در ماه عقرب سال گذشته خورشیدی محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان برای بررسی وضعیت امنیتی ولایت غور به این ولایت سفر کرده و به مسئولان امنیتی آن دستور داد تا به‌خاطر تامین امنیت مردم غور از تمام امکانات استفاده نموده و نگذارند تروریستان سبب اخلال نظم و آزار مردم شوند. او در این سفر گفته بود که “تصمیم گرفته شده تا عملیات نظامی در مربوطات این ولایت الی نابودی دشمن تداوم یابد و بدون اجازه من عملیات توقف نمی‌یابد.”
شش ماه پس از سفر رییس جمهور غنی به ولایت غور نه تنها وضعیت امنیتی این ولایت بهبود نیافته بلکه چندین شهرستان این ولایت با تهاجم گسترده طالبان مواجه است و روز گذشته یکی از شهرستان‌های مهم و استراتژیک این ولایت به‌دست طالبان افتاد.
تیوره
شهرستان تیوره در 220 کیلومتری جنوب غرب مرکز ولایت غور، شهر فیروزکوه، واقع شده است. از این شهرستان به‌نام دروازه ورودی این ولایت نیز یاد می‌شود. تیوره از طرف شمال با شهرستان شهرک و از شرق با شهرستان پسابند ولایت غور و از جنوب با ولایت‌های هلمند و فراه هم‌سرحد است.
طالبان از ساعت‌های نخست دو شب پیش حملات شان را بر شهرستان تیوره آغاز کردند و صبح روز گذشته کنترل مرکز این شهرستان را در دست گرفتند. پس از آن جنگجویان این گروه چندین ساختمان این شهرستان را آتش زدند.
مقام‌های محلی ولایت غور تایید می‌کنند که طالبان صبح روز یک‌شنبه، اول اسد، به دنبال عقب‌نشینی نیروهای دولتی وارد مرکز شهرستان تیوره شده و شماری از زخمی‌ها و کارمندان بیمارستان این منطقه را تیرباران کرده‌اند. براساس گزارش‌های منتشر شده، دست‌کم 35 بیمار و داکتر در حمله روز یک‌شنبه گروه طالبان به بیمارستان مرکز شهرستان تیوره کشته شده‌اند.
با آنهم تاکنون جزئیات دقیقی از میزان تلفات و خسارات سقوط این شهرستان در دست نیست اما عبدالحی خطیبی، سخنگوی والی ولایت غور به خبرنامه گفت که میزان خسارات و آمار تلفات هنوز مشخص نشده و تلاش‌ها برای یافتن جزئیات جریان دارد.
اما یک اعلامیه جامعه مدنی و مردم ولایت غور گفته که در تیوره فاجعه انسانی و قتل عام اتفاق افتاده است. در این اعلامیه که امروز منتشر شده آمده است که “از دو هفته به این سو جنگ و حمله بالای تیوره جریان داشت. مردم و مسئولین محلی بارها از رهبری ولایت و دولت مرکزی خواهان کمک هوایی شدند اما دولت در این زمینه اقدامی انجام نداد.”
نبی ساقی، استاد دانشگاه و از شهروندان غوری در این ولایت در گفت‌وگو با خبرنامه تصریح کرد که گفته می‌شود طالبان خانه‌ها و کشت‌زارها را آتش زده و شمار زیادی از مردم را کشته‌اند.
چگونگی سقوط
منابع محلی می‌گویند مردم در ولایت غور در حیرت به سر می‌برند و تاکید کردند که هرگز فکر نمی‌شد این شهرستان سقوط کند چرا که به گفته آن‌ها نیروهای دولتی افغانستان در مقایسه با مناطق دیگر ولایت غور، در این شهرستان حضور قدرتمندی داشت. از سوی دیگر یکی از مردان قدرتمند ولایت غور، ابراهیم ملکزاده، عضو مجلس نمایندگان افغانستان در این شهرستان حضور داشته و از نزدیک اوضاع را مدیریت می‌کرد. او رهبر خیزش‌های مردمی در تیوره است.
عطا محمد نور، رییس اجرایی جمعیت اسلامی افغانستان و والی بلخ ضعف ساختار امنیتی افغانستان را عامل آنچه که او “قتل عام مردم غور و شدت ناامنی‌ها» خوانده، بیان داشته و گفته است که شهرستان تیوره در نتیجه یک جنگ نابرابر و سازماندهی شده به دست طالبان افتاده است. آقای نور تصریح کرده که “در یک برنامه ظالمانه، مردم با عزت، به‌شمول کارکنان صحی و بیماران قتل عام شده‌اند.”
منابع محلی نیز عدم حمایت‌های هوانیرو و کمبود مهمات را یکی از دلایل سقوط شهرستان تیوره به‌دست طالبان گفته‌اند. در اعلامیه جامعه مدنی غور نیز آمده است که “قول اردوی ظفر و وزارت دفاع، صدا و فریاد مردم را نادیده گرفتند.”
ابراهیم ملکزاده اما حکومت مرکزی را در سقوط تیوره مقصر دانسته و در صفحه فیسبوک خود نوشته است که وزارت داخله به پیشنهاد فرمانده پولیس غور اهمیت نداده و سبب چنین فاجعه بزرگ گردیده است. او در حساب کاربری فیسبوک خود گفته که “توطئه آن‌قدر بزرگ بود که تصور نمی‌شد. مردم ما این‌بار تجربه نمودند که گرفتن نام حکومت و مسئولین بلند پایه امنیتی خجالت‌آور است.”
این عضو مجلس نمایندگان گفته است که وظیفه حکومت افغانستان تامین امنیت و حفاظت از جان، مال، عزت و حیثیت شهروندان افغان است و وقتی “حکومت مسئولیت‌پذیر نباشد، مردم خود تصمیم می‌گیرند.”
از سوی دیگر سخنگوی والی ولایت غور می‌گوید که “کمبودات تشخیص شد. از جمله کماندو حاضر شده به تیوره رفت. هلیکوپترهای مربوط قول اردوی ظفر بود، ساحه را اکمالات کرد. اما صرف مسأله ضربات هوایی است که از صلاحیت حکومت محلی نیست و با مرکز در میان گذاشته شده است.”
براساس گزارش‌ها، افزون بر طالبان محلی 1500 جنگجوی دیگر طالب از ولایت‌های همجوار ولایت غور به این ولایت آمده و شهرستان تیوره را سقوط داده‌اند.
دروازه ورودی غور
تیوره به لحاظ موقعیت جغرافیایی خود، به دروازه ورودی ولایت غور معروف است. این منطقه در گذشته‌های دور مرکز ولایت غور بوده است. تسلط طالبان بر این منطقه، می‌تواند امنیت شهرستان‌های پسابند، شهرک، دولینه، تولک و ساغر ولایت غور را نیز تهدید کند.
نبی ساقی در این مورد به خبرنامه گفت که “شهرستان تیوره می‌تواند شهرستان‌های پسابند، دولینه، شهرک را خیلی آسیب‌پذیر بسازد. به‌جز تعداد اندک نیروهای دولتی که در این شهرستان‌ها حضور دارند، به لحاظ مردمی نیروی قوی که بتواند در برابر دشمن مقاومت کند وجود ندارد. بنابراین خطر تا نزدیکی‌های مرکز ولایت به‌وجود آمده است.”
اعلامیه جامعه مدنی و مردم ولایت غور نیز از رسیدن تهدیدات امنیتی تا نزدیکی مرکز ولایت ابراز نگرانی کرده و گفته است که “وضعیت در شهرستان‌های شهرک و تولک و پسابند و ساغر نیز خیلی نگران کننده و وخیم است و بحران به مرکز ولایت نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود. فاجعه انسانی و قتل عامی که در تیوره اتفاق افتاد در شهرستان‌های دیگر نیز تکرار شدنی است.”
هدف بعدی
درحالی که سقوط شهرستان تیوره به‌دست طالبان شهروندان شهرستان‌های همجوار آن را به شدت نگران کرده، مقام‌های محلی غور اما پس از تیوره، پسابند را هدف بعدی شورشیان می‌دانند.
پسابند در همجواری تیوره یکی از مناطقی دیگری است که در آن شورشیان حضور دارند. سال گذشته نیز در همین زمان طالبان تلاش کردند کنترل این شهرستان را به‌دست بگیرند.
عبدالحی خطیبی، سخنگوی والی غور در این باره می‌گوید که “همجوار شهرستان تیوره، پسابند است که سال گذشته در همین زمان مورد حملات تخریبی طالبان بود. احتمال می‌رود که بعد از تیوره شهرستان پسابند باشد. بعد از آن دولینه را در نظر دارند که ناامن بسازند.”
راهی به‌سوی شمال
شهرستان تیوره با شهرستان‌های موسی قلعه و نوزاد ولایت هلمند و شهرستان پرچمن ولایت فراه هم‌مرز می‌باشد. مناطق شمال هلمند از سال‌ها به این طرف به‌عنوان پایگاه اصلی طالبان، تبدیل به مرکز تجمع هزاران جنگجوی این گروه شده و موسی قلعه و نوزاد در حال حاضر در کنترل طالبان قرار دارد. براساس گزارش‌های رسمی، اکنون بین 6 تا 8 هزار جنگجوی گروه طالبان در ولایت هلمند فعال اند.
از سوی دیگر در سال‌های اخیر طالبان تحرکات گسترده‌ای را در چندین ولایت شمالی افغانستان و همچنان ولایت بادغیس به راه‌انداخته‌اند. در تازه‌ترین مورد، ولسوالی کوهستان فاریاب به‌دست این گروه افتاده است.
شهرستان تیوره به لحاظ موقعیت جغرافیایی و استراتژیک برای طالبان از اهمیت بسیاری برخوردار است. تیوره طالبان را از شمال به جنوب، به مرکز اصلی آنان در هلمند، وصل می‌سازد و مسیر امن تدارکاتی آنان را فراهم می‌سازد.
به گفته‌ی نبی ساقی، استاد دانشگاه و از باشندگان ولایت غور، شهرستان تیوره برای طالبان از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند مسیر شمال- جنوب افغانستان را برای این گروه باز کند و شورشیان با طالبان فراه نیز ارتباط برقرار نمایند.
درصورتی که طالبان کنترل شهرستان تیوره را در اختیار داشته باشند، می‌توانند فعالیت‌های تخریبی بیشتری را به سمت شمال ولایت غور و شمال افغانستان داشته باشند. از سوی دیگر با هدف قرار دادن شهرستان شهرک در ولایت غور، شورشیان قابلیت ارتباط با طالبان ولایت هرات نیز پیدا می‌کنند.
نبی ساقی در این باره می‌گوید که “اگر تیوره به‌دست طالب باشد از طریق تیوره به شهرک و بادغیس و فاریاب وصل می‌شوند و هم رفت و آمد شان آسان می‌شود و هم اکمالات شان.”
بند سلما
پس از سقوط شهرستان تیوره به‌دست طالبان، امرالله صالح، رییس پیشین امنیت ملی افغانستان در رابطه به اهمیت تیوره در حساب کاربری فیسبوک خود نوشته و به مسئولان حکومت افغانستان هشدار داد اگر طالبان طالبان را از تیوره خارج نسازند و کنترل ساحه را با انجام ضد حمله به‌دست نگیرند، گام بعدی شورشیان تسخیر بند سلما خواهد بود. آقای صالح نوشته است که بین خط تیوره و بند سلما در شهرستان چشت شریف ولایت هرات نیروی دفاعی و خط مستحکم وجود ندارد.
نبی ساقی نیز می‌گوید درصورتی که طالبان کنترل تیوره را در اختیار داشته باشند، می‌توانند در آن‌جا مرکز سازماندهی ایجاد کرده و مسیر خود را به سمت بند سلما باز کنند. او به خبرنامه گفت که “وقتی تیوره نباشد، خود بند سلما تهدید می‌شود.”
به گفته‌ی آقای ساقی طالبان می‌توانند شاهراه هرات- کابل و غور را نیز مسدود کنند و بند سلما را تخریب نمایند.
اما سخنگوی والی غور می‌گوید طالبان قصد ندارند به سمت شهرستان شهرک و سپس به سمت هرات رو بیاورند. به باور او “بند سلما در مسیر تیوره نیست چون تا آن‌جا دو ولسوالی شهرک و تولک واقع است. طالبان اگر بخواهند به شمال بروند از مسیر پسابند و دولینه و مرکز فیروزکوه به چهارسده راه پیدا می‌کنند.”
بند سلما در شهرستان چشت شریف هرات موقعیت دارد. این بند در ماه جوزای سال گذشته توسط محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان و نرندرا مودی، نخست وزیر هند گشایش یافت. هزینه ساخت این بند 300 میلیون دالر امریکایی گفته شده است و حدود 42 میگاوات برق تولید می‌کند.
یک روز پس از سقوط شهرستان تیوره به‌دست گروه طالبان، شماری از باشندگان ولایت غور در شهر فیروزکوه، مرکز این ولایت، هرات و کابل دست به اعتراض زده و خواهان رسیدگی فوری به شهرستان تیوره و ولایت غور شدند.
باشندگان ولایت غور از حکومت افغانستان خواستار حمایت خیزش‌های مردمی در غور، ارسال مهمات کافی، اعزام کندک‌های کماندو و ایجاد یک لوای منظم ارتش در این ولایت شده‌اند. آنان به حکومت مرکزی هشدار دادند اگر به وضعیت ولایت غور به سرعت رسیدگی نکند، فاجعه انسانی رخ داده و طالبان شمال و جنوب از مسیر غور به همدیگر وصل خواهند شد.