«کابل، مهد امپراتوری مغول در عصر بابرشاه» نام نمایشگاهی است که در باغ بابر شهر کابل، جایی که ظهیرالدین بابر شاه، بنیان‌گذار امپراتوری مغول دفن است، آغاز به کار کرده و بازتاب‌دهنده هنر دوره مغول‌های کابل و هرات است.
این نمایشگاه برای نخستین‌بار نسخه‌های دیجیتالی ده‌ها اثر هنری دوران مغول‌های هرات و کابل را که از قرن شانزدهم میلادی بدین‌سو از افغانستان بیرون کشیده شده بود، به نمایش گذاشته است.
مسوولان بخش فرهنگی مؤسسه آقاخان در افغانستان می‌گویند که در این نمایشگاه حدود 119 آثار تاریخی نقاشی شده مربوط به دوره مغول‌ها به‌نمایش گذاشته شده است.
اجمل میوندی، سرپرست مرکز بخش فرهنگی موسسه آقاخان به خبرنامه می‌گوید که تمام آثار این نمایشگاه، نقاشی‌های دوره مغول‌ها می‌باشد که از کتابخانه لندن کاپی‌برداری شده است.
عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت افغانستان در برنامه گشایش این نمایشگاه در کابل گفت که تاریخ افغانستان گواه رویداد‌های باستانی است و این نمایشگاه، یک برهه‌ای از تاریخ این کشور را به نمایش گذاشته است.
آقای عبدالله برگزاری این نمایشگاه را سمبول قدردانی از زحمات کسانی دانست که در این بخش فرهنگی کار کرده‌اند.
این نمایشگاه به ابتکار مرکز فرهنگی آقاخان، کتابخانه لندن، سفارت ناروی، مؤسسه باغ بابر و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان راه‌اندازی شده و با همکاری شهرداری کابل، انستیتوت امریکا بـرای مطالعات افغانستان و سفارت‌های فرانسه و امریکا، برای مدت سه ماه ادامه خواهد داشت.
پیش از این، 119 آثار نقاشی‌شده دوره مغول برای مدت سه ماه در لندن به نمایش گذاشته شده بود و پس از کابل، قرار است این نمایشگاه در ولایت هرات برگزار شود.
نقش محوری داکتر مایکل بیری، افغانستان‌شناس مشهور
داکتر «مایکل بیری»، افغانستان‌شناس مشهور نقش محوری در گـردآوری این آثار هنری داشته است. آقای بیری در مدت سه سال، موزیم‌های ترکیه، فرانسه، انگستان، آلمان، اتریش، پرتگال، مصر، کویت، امریکا، کانادا و شرق میانه را زیرو رو کرده تا آنچه را که افتخار افغان‌ها می‌گوید، به این کشور باز گرداند.
دکتر بیری در مورد هدف این تلاش‌های خود می‌گوید که خواسته این خاطره را نزد جهانیان زنده نگه‌دارد که افغانستان مهد اکثر تمدن‌های بزرگ بوده است.
مقام‌های شهرداری کابل می‌گویند که آنان به‌پاس خدمات داکتر مایکل بیری، افغانستان‌شناس مشهور، از این آثار و نحو‌ه تحقیق آقای بیری، فیلم مستند می‌سازد.
جلیل سلطانی، سخنگوی شهرداری کابل می‌گوید: «این فیلم مستند پس از این‌که تکمیل شد، به اختیار مردم افغانستان قرار خواهد گرفت، آن وقت است که ما شاهد پایداری، تداوم و جاودانگی این آثار خواهیم بود. این فیلم مستند یک قدردانی کوچکی از آقای داکتر مایکل بیری به خاطر خدمات بزرگ‌شان در عرصه فرهنگ کشور ما، خواهد بود.»
دریچه‌یی رو به تاریخ غنی گذشته
از سویی هم شرک‌کنندگان این نمایشگاه از برگزاری چنین نمایشگاه‌ها ابراز خرسندی کرده و می‌گویند که دیدن این اثرهای فرهنگی ـ تاریخی، دریچه‌یی برای آشنایی آنان با فرهنگ غنی و تاریخ گذشته افغانستان است.
شهرزاد اکبر، رییس بنیاد جامعه باز افغانستان، یکی از شرکت‌کنندگان این نمایشگاه است. او به خبرنامه می‌گوید: «من در این آثار با اشعار ازبیکی و فارسی روبرو شدم. تأثیر تبادل فرهنگی میان آثار این نمایشگاه و هنر وقت غرب را دیدم و اندکی در مورد جهان‌بینی حاکمان و هنرمندان وقت آموختم.»
خانم اکبر تأکید می‌کند که دیدن این آثار از لحاظ ارزش تاریخی جالب است، اما فراتر از آن، زیبایی و غنای فرهنگ اسلامی و شرقی را در دوره‌های مختلف به نمایش می‌گذارد.
او خاطرنشان کرد: «این اثرهای فرهنگی یادآور این است که فهم بیشتر ما از تاریخ این سرزمین، ناقص، یک‌جانبه و بیش از حد سیاه و سفید است.»
دوره مغول‌ها
مغول‌ها از سال 1526 الی 1858 میلادی برای مدت 332 سال در نصف آسیا به شمول افغانستان، هندوستان و ازبکستان کنونی حاکمیت کرده‌اند. گفته می‌شود که این نقاشی‌ها امپراتوری، زندگی، مسایل علمی، فرهنگی و بعضی مسایل دیگر مغول‌ها را به تصویر کشیده است.
از دوره مغول‌ها آثار تاریخی زیادی در کشورهایی چون هند، افغانستان و برخی کشورهای دیگر به جا مانده است. بر اساس گزارش‌ها، در حال حاضر آثار تاریخی این امپراتوری به یک منبع خوب عایداتی در هندوستان مبدل شده و روزانه صدها توریست خارجی برای بازدید از این آثار به هند سفر می‌کنند.
اما بخش‌های اعظم آثار تاریخی این دوره در افغانستان، به دلیل جنگ‌های داخلی تخریب شده است.
با این حال مسئولان انستیتوت مطالعات امریکا برای افغانستان تأکید دارند که تلاش می‌کنند در همکاری با سایر نهادهای فرهنگی و باستانی، آثار فرهنگی و تاریخی این کشور را جمع‌آوری کنند.
دیجیتالی کردن آثار تاریخی
اخیرا حکومت افغانستان به همکاری نهادهای بین‌المللی در تلاش است که آثار تاریخی موزیم ملی افغانستان را دیجیتالی کند. مسئولان موزیم ملی افغانستان می‌گویند که همه اثرهای این موزیم توسط دانشگاه شیکاکو به همکاری سفارت امریکا در افغانستان، دیجیتالی شده و در آینده نزدیک از آن رونمایی می‌شود.
مقام‌های این موزیم تأکید دارند که از سال ۲۰۱۲ بدین‌سو، انستیتوت شرق‌شناسی دانشگاه شیکاکو با پشتیبانی مالی سفارت ایالات متحده امریکا در کابل، در همکاری با این موزیم، روی ساخت یک کاتالوک کامل دیجیتالی برای موزیم ملی افغانستان کار کرده که این کاتالوگ در آینده نزدیک تکمیل می‌شود.
مقام‌های حکومت افغانستان بر این باور اند که دیجیتالی‌سازی بانک اطلاعات درباره موزیم ملی افغانستان، زمینه دسترسی عمومی را به آثار تاریخی افغانستان فراهم می‌کند. به گفته آنان، دیجیتالی شدن آثار این موزیم، باعث می‌شود که این آثار مستند شود و در صورت حریق یا سرقت آثار، یک کپی دیجیتالی آن وجود داشته باشد و بر اساس آن، دوباره مواد مورد نظر را به دست بیاورند.
موزیم ملی افغانستان در طول جنگ‌های داخلی این کشور و تنش‌های دهه ۹۰ میلادی، آسیب دید و ۷۰ درصد مجموعه آثار باستانی آن که شامل ۷۰ هزار قطعه اثر تاریخی بود، به یغما رفت.
به گفته مسوولان موزیم ملی افغانستان، تاکنون با کمک کشورهای خارجی، ۹ هزار قلم از این آثار هنری از ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و کشورهای دیگر بازیابی شده است. در جمله آثار تاریخی که بعد از چندین دست قاچاق به کشورهای خارجی، دوباره به افغانستان بازگردانده شده، یک اثر مربوط به قرن دوم میلادی است که از سوی آلمان به دولت افغانستان سپرده شده است.
افزودن دیدگاه