حامد کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان و از سیاست مداران تاثیرگذار این کشور به تازگی، موضع گیری های تندی علیه پاکستان در دهلی نو داشته است.
آقای کرزی در جریان چهارده سال حاکمیتش بر افغانستان، رابطه نزدیکی با هند داشت؛ رابطه ی که همواره شک و شبهه در پاکستان نسبت به ارتباط نیک کابل با اسلام آباد ایجاد می کرد.
موضع گیری اخیر حامد کرزی حول چند محور استوار بوده است. او گفته که هند جنگ نیابتی با پاکستان را دنبال نمی کند. به باور آقای کرزی” این که هند صدها سرباز افغانستان را آموزش های نظامی دهد، جنگ نیابتی نیست، بلکه تقویت دستگاه امنیتی افغانستان است.”
برخی آگاهان افغان بدین باورند که افغانستان میدان نبرد جنگ نیابتی پاکستان و هند شده است؛ نبردی که به گفتۀ این صاحب نظران، قربانی اصلی آن مردم افغانستان است.
اما برخی دیگر، نقش هند را در افغانستان سازنده گفته و تاکید می کنند که نمی شود به پاکستان اعتماد کرد پس به نظر این ها، بهتر است روابط میان کابل-دهلی گسترش یابد.
با این حال، سیاست های اخیر دولت افغانستان در قبال هندوستان تغییر کرده و رو به گرمی گرایده است. در چنین شرایطی، آقای کرزی نیز از کمک های نظامی هند به شمول اعطای چرخبال های جنگی آن کشور به افغانستان ستایش کرده و از هندی ها خواسته که در بخش همکاری های نظامی شان با افغانستان، جسور باشند.
به گفتۀ کرزی ” هند در بخش فراهم کردن کمک های نظامی به افغانستان چونان شخص محتاط عمل کرده و از فراهم کردن کمک های نظامی بیشتر به کابل خودداری کرده است، زیرا دهلی نمی خواهد مداخلات پاکستان به این بهانه در افغانستان گسترش یابد.”
داعش را حمایت نکن
رییس جمهور پیشین افغانستان در بخشی از گفته هایش، بار دیگر پاکستان را به حمایت از حقله های افراطی مذهبی مخرب در افغانستان متهم کرده است.
به باور کرزی، پاکستان چنین می پندارد که “خوب، امروز از این گروه هراس افگن حمایت می کنیم و از آن به سودمان استفاده می کنیم، فردا که کارمان تمام شد، منحل می کنیم.”
آقای کرزی گفته است که چنین تصوری، خیالی و باطل است.
کرزی از پاکستان خواست که دست از حمایت داعش بردارد. او گفت که “امروز شاید بتوانید، از داعش به سود تان استفاده کنید، اما فردا دامن تان را می گیرد. درست همان گونه که در مساله طالبان شد.”
باورها در محافل سیاسی افغانستان بیشتر بر این است که کرزی، به نحوی تلاش دارد، حکومت وحدت ملی را ناتوان سازد تا سرانجام راه به قدرت رسیدن خودش را فراهم کند. اما، به نظر می رسد، تمام سیاست گران درجه اول افغانستان روی یک مساله اتفاق نظر دارند و آن این که داعش از بیرون از کشور و به احتمال خیلی قوی از سوی پاکستان حمایت می شود.
کرزی یک بار دیگر طالب را ” افغان” و جنگجویان داعش را پاکستانی خواند.
بسته شدن دروازۀ مرزی چمن
همزمان با این اظهارات ضد پاکستانی حامد کرزی، روابط میان افغانستان و پاکستان نیز با گذشت هر روز، سردتر می شود.
سربازان مرزی پاکستان اخیرا دروازۀ مرزی چمن را در خاک پاکستان به روی رفت و آمد بازرگانان و مردم عادی بسته اند.
این اقدام پاکستان زمانی انجام می شود که در واکنش به اعتراض برخی از شهروندان پاکستانی در آن سوی مرز چمن نسبت به اظهارات اخیر نرندرا مودی، نخست وزیر هند در حمایت از جدایی طلبان بلوچ پاکستان، شماری از افغان ها نیز به خیابان برآمده، پرچم های پاکستان را آتش زدند و به سوی دروازه مرزی چمن سنگ پرتاب کردند. در نتیجه، سربازان مرزی پاکستان دروازه را به روی ترافیک بسته اند.
یکی از مسوولان نظامی پاکستان در چمن، به رسانه های پاکستانی گفته که ” این دروازه تا وقت نامعلومی به روی رفت و آمد مردم و کاروان های بازرگانی بسته خواهد ماند.”
با آن که روز گذشته شماری از مسولان مرزی افغانستان تلاش نموده تا مرز افغان-پاکستان در چمن دوباره باز شود، اما این تلاش ها بی نتیجه بوده است.
فشارهای پاکستان
با همۀ این تحولات، چالش های روابط افغانستان و پاکستان تنها به باز و بسته شدن یک دروازه مرزی خلاصه نمی شود.
به باور آگاهان پس از شکست خوردن تلاش های صلح چهارجانبه، پاکستان از سه مجرا بر افغانستان فشار وارد می کند تا این کشور را متعهد به پذیرفتن خواسته هایش نماید.
فشارهای دیپلماتیک
در بخش فشارهای سیاسی، پاکستان به گونۀ مداوم بر از سرگیری گفتگوهای صلح میان طالبان و دولت افغانستان پافشاری می کند. البته، نه این که این کشور نیت پیوستن طالبان با دولت افغانستان و در نهایت تأمین صلح را در افغانستان داشته باشد. به باور آگاهان پاکستان با استفاده از طالبان تلاش دارد تا فضای سیاسی و امنیتی در افغانستان را مدیریت نماید.
برای همین است، وقتی حکومت افغانستان می خواست با طالبان گفتگوهای رو در رو داشته باشد، دید که دو سال پیش ملا عمر مرده است. حکومت افغانستان گفت که پاکستان برای دو سال مرگ ملا عمر را از همه پنهان نگه داشته بود.
فشارهای نظامی
شماری از نظامیان افغان می گویند، جنگ طالبان را در بخش های مختلف افغانستان جنرالان پاکستانی رهبری می کنند.
البته، دست داشتن ارتش و دستگاه استخباراتی پاکستان در رهبری جنگ در افغانستان همواره مطرح بوده است.
اما در این اواخر جنگ طالبان در هلمند، بغلان و قندز بیش از هرجای دیگری افغانستان شدت یافته است. به باور آگاهان، پاکستان وقتی می بیند که فشارهای سیاسی اسلام آباد بر کابل کارگر نیست، سنگرهای طالبان را تقویت می کند تا دولت مرکزی را در کابل زیر فشار نظامی-امنیتی بگیرد.
اما رییس جمهور غنی بارها گفته است که از راه گفتگوهای سیاسی می شود، به منافع مشترک دست یافت، اما هیچ کسی به زور چیزی را بر مردم افغانستان نمی تواند تحمیل کند.
تاثیرات امنیتی فضای سیاسی کابل
در کنار گرم شدن تنور جنگ در بخش های مختلف افغانستان، اختلافات اخیر رهبران حکومت وحدت ملی بر سر مدیریت مساویانه قدرت سیاسی عامل دیگری افزایش بی ثباتی های اخیر پنداشته می شود.
این اختلافات هم چنان که میلیون ها شهروند افغانستان را در داخل این کشور نگران ساخته، حتا همسایه های شمالی افغانستان را نیز آشفته کرده است.
اخیرا سخنگوی وزارت خارجۀ روسیه به رسانه های این کشور گفته که ” بروز اختلاف میان اشرف غنی رییس جمهور و عبدالله عبدالله رییس اجرایی دولت افغانستان عامل جدید بی ثباتی در اوضاع اجتماعی این کشور است.”
بانو ماریا زاخاروفه افزوده که “داعش و طالب در بخش های شمالی افغانستان دست های شان را با هم یکی کرده اند و این مساله سخت ما را نگران کرده.”
این مقام روسی همچنان گفته که طالبان حالا از بخش های مرزی افغانستان و ترکمنستان به سوی کشورهای آسیای میانه می گذرند.
البته، روس ها حق دارند این همه نگران اوضاع امنیتی در بخش های مرزی و کمربندهای امنیتی شان باشند.
طالبان روز گذشته توانست برای ساعاتی کنترول ولسوالی خان آباد ولایت قندز را به دست بگیرند. خان آباد از ولسوالی های استراتژیک و نزدیک مرز تاجیکستان است. حتا، طالبان پل الچین که افغانستان و تاجیکستان را به هم وصل می کرد منفجر ساخته اند. این یعنی خطر طالبان حتا به نزدیک ترین نقطۀ تاجیکستان – از کمربندهای امنیتی روسیه – نیز رسیده است.
فشارهای اقتصادی
اخیرن، پاکستانی ها برگه دیگری از فشار ها بر افغانستان را نیز ورق زده اند. آنان در صدد اعمال فشارهای اقتصادی شده اند.
هفتۀ پیش، طارق فاطمی نمایندۀ ویژۀ نخست وزیر پاکستان در امور خارجی گفته که پاکستان در حال جستجوی راه های بدیل برای پروژه های اقتصادی کلان کاسا 1000 و تاپی است.
این دیپلمات بلندپایۀ پاکستانی گفته که روابط کابل و اسلام آباد سرد است و نمی شود با این وضعیت این پروژه از افغانستان بگذرد.
هرچند، مسوولان تجارت در افغانستان گفته اند که چنین کاری ممکن نیست و قراردادهای این پروژه های اقتصادی از پیش امضا شده است.
همزمان با این اقدامات اسلام آّباد، در افغانستان نیز موجی از فشارهای ضدپاکستانی که در مواردی ابتکارات شهروندان افغان بوده، به راه افتاده است. اخیرا با ابتکار جنرال رزاق فرمانده پولیس قندهار کمپاین ممنوعیت استفاده از کلدار پاکستانی به راه انداخته شده که در شماری از ولایات مرزی افغانستان به صورت خودجوش گسترش یافته است. اما به نظر می رسد، با توجه به توان پاکستان، این ابتکارات افغانستان سال ها زمان بگیرد تا بتواند در راستای منافع ملی این کشور به عنوان ابزارهای قدرتمند تبدیل شود.
بازگشت غول های بی-52
امریکا 15 سال پیش برای سرنگونی طالبان از افغانستان جنگنده غول پیکر بی-52 را بر فراز آسمان این کشور به پرواز در آورد.
این هواپیماها در جریان کمتر از یک ماه، بنیادهای حاکمیت طالبان را از سراسر افغانستان برچید. از آن پس، امریکا در جریان مأموریت های جنگی اش، هرگز از این هواپیماها کار نگرفت.
اما، پس از پانزده سال و در اوج نگرانی های امنیتی، امریکایی ها بار دیگر این هواپیماها را در آسمان افغانستان به پرواز در آورده اند.
خبرگزاری سپوتنیک روسیه از زبان جنرال دیوید گلدفین، رییس ستاد هوانیروی امریکا نوشته که “از این هواپیماها برای حمایت از سربازان افغان و انتقال کمک های لازم تدارکاتی به افغانستان و عراق کار گرفته شده است.”
این هواپیماها تاکنون دو مأموریت را در افغانستان انجام داده و در کل 27 بمب را پرتاب کرده است.
پیش از این، سربازان امریکایی تنها از پهبادها یا همان هواپیماهای بی سرنشین برای سرکوب طالبان و دیگر تروریست های فعال در افغانستان کار می گرفتند.
بر بنیاد گزارش های ارتش امریکا، سربازان این کشور از سال 2004 تاکنون بیش از 400 عملیات تهاجمی را با استفاده از همین هواپیماهای بی سرنشین در افغانستان انجام داده اند. در نتیجه این عملیات ها چیزی در حدود 2500 – 3000 تن در افغانستان کشته شده اند.
البته، این پروازها شماری از عملیات های موفقانه را نیز انجام داده اند.
کشته شدن ملا اختر منصور در بلوچستان پاکستان در نتیجۀ عملیات همین هواپیماهای بی سرنشین صورت گرفت.
در کنار آن، کشته شدن حافظ سعید خان، رهبر گروه داعش-شاخۀ خراسان نیز ظاهرن در نتیجه حملۀ یکی از همین جنگنده های بی سرنشین اتفاق افتاده است.
افزودن دیدگاه