همزمان با افزایش تنش‌های داخلی میان اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی افغانستان و مطرح شدن فساد در کمیسیون انتخابات، شماری از احزاب سیاسی این کشور خواهان لغو یا آوردن اصلاحات گسترده در این کمیسیون‌ها شده‌اند.
به تازگی عطا محمد نور، والی ولایت بلخ و رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی افغانستان گفته است که حکومت، کمیسیون مستقل انتخابات را لغو کند و چهره‌های تازه‌ای که بی‌طرف باشند را به عنوان اعضای جدید این کمیسیون معرفی کند.
آقای نور روز گذشته در سفرش به هرات گفت: «شورای تفاهم جریان‌های سیاسی، چهار پیشنهاد دارد: منحل شدن کمیسیون انتخابات، اصلاح بنیادین کمیسیون انتخابات، پلان تغییر یا بدیل و نظارت بسیار قوی توسط احزاب سیاسی.»
این سیاستمدار افغان افزود در صورتی که اصلاحات اساسی در کمیسیون انتخابات افغانستان به وجود نیاید، داشتن یک انتخابات شفاف دور از تصور خواهد بود.
محمد اسماعیل خان، فرمانده پیشین جهادی و از اعضای ارشد جمعیت اسلامی افغانستان نیز گفت که مردم باید «پیش از انتخابات تعیین شده از سوی حکومت، جمع شوند و به زودترین فرصت تصمیم شان را بگیرند.»
به باور او، در غیر آن بازهم یک انتخابات پر تقلب راه‌اندازی خواهد شد که مانند انتخابات گذشته ریاست جمهوری «جان کری آمده و دست برنده را بلند خواهد کرد.»
نظارت احزاب سیاسی
علاوه بر آقای نور، حزب اسلامی افغانستان به رهبری گلبدین حکمتیار نیز گفته است که برای جلوگیری از تقلب در انتخابات آینده باید یک شورای نظارتی که نماینده‌های جریان‌های قدرتمند در آن شامل باشند، ایجاد شود.
کریم امین، سخنگوی این حزب روز گذشته در یک نشست خبری گفت که حزب اسلامی هنوز نسبت به آینده انتخابات تردید دارد و باورمند نیست که انتخابات پارلمانی در سال آینده برگزار شود.
او همچنان افزود که برای جلوگیری از تقلب گسترده در انتخابات و ضمانت شفافیت آن، برکناری افراد کارساز نیست بلکه ایجاد شورای نظارتی می‌تواند راه‌گشای تضمین شفافیت انتخابات باشد.
انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستان‌ها قرار است به تاریخ ۱۶ سرطان سال ۱۳۹۷ خورشیدی برگزار شود.
این افراد درحالی خواهان لغو یا آوردن اصلاحات گسترده در کمیسیون‌های انتخاباتی افغانستان می‌شوند که چندی پیش 12 جریان سیاسی در کابل با ایجاد «شورای تفاهم جریان‌های سیاسی افغانستان» خواهان برکناری اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی گردیدند.
این شورا گفته بود که اقدامات حکومت در زمینه اصلاحات انتخاباتی و آمادگی‌ها برای برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستان‌ها نگران کننده و برخلاف قانون است.
علاوه بر این شورای تفاهم جریان‌های سیاسی اعضای کمیسیون انتخابات افغانستان را به نداشتن ظرفیت تخصصی لازم برای برگزاری انتخابات متهم کرده و گفته بودند که این افراد در یک سال گذشته دستاورد محسوس نداشته‌اند.
این جریان بزرگ سیاسی گفته بود که عملکرد حکومت وحدت ملی نشان می‌دهد که فرایند انتخابات آینده از همین اکنون مهندسی شده و حکومت با اقداماتش، مردم و جناح‌های سیاسی را «به شدت نسبت به انتخابات و پیامدهای ناگوار آن نگران ساخته است.»
فساد و مشکلات داخلی
انتقاد رهبران سیاسی افغانستان نسبت به کمیسیون‌های انتخاباتی افغانستان درحالی افزایش یافته است که اعضای کمیسیون انتخابات و کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی در میان خود نیز دچار اختلاف هستند. شماری از اعضای کمیسیون انتخابات متهم به فساد شده‌اند و در کمیسیون شکایات انتخاباتی نیز پرده از فساد کارمندان ارشد برداشته شده است.
در ماه سنبله سال جاری رییس عملیات منطقهای کمیسیون انتخابات افغانستان به دلیل متهم شدن به فساد از سمتش برکنار شد. او متهم است که از یکی از روسای ولایتی این کمیسیون 500 هزار افغانی رشوه خواسته است.
یک ماه پس از آن پنج عضو ارشد کمیسیون شکایات انتخاباتی افغانستان به دلیل تخلف از موارد قانونی و دست‌کاری در حاضری کارمندان این کمیسیون از سمت‌های شان برکنار شدند. معاون دبیرخانه، رییس تحلیل و بررسی، رییس منابع بشری، آمر اسناد و ارتباط و مدیر حاضری، ۵ کارمندی هستند که از وظایف‌شان برکنار شده‌اند.
چالش‌های دیگر
در کنار انتقاد رهبران سیاسی و مشکلات داخلی کمیسیون‌های انتخاباتی افغانستان، چالش‌های دیگری نیز در برابر انتخابات آینده این کشور همچنان باقی است.
در تازه‌ترین مورد معاون عملیاتی کمیسیون انتخابات افغانستان گفته است که اگر بودجه تأمین نشود و مشکلات فنی فرا روی انتخابات حل نشود، انتخابات سال آینده با انتخابات‌های گذشته هیچ تفاوتی نخواهد داشت.
امنیت یکی از چالش‌های جدی دیگر در برابر انتخابات افغانستان است. براساس گفته‌های کمیسیون انتخابات، تیم‌های کاری این نهاد نتوانسته‌اند در بیش از 30 شهرستان در 14 ولایت مراکز رای‌دهی را ارزیابی کنند. این مناطق شامل شماری از شهرستان‌ها در ولایت‌های هرات، غزنی، پکتیکا، هلمند، ارزگان، وردک، فراه، فاریاب، قندوز، بغلان، بدخشان، قندهار و ننگرهار است.
افزایش ناامنی
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان درحالی نتوانسته این مناطق را ارزیابی کند که بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) امروز در یک گزارش تازه گفته است که «وضعیت کنترل دولت بر مناطق و جمعیت کشور از دو سال گذشته به پایینترین سطح خود رسیده است.»
سیگار در گزارش تازه خود گفته است که در یک ماه گذشته دولت افغانستان از 407 شهرستان بر 74 شهرستان کنترل و بر 157 شهرستان دیگر نفوذ داشته که جمعاً 231 شهرستان می‌شود. اما در سوی مقابل شورشیان بر 13 شهرستان کنترل و بر 41 شهرستان دیگر نفوذ داشته‌اند که در مجموع 54 شهرستان می‌شود.
تمامی این موارد پرسش‌های زیادی را در برابر انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستان‌ها قرار داده است. بسیاری‌ها هنوز هم باور ندارند که کمیسیون‌های انتخاباتی قادر به برگزاری انتخابات در زمان تعیین شده آن باشند و اگر هم این انتخابات برگزار شود، نمی‌تواند شفاف و قابل قبول برای همگان باشد.
نگرانی‌ها درحالی بیشتر شده است که چند روز پیش وسیمه بادغیسی، معاون عملیاتی کمیسیون انتخابات افغانستان گفت که در صورت حل نشدن مشکلات موجود در برابر انتخابات، باید به راه‌های بدیل برای تهیه فهرست رای دهندگان فکر شود. یکی از این راه‌ها می‌تواند استفاده از شیوه کاغذی مانند گذشته باشد.
آینده مبهم
هرچند اعضای کمیسیون انتخابات پس از شروع به کارشان از برگزاری انتخابات به‌صورت الکترونیک خبرداده بودند اما به تازگی گفته‌اند که هنوز «فهرست قابل اعتماد از نام رای‌دهندگان در دست نیست. در انتخابات گذشته نیز شمار واجدان شرایط رای‌دهی به 12 یا 13 میلیون نفر می‌رسد ولی 21 میلیون کارت رای‌دهی در دوره‌های مختلف از سوی کمیسیون انتخابات توزیع شده بود.»
هرچند حکومت افغانستان دخالت در کار کمیسیون‌های انتخاباتی را همواره رد کرده و بر اصل بی‌طرفی تاکید کرده است، اما شماری، به‌شمول اعضای مجلس نمایندگان افغانستان مدعی‌اند که حکومت در تلاش مهندسی کردن انتخابات است.
تنش در کمیسیون‌های انتخاباتی و انتقادهای سیاستمداران افغان باعث شد مجلس نمایندگان افغانستان نیز امروز موضع خودش را اعلام کند.
عبدالرووف ابراهیمی، رییس مجلس نمایندگان افغانستان گفت که با توجه به دغدغه‌های احزاب سیاسی، شورای ملی، جامعه مدنی و فیفا در رابطه به نحوه برگزاری انتخابات و ظرفیت موجود در کمیسیون انتخابات، دیده می‌شود که انتخابات آینده همچنان یک انتخابات شفاف نخواهد بود. او گفت حکومت باید اصلاحات بنیادین را در سطح اعضای کمیسیون‌ها و نحوه برگزاری انتخابات روی دست بگیرد تا از یک انتخابات بدنام دیگر جلوگیری شود.
با این که حکومت افغانستان همواره بر این نکته تاکید کرده که به دنبال برگزاری انتخاباتی شفاف و سالم است اما حوادث و رویدادهای چند ماه گذشته نشان می‌دهد که مهم‌ترین و تاثیرگذارترین احزاب و جریان‌های سیاسی که چهره‌های بانفوذی در آن‌ها شامل هستند، به روند کنونی و همچنین ترکیب فعلی کمیسیون‌های انتخاباتی هیچ باوری ندارند.
با اینکه حکومت افغانستان تابستان سال گذشته را به عنوان تاریخ برگزاری انتخابات مجلس این کشور اعلام کرده است اما تحلیل وضعیت کنونی با تقابل‌های صورت گرفته از سوی اپوزیسیون‌های سیاسی، بیان‌گر افزایش شکاف و ضخیم‌تر شدن دیوار بی‌اعتمادی و در نهایت سرنوشت مبهم انتخابات در این کشور است.
در یک سوی این دیوار بی‌اعتمادی، جریان‌های سیاسی مختلف اما قدرتمندی قرار دارند که انتخابات آینده را از هم اکنون مهندسی شده می‌دانند و در سوی دیگر این دیوار، حکومت و کمیسیون‌های انتخاباتی که به نظر می‌رسد برای جلب اعتماد این جریان‌های تاثیرگذار، کار دشواری را در پیش دارند.