مقام‌های محلی ولایت مرزی جوزجان در شمال افغانستان می‌گویند جنگ و حضور گروه‌های طالبان و داعش در چندین شهرستان این ولایت زندگی عادی مردم را مختلف کرده و هزاران نفر را آواره ساخته است. این مقام‌ها تاکید می‌کنند که اگر به وضعیت امنیتی این ولایت رسیدگی نشود، احتمال سقوط چندین شهرستان آن وجود دارد.
این مقام‌های محلی تاکید می‌کنند که در 9 شهرستان این ولایت جنگجویان گروه طالبان و داعش حضور دارند و هر روز بر تعداد آنان افزوده می‌شود.
جوزجان در شمال افغانستان یکی از ولایت‌های استراتژیک است که در آن افزون بر منابع طبیعی فراوان، بندر آقینه نیز موقعیت دارد. این ولایت یکی از مسیرهای مهم واردات از مسیر ترکمنستان می باشد و روزانه کالاهای تجاری بازرگانان افغان از این مسیر به داخل و خارج از افغانستان انتقال داده می‌شود.
هفته گذشته مولوی لطف‌الله عزیزی، والی جوزجان در یک نشست خبری گفت که اخیرا جنگ در شهرستان‌های آقچه، مردیان و خانقا جریان دارد و در این مدت شماری از قریه‌ها و پاسگاه‌ها به‌دست طالبان سقوط کرده است.
آقای عزیزی گفته بود که اگر کمک به این ولایت نرسد، 4 شهرستان جوزجان سقوط می‌کند. او روز 25 اسد سال جاری گفته بود که “18 روز است که ولسوالی‌های آقچه، مردیان و خانقا همه محاصره اند و نیروهای دولتی تنها دو یا سه کیلومتری مرکز آن را در اختیار دارند.”
رحمت‌الله ترکستانی، فرمانده پولیس جوزجان نیز در این نشست خبری گفته بود که موقعیت برای نیروهای امنیتی افغانستان با گذشت هر روز تنگ‌تر می‌شود و خیزش‌های مردمی آخرین تلاش شان را برای مقابله با شورشیان انجام داده اما حضور سنگین آن ها باعث ناکامی این تلاش‌ها شده است.
سه روز پیش نیز مقام‌های محلی ولایت جوزجان از حمله تهاجمی گروه طالبان بر شهرستان خم‌آب این ولایت خبر داده و گفتند که مرکز این شهرستان به‌دست طالبان افتاده است. طالبان قادر شده بودند برای حدود 8 ساعت مرکز این ولسوالی را در اختیار داشته باشند.
مناطق ناامن
به گفته برخی از مقامات جوزجان شهرستان‌های درزاب و قوش‌تپه از سوی گروه‌های داعش و طالبان در دو سال گذشته محاصره می باشد. راه‌های مواصلاتی آن تنها برای غیرنظامیان باز است. چندی پیش نیز گروه داعش و طالبان حملات گسترده‌ای را برای تصرف درزاب راه‌اندازی کردند.
رحمت‌الله ترکستانی، فرمانده پولیس ولایت جوزجان در گفت‌وگو با خبرنامه وضعیت امنیتی جوزجان را خوب تعریف کرد اما شهرستان‌های پنج‌گانه آقچه را در حالت تدافعی بیان داشت.
اما مولوی عبدالحی حیات، رییس شورای ولایتی جوزجان به خبرنامه گفت که وضعیت امنیتی جوزجان نگران کننده است. او افزود که شهرستان‌های پنج‌گانه آقچه از جمله شهرستان‌های مردیان، آقچه و منگجک که پیش از این امن بود، اخیرا به شدت ناامن شده است. آقای حیات افزود که در آقچه مخالفان مسلح تا حدود دو کیلومتری مرکز شهرستان روستاها را در کنترل دارند.
پایگاه‌های شورشیان
مقام‌های محلی ولایت جوزجان تایید می‌کنند که گروه داعش در ساحات شهرستان درزاب پایگاه ساخته و نیروهایش را آموزش می دهد. در این میان گزارش شده که داعش در منطقه «سردَره» درزاب حضور قوی دارد.
فرمانده پولیس جوزجان در این مورد تصریح کرد که در درزاب داعش حضور گسترده دارد اما پاسگاه‌های نیروهای امنیتی در حال حاضر زیر فشار قرار ندارد.
در همین حال محمد رضا غفوری، سخنگوی والی جوزجان به خبرنامه گفت که در درزاب و قوش تپه از دو سال به این طرف راه‌های مواصلاتی مسدود است و در اطراف قریه‌ها گروه طالبان و داعش حضور دارند.
او گفت که داعش در شهرستان‌های درزاب و قوش‌تپه و طالبان در مناطق دیگر از جمله آقچه، خانقا و مردیان حضور دارند. سخنگوی والی جوزجان تاکید کرد که “در مورد پایگاه در درزاب اطلاعاتی تاکنون در دست نیست ولی آنان آن‌جا حضور دارند و در قریه جات نفوذ دارند.”
اما رییس شورای ولایتی جوزجان می‌افزاید که پایگاه اصلی هراس‌افگنان در ساحات کوه البرز یا مناطقی از ولایت سرپل از جمله قره خان، توغلی و سیاه کمر، موقعیت دارد و همچنان از ولایت‌های بلخ و فاریاب نیز به جوزجان می‌آیند.
جنگجویان خارجی
حضور جنگجویان خارجی در جنگ افغانستان همواره قابل بحث و نگرانی بوده است. اکنون مقام‌های محلی ولایت جوزجان نیز می‌گویند که در این ولایت شماری از جنگجویان خارجی حضور دارند که در برابر نیروهای دولتی می‌جنگند و شماری از استادان خارجی به این جنگجویان آموزش‌های عملیات انتحاری و استفاده از انواع سلاح را می دهد.
رحمت‌الله ترکستانی در این مورد گفت که شماری از ناراضی‌های ازبکستانی و پسران طاهر یلداش، از جمله عزیز یلداش، جنگجویان پاکستانی و حتا اویغورهای چینی در جوزجان حضور دارند.
آقای ترکستانی تصریح کرد که “در درزاب هم پاکستانی‌ها اند، هم ازبکستانی‌ها اند و هم عرب‌ها، حتا اویغورهای چین هم آمده‌اند به‌خاطر آموزش به داعشی‌ها کمک می‌کنند.”
در ماه جوزای سال جاری نیز مقام‌های محلی جوزجان به خبرنامه گفته بودند که در میان جنگجویان داعش و طالبان شماری از شهروندان کشورهای خارجی نیز حضور دارند.
پیشتر گزارش شده بود که جنگجویان داعش و طالبان به‌صورت مشترک حملات تهاجمی را برای تصرف شهرستان استراتژیک درزاب راه‌اندازی کرده‌اند. اکنون گزارش‌ها از جوزجان حاکی از آن است که این گروه در این ولایت بین خود نیز درگیری دارند.
رییس شورای ولایتی جوزجان در این مورد گفت که داعش و طالبان همه روزه در مقابل یک دیگر می جنگند و به این جهت به نیروهای امنیتی قوش و تپه و درزاب حمله نکرده اند. او گفت که “روز در میان بین خود جنگ دارند اما تهدیدات همه روزه است.”
اهمیت جوزجان
جوزجان در شمال افغانستان با ولایت‌های بلخ، سرپل و فاریاب هم مرز است. این ولایت از بلخ با شهرستان چمتال، از سرپل با شهرستان صیاد و از طرف فاریاب با شهرستان خواجه سبز پوش هم مرز است. افزون بر این جوزجان با کشورهای ترکمنستان و ازبکستان نیز مرز مشترک دارد.
به تازگی گروه‌های مخالف مسلح دولت افغانستان بر شهرستان چمتال بلخ نیز حمله کرده‌اند و همچنان در میرزا اولنگ شهرستان صیاد سرپل داعش و طالبان ده‌ها غیرنظامی را قتل عام نموده است. از سوی دیگر طالبان در شهرستان‌های خواجه سبزپوش، قیصار، شیرین تگاب و دولت‌آباد ولایت فاریاب نیز حضور دارند.
حضور گروه‌های هراس‌افگن در سه ولایت همجوار جوزجان این ولایت را تبدیل به منطقه استراتژیک کرده است. افزون بر این که جوزجان یکی از ولایت‌های مهم و اقتصادی افغانستان است، به نظر می‌رسد که هراس‌افگنان تلاش دارند در این ولایت قدرت بیشتر داشته باشند تا بتوانند آزادانه در چندین ولایت دیگر شمالی افغانستان مانور بدهند.
مولوی عبدالحی حیات، رییس شورای ولایتی جوزجان به خبرنامه گفت که جوزجان اهمیت تجاری ویژه ای در شمال افغانستان دارد چرا که سرمایه گذاری هنگفتی روی زیرساخت های تجاری در آن انجام شده است. به گفته‌ی او ناامنی در جوزجان به شدت روی مسائل و وضعیت اقتصادی دست کم در شمال افغانستان تاثیر گذار خواهد بود.
سخنگوی والی جوزجان نیز می‌افزاید که جوزجان در شمال افغانستان یک نطقه ارتباط دهنده می باشد. فاریاب، سرپل و بلخ از آن متاثر می‌شود و شهرستان‌های مربوط به سرپل، فاریاب و حتا غور می‌تواند به این نقاط وصل شوند. او گفت که “بندر آقینه هم از جوزجان می‌گذرد. در حقیقت ناامن شدن جوزجان ناامن شدن شمال از دید ما محسوب می‌شود.”
آوارگان زیاد
جنگ در افغانستان همواره بیشترین خساره را به غیرنظامیان وارد کرده است. در جوزجان نیز در جریان درگیری‌ها صدها خانواده خانه‌های‌شان را ترک کرده و به شهر شبرغان کوچ کرده‌اند.
محمد رضا غفوری، سخنگوی والی جوزجان گفت که بیش از 5 هزار خانواده از ولایت فاریاب، شهرستان قوش‌تپه، درزاب، آقچه و مردیان آواره شده‌اند که از 3 ماه به این طرف حکومت محلی جوزجان برای آنان آب و نان تهیه می‌کند. او گفت اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، حکومت محلی توانایی رسیدگی به آوارگان را ندارد و موسسات همکار، به غیر از تیکا و بنیاد دوستم، نیز تاکنون توجه خاصی در مورد این آوارگان نداشته‌اند.
آقای غفوری تاکید کرد که “درخواست ما این است که در این مورد توجه شود تا بتوان این بیجاشدگان را که شامل زنان و کودکان و مردان می‌شوند را کمک و یاری کرده و از چالش بیرون بسازیم.”
رییس شورای ولایتی جوزجان اما شمار آوارگان در جوزجان را حدود 10 هزار خانواده بیان داشت و گفت که این میزان شاید تا حدود 12 هزار خانواده نیز افزایش یابد.