکار باشیم.»
چالش‌ها
افغانستان در کنار پیشرفت‌هایی که در عرصه‌ی صحت داشته، چالش‌های زیادی نیز در این بخش وجود داشته است. بخش از این گزارش نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۰ میلادی بدین‌سو پیشرفت‌ها در عرصه تامین صحت مادران کُند شده است. جمع‌آوری معلومات از ولایت‌ها، به‌ویژه از نقاط ناامن، بسیار دشوار گردیده و نتایج شاخص‌های عمده سکتور صحت هنوز هم از حد متوسط جهانی فاصله دارد.
In #Afghanistan, childhood #stunting dropped 2% per year-faster than the global median of comparable countries of 1.3% per year. How? Infographic: https://t.co/bc5xqCOfO9 pic.twitter.com/eyoYTztwmS
— World Bank Health (@WBG_Health) March 6, 2018
بر اساس پیشنهادهای این گزارش تقویت استقلالیت ساختارهای ارایه خدمات صحی محلی، سرمایه‌گذاری بیشتر در عرصه جمع‌آوری معلومات، بهبود سیستم نظارت و روند شفافِ قرارداد‌های بخش خدمات صحی ازجمله موارد بسیار کلیدی است که باید برای رفع این چالش‌ها، روی دست گرفته شود.