توقع می‌رود ملا عبدالغنی برادر به گفت‌وگوهای صلح با آمریکایی‌ها بپیوندد.
لاهور، پاکستان ـ روز پنج‌شنبه، طالبان ملا عبدالغنی برادر را که با ملا محمد عمر در سال 1993، این جنبش را پایه‌گذاری کرده بود، به عنوان مذاکره‌کننده اصلی با ایالات متحده در روند گفت‌وگوهای صلح که در قطر دایر می‌شود، منصوب کرد.
قرار است آقای برادر که همچنان به عنوان معاون رهبر طالبان ملا هیبت‌الله آخندزاده منصوب شده بود، به زودی به دوحه سفر کند تا به روند گفت‌وگوهای صلح با نماینده صلح آمریکا، زلمی خلیلزاد بپیوندد.
آقای برادر همچون یک رهبر نظامی کاریزماتیک و یک چهره عمیقا دینی و کسی که هنوز همان افکار پایه‌ای طالبان را از هنگام به میان آمدن این گروه در اواسط دهه 1990 برای خاتمه دادن به جنگ داخلی افغانستان و جنگ سالاری در این کشور، با خود دارد، مورد احترام این گروه است.
او اولین رهبر ارشد طالبان است که شاهد ضایعات و خستگی از جنگ بوده و در سال 2009 گفت‌وگوهای پنهانی صلح را با حکومت حامد کرزی و به صورت غیرمستقیم با ایالات متحده و نیروهای ناتو آغاز کرد.
پاکستان که بعدها تبدیل به حامی اصلی طالبان شده بود، این گفت‌وگوهای پیش‌بینی‌شده را با دستگیری آقای برادر در فبروری 2010 در کراچی و افشای مخاطبان آن پایان داد. پاکستان با دستگیری او پیام تندی به طالبان و حکومت افغانستان داد تا وارد آن پروسه‌های سیاسی که مخالف سیاست‌های این کشور در افغانستان است، نشوند. دستگیری آقای برادر باعث ایجاد خصومت میان کابل و اسلام‌آباد شد و طالبان که آقای برادر را به عنوان یکی از رهبران اصلی این گروه ستایش می‌کردند، تحقیر شدند.
پس از فشارهای ایالات متحده و قطر بر پاکستان، این کشور آقای برادر را پس از هشت و نیم سال آزاد کرد. او برای مراقبت‌های صحی در این کشور ماند. آزادی آقای برادر و پیش‌روی متعاقب وی به عنوان مذاکره‌کننده اصلی، امیدواری‌های زیادی را مبنی بر این‌که موضع پاکستان در پروسه صلح و انزجار نظامیان این کشور از رهبران صلح‌خواه طالبان به طور کلی تغییر کرده، برانگیخته است.
پاکستان به دلیل عدم تمایل برای کمک به پایان دادن به جنگ افغانستان در منطقه، از لحاظ سیاسی منزوی شده بود. تخریبات انجام شده توسط طالبان پاکستانی، مجموعه‌ای از گروه‌های جهادی در پاکستان و سپس تهدیدات آن به افغانستان، موضع اسلام‌آباد را تغییر داده است. گفت‌وگوهای جاری میان آمریکایی‌ها و طالبان این را واضح ساخته که طالبان بیش از این به گروه‌های تروریستی خارج از افغانستان پناه نداده و آن‌ها را حمایت نخواهد کرد.
دیپلمات‌های غربی در اسلام‌آباد اینک از نظامیان برای تسهیل و نه مانع شدن مأموریت آقای خلیلزاد تقدیر می‌کنند؛ چه حمایت پاکستان از پروسه صلح یک تغییر استراتژیک باشد که در نتیجه به سطح وسیع‌تر در منطقه تأثیر خواهد گذاشت، و چه این‌که نظامیان پاکستان به این نتیجه رسیده‌اند که باید گفت‌وگوها در مورد منطقه تحت منازعه کشمیر را با رهبران نظامی و ملکی هند آغاز کنند.
جدا از حمایت پاکستان از مأموریت آقای خلیلزاد، بودن آقای برادر در میان جنبش طالبان شانس رسیدن به صلح را تقویت می‌کند. من آقای برادر را در اواخر دهه 1990 پس از آن‌که طالبان کابل را گرفته بودند، ملاقات کردم. او والی هرات و در سال 2001 معاون وزیردفاع طالبان در هنگام سقوط این گروه بود.
آقای برادر در مسایل اجتماعی میانه‌رو بوده و برای برقراری روابط با غرب و همسایه‌های افغانستان تلاش می‌کرد. ستیزه‌جویان طالبان تحت تأثیر اسامه بن‌لادن سازمان‌های کمک‌رسان غربی را مجبور به ترک افغانستان کردند که در نتیجه، این کشور با قحطی و بحران‌های اقتصادی شدیدی روبرو شد. آقای برادر علیه منزوی شدن افغانستان و قطع کمک‌ها تلاش کرد. او به وابستگی مالی کشورش به کمک‌های غربی کاملا آگاه بود.
هرچند او پس از این‌که از سوی ملاعمر در سال 1996 پناه داده شد، مخالف حضور بن‌لادن در افغانستان بود، اما بعد از سقوط این رژیم، با ملاعمر در قندهار نزدیک بود.
به علت خدمات بی‌شایبه ملا برادر به طالبان، چنان‌که او بخواهد گام‌هایی را در راستای صلح بردارد، هیچ یک از رهبران طالبان قادر به مخالفت با وی نخواهند بود. همچنان او موثرترین شخص برای کشاندن آن عده از فرماندهان نظامی طالب که خواهان ادامه جنگ و رسیدن به یک پیروزی کامل نظامی و تطبیق نظام شریعت همانند دهه 1990 هستند، می‌باشد.
در حالی که آقای خلیلزاد و همراهانش در حال صحبت با رهبر قاطع و برجسته طالبان‌اند، ایالات متحده می‌تواند از حضور او بهره ببرد.
تیم آقای خلیلزاد به پیشرفت قابل توجهی دست یافته، و آمریکا و مقامات طالبان به اصول و چارچوب معاهده صلح توافق کرده‌اند که طی آن طالبان وعده سپرده به گروه‌های تروریستی پناه نداده و ایالات متحده را در امر بیرون کردن بقایای القاعده و دولت اسلامی از افغانستان کمک کند. این معاهده می‌تواند منجر به خروج کامل نیروهای آمریکایی در برابر آتش‌بس و گفت‌وگوهای صلح با حکومت افغانستان شود.
سوالات عمده‌ای وجود دارد که باید پاسخ داده شوند. طالبان در اولین گام فوری خواهان اعلام خروج نیروهای آمریکایی و آزاد شدن زندانیانش از زندان‌های افغانستان است. آمریکایی‌ها از طالبان سوگند گرفته‌اند که خاک افغانستان هرگز نباید به وسیله گروه‌های تروریستی مورد استفاده قرار گیرد. ایالات متحده نیز بر آتش‌بس طالبان با نیروهای آمریکایی و افغان و توافق برای شروع گفت‌وگوها بر سر تنظیمات سیاسی آینده، با رییس‌جمهور اشرف غنی و حکومت کابل اصرار می‌ورزد.
تاکنون طالبان دیدار با آقای غنی و حکومت او را رد کرده و آن‌ها را دست نشانده می‌خواند. اگر طالبان واقعا در مورد پایان دادن به جنگ جدی باشد، چنین موقعیت سیاسی ناپایدار خواهد بود. آقای برادر سابقه صحبت با تمام رهبران افغان را دارد و شاید او بتواند طالبان را مجبور سازد در موضع‌گیری خود تجدید نظر کنند.
وعده تداوم کمک‌های اقتصادی از سوی ایالات متحده و کشورهای ناتو پس از رسیدن به توافق صلح می‌تواند همچون یک فاکتور مهم در مجبور ساختن طالبان برای رسیدن به توافق صلح، نقش مهمی داشته باشد.
علاوه بر تفاوت‌های حاد در میان بازیگران منطقه‌ای ـ ایران و کشورهای خلیج، هند و پاکستان، و پاکستان و افغانستان ـ اینک یک اجماع رو به رشد برای پایان دادن به جنگ افغانستان وجود دارد. این جنگ طولانی بر کشورهای همسایه تحمیل شده است؛ زیرا گروه‌های تروریستی در افغانستان پناه یافته و مانع تطبیق پروژه‌های زیربنایی اقتصادی می‌شدند.
تجربه کار آقای خلیلزاد با کشوری که در آن به دنیا آمده است، که برمی‌گردد به زمان دولت آقای ریگان در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی، کمک غیرقابل انکاری در این روند داشته است. مردم افغانستان اینک برای اولین‌بار در چند دهه اخیر به ختم این جنگ چهل ساله امیدوار شده‌اند.
نویسنده: احمد رشید
منبع: نیویارک تایمز