در سال های اخیر در افغانستان، جوانان تلاش می کنند با ساختن یک چیز تازه یا نوآوری کنند و یا دست به اختراعاتی بزنند که برای جامعه افغانی هر ازگاهی شگفت آور است. اختراعات از هواپیماهای بدون سرنشین گرفته تا راکت های میان برد، وسایل تولید برق با هزینه و یا نرم افزارهای اند که در بخش های مختلف زندگی مردم از آن می شود کارگرفت.
در این میان، اما زهرا جعفری و فاطمه جعفری دانشجویان رشته کمیپوتر دانشگاه پولیتخنیک، به تازگی نرم افزاری را ساخته اند که ممکن دست کم در بخش انتخابات افغانستان انقلابی بر پا کند.
این دو خانم جوان افغان، امسال تازه از بخش کمپیوتر ساینس پولیتخنیک کابل فارغ شده اند و ساختن این نرم افزار پروژه پایان نامه دوره لیسانس شان می باشد.
ظاهرن طرح این دو بانوی جوان، در حدی جدی است که وزیر تحصیلات عالی و مرکز خلاقیت های تکنالوژی معلوماتی افغانستان، آن را به عنوان بهترین طرح سال پذیرفته اند.
خلاقیت بی نظیر
زهرا جعفری و فاطمه جعفری دو بانوی جوان و خلاقی اند که توانسته اند نرم افزاری بسازند که در برگزاری انتخابات شفاف کمک می کند. این نرم افزار به نام فینگرپرنت یا سیستم بایومتریک یاد می شود.
این دو بانو، مدعی اند که این طرح را به منظور الکترونیکی ساختن سیستم انتخابات در افغانستان ساخته اند. تفاوت این نرم افزار با نرم افزارهای کشورهای پیشرفته در این است که از این سیستم همه می توانند استفاده کنند.
آنها می گویند که “ایده ساخت این نرم افزار را با مشاهده انتخابات کشور های پیشرفته و مشکلات که پروسه انتخابات افغانستان دارد، گرفته اند.”
هرچند این طرح در مرحله ابتدایی قرار دارد و هنوز تکمیل نشده است؛ اما در صورت تکمیل شدن آن، می تواند پروسه انتخابات را با معیار های جهانی برابر کند.
نرم افزار برگزاری انتخابات شفاف، طرح کاملن جدید است که با شرایط افغانستان مطابقت دارد. سیستم های الکترونیکی کشورهای پیشرفته جهان معمولن آنلاین است اما در مواردی رای دهندهگان که بی سواد باشند، نمی تواند رای بدهد. زیرا هر رای دهنده در سیستم آنلاین باید نخست از طریق انترنت اکونتی برای شان بسازند و سپس رای بدهند، اما این سیستم با روش انگشت نگاری کار می کند و همه افراد می توانند از آن استفاده کنند.
این سیستم دیگر نیازی به رنگ کردن انگشت و یا کارت رای دهی ندارد. البته که باید قبل از آن تذکره های الکترونیکی وجود داشته باشد و مشخصات افراد باید در دیتابیس حکومت افغانستان وجود داشته باشد.
این نوآوران می گویند که “ساخت این طرح حدود 500 تا 600 دالر هزینه برای آنها برداشته است و برای تطبیق کردن آن درهر حوزهی انتخاباتی، بین 1500 الی 2000 دالر پول لازم است.”
این سیستم در مرحله ابتدایی اش قرار دارد و نیاز است که امکانات امنیتی آن بالا برده شود. این دو بانو می گوید طرح ما این است که این نرم افزار را انکشاف داده و استندرد بسازیم.
مهاجران باز گشته به وطن
زهرا جعفری وفاطمه جعفری، هر دو زمانی را مهاجر بوده اند. طعم تلخ مهاجرت را چشیده و پس از سقوط حکومت طالبان، به افغانستان برگشته اند.
آموزش های ابتدایی را در ایران سپری کرده و در کابل درسهای شان را ادامه داده اند. این دختران جوان، پس از فراغت از مکتب، شامل دانشکده کمپیوترساینس دانشگاه پلیتخنیک کابل شده و امسال از آنجا به درجه لیسانس فارع شده اند.
این دو بانوی جوان، این نرم افزار را به عنوان پروژه پایان تحصیلی شان ساخته اند و اکنون که مورد پذیرش دانشکده، دانشگاه و حتا وزارت تحصیلات عالی قرار گرفته و همه از آن استقبال گرم کرده اند، می خواهند در صورت حمایت حکومت افغانستان، این طرح شان را انکشاف بدهند تا در افغانستان دست کم برای سالهای آینده مورد استفاده قرار بگیرد.
این دو بانوی جوان، با این طرح شان در میان پنج دانشجوی برتر قرار گرفته و از سوی وزارت تحصیلات عالی و مرکز خلاقیت های تکنالوژی معلوماتی تقدیر شده و جایزه گرفته اند.
نرم افزار “طفل من“
طفل من، ساخته تمیم عیسی زاده، طرح دیگری است که یکی از این پنج دانشجوی برتر آنرا ساخته و مورد تقدیر قرار گرفته است. عیسی زاده سیستمی را ابداع کرده که با به کار گیری آن از میزان مرگ و میر مادران کاسته می شود.
این اپلیکشن در دو فارمت قابلیت نصب در تلفن های هوشمند و ساده را دارا است. این نرم افزار می تواند راهنمایی های قبل از ولادت و بعد از ولادت را به مادران بدهد و مادران می توانند با استفاده از آن مشکلات شان را پرسیده و جواب دریافت بدارند.
این نرم افزار همچنان یاد آوری می کند که مادران چه زمانی به داکتر مراجعه کند و یا کودکاش را چه وقت برای واکسن ببرند. در واقع این اپلیکشن نوعی سیستم مدیریت منظم خانواده است.
تمیم عیسی زاده می گوید که ” این سیستم می تواند هدف ششم سازمان ملل مبنی بر جلوگیری و کاهش مرگ و میر مادران را در افغانستان برآورده سازد.”
استقبال وزارت صحت
با این حال، وزارت صحت عامه افغانستان از طرح “طفل من” استقبال کرده و به مرکز پالیسی این وزارت دستور بررسی روش به کارگیری از این نرم افزار را داده تا شیوه درست تطبیق آن را در سیستم صحت افغانستان بیابد.
آقای عیسی زاده امسال از دانشکده کمپیوتر ساینس دانشگاه بلخ فارغ شده است. او در جمع بیست رقابت کننده مرکز خلاقیت های تکنالوژی معلوماتی افغانستان است که اهمیت طرحاش توانسته او را در میان پنج دانشجوی برتر خلاق قرار دهد که از سوی وزارت تحصیلات عالی تقدیر شدند.
عیسی زاده با این طرحاش در رقابت های بین المللی جهان در سال 2016 اشتراک کرده که افغانستان از میان 165 کشور، در جمع سی کشور نوآور قرار گرفته است. این طرح در حالی امیدها به بهبود وضعیت مادران در افغانستان را افزایش داده، که در افغانستان در هر دو ساعت یک مادر در نتیجه مشکلات زایمان جان می دهد.
هر چند در یک و نیم دهه اخیر، تلاش های زیاد در بخش بهبود وضعیت مادران و کودکان در افغانستان صورت گرفته است، اما آمار ها نشان می دهد که هنوز هم افغانستان بد ترین جای برای مادران می باشد و سیستم صحی این کشور، با چالش های عمدهای رو به رو است.
هر چند وزارت صحت عامه افغانستان می گوید، که مرگ و میر مادران در هنگام زایمان کاهش قابل توجه داشته است، اما این میزان همچنان در مناطق دور دست و نا امن این کشور، با قوت خود باقیست.
مسوولان وزارت صحت، ولایتهای غور در مرکز، ارزگان در جنوب، نورستان در شرق، دایکندی در مرکز و بادغیس در جنوب غرب از ولایت های عنوان کرده که هنوز وضعیت مرگ و میر مادران در آنها بهبود نیافته است.
بر اساس آمار وزارت صحت، از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۱۵ میزان مرگ و میر مادران و نوزدان ۵۰ درصد کاهش یافته است. حدود یک دهه قبل از هر صد هزار زایمان، حدود ۱۲۰۰ مادر در هنگام زایمان جان میدادند، اما بر اساس آمار این وزارت، این ارقام اکنون به کمتر از ۲۳۰ مورد کاهش داشته است.
به نظر می رسد، اکنون این نرم افزار بتواند وزارت صحت افغانستان را کمک کند تا زود تر به هدفی که تا سال 2030 میلادی برای کاهش مرگ و میر مادران افغان دارد، برسد؛ نرم افزاری که به صورت رایگان رهنمود های صحی را برای خانواده ها و به ویژه مادران ارائه می کند.
سکینه امیری، علی شیر شهیر و علی اکبر همکاران این گزارش بوده اند.