کابینه حکومت پاکستان به تازگی تصویب کرده که برخلاف توافق وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان و وزارت سرحدات و قبایل آن کشور، جواز اقامت مهاجران افغان در پاکستان را تنها برای یک ماه تمدید کند.
دو ماه پیش وزارت مهاجرین افغانستان و وزارت سرحدات و قبایل پاکستان توافق کرده بودند که مدت اقامت این مهاجران تا پایان سال 2018 میلادی تمدید شود.
براساس آماری که وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان منتشر کرده، در حال حاضر یک میلیون و 947 هزار مهاجر افغان در پاکستان زندگی می‌کنند که از این میان 79 هزار و 996 نفر آن فاقد مدرک اقامت آن کشور اند. اکنون کابینه پاکستان تصویب کرده که جواز اقامت در حدود 1.4 میلیون مهاجر افغان در آن کشور تنها برای یک ماه تمدید شود.
حفیظ احمد میاخیل، مشاور مطبوعاتی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان می‌گوید که تفاهمی که پیش از این وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان و وزارت سرحدات و امور قبایل پاکستان داشت، مدت اقامت مهاجرین افغان تا یک سال تمدید شده بود اما سند این تفاهم روز چهارشنبه گذشته به کابینه پاکستان ارایه شد.
یکی از بندهای این تفاهم‌نامه تصویب آن از سوی کابینه حکومت پاکستان بوده که به تازگی وزارت سرحدات و قبایل پاکستان این تفاهم‌نامه را به کابینه ارایه کرده است.
آقای میاخیل گفت که کابینه پاکستان اقامت 1.4 میلیون مهاجر افغانستان را تنها یک ماه تمدید کرده و گفته که در مدت یک ماه با کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان صحبت می‌کند. به گفته‌ی او افغانستان نیز در جریان یک ماه تلاش می‌کند تا اقامت این مهاجرین بیشتر تمدید شود.
آقای میاخیل در گفت‌وگو با خبرنامه گفت که وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان تلاش‌های خود را شروع کرده تا برای مشکل مهاجران افغان در پاکستان راه‌حل پیدا کند. او گفت صحبت با کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان آغاز شده و امروز جلسه اضطراری میان وزارت مهاجرین و نهادهای ملی و بین‌المللی نیز برگزار شده است.
او گفت: «امیدوارم نتیجه مذاکرات این باشد که برای پناهندگان افغان یک مدت کافی داده شود که بتوانیم تا آن زمان زمینه برگشت هم‌وطنان خود به کشور را فراهم بسازیم.»
اولویت افغانستان بازگشت آبرومندانه و داوطلبانه مهاجران و پناهندگان افغان از کشورهای دیگر است و این کشور تلاش دارد زمینه بازگشت شهروندان خود را به شکل قانونی فراهم سازد. افغانستان مخالف اخراج اجباری شهروندانش از کشورهای دیگر است و می‌گوید با توجه به شرایط کنونی این کشور، کشورهای میزبان مهاجران افغان باید قوانین بین‌المللی را رعایت کرده و با پدیده مهاجرت برخورد انسانی داشته باشند.
پیامد اخراج مهاجرین
پاکستان درحالی مهلت یک ماهه به مهاجرین افغان داده که فصل سرد زمستان از راه رسیده و جنگ جاری در افغانستان خود باعث بیجاشدن هزاران نفر در داخل این کشور شده است. این امر نگرانی‌هایی را به‌وجود آورده است که در صورت اخراج مهاجران افغان از پاکستان، ممکن است فاجعه بشری در انتظار افغان‌های مهاجر باشد.
مشاور مطبوعاتی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان گفت که کابل امیدوار است که چنین امری اتفاق نیافتد اما اگر پاکستان «این اقدام عملی را انجام بدهد» و مهاجران افغان به‌صورت تدریجی و مصون به کشور خود برنگردند، در مدت یک ماه برگشت حدود دو میلیون تن مشکلاتی را ممکن است ایجاد کند.
دکتر جعفر مهدوی، معاون کمیسیون امور بین‌المللی مجلس نمایندگان افغانستان به این باور است که اخراج یک‌ونیم میلیون مهاجر افغان در وضعیت سردی هوا و وجود ناامنی گسترده می‌تواند یک بحران انسانی و فاجعه بشری را در افغانستان ایجاد کند.
آقای مهدوی به خبرنامه گفت: «امیدوار هستم که حکومت افغانستان در همکاری و در مشوره با کمیساریای سازمان ملل در امور پناهندگان این موضوع را با پاکستان حل کند. به هیچ عنوان وضعیت امنیتی و اقتصادی و آب و هوایی افغانستان آمادگی پذیرش یک‌ونیم میلیون مهاجر ما را از پاکستان ندارد.»
استفاده سیاسی
بحث مهاجران افغان در پاکستان درحالی بالا گرفته است که تنش میان افغانستان و پاکستان در چند ماه اخیر بیشتر شده است. دو کشور همدیگر را متهم به حمایت از تروریزم می‌کنند. از سوی هم پاکستان در حال حاضر زیر فشار شدید سیاسی و دیپلماتیک امریکا قرار دارد.
دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا در روزهای اخیر به پاکستان هشدار داده که دست از حمایت تروریزم، به‌ویژه طالبان و شبکه حقانی بردارد و از تعلیق کمک‌های مالی آن کشور به پاکستان نیز حمایت کرده است. این درحالی است که در روزهای گذشته مقام‌های امریکایی از تعلیق حدود دو میلیارد دالر کمک‌های مالی امریکا به پاکستان خبر داده‌اند.
افغانستان اکنون مدعی است که پاکستان با مسأله مهاجرت برخورد سیاسی می‌کند و برخلاف قوانین بین‌المللی در تلاش است که با استفاده از مسأله مهاجرت، افغانستان را زیر فشار قرار بدهد.
حفیظ احمد میاخیل، مشاور مطبوعاتی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان به این باور است که «چون موضوع مهاجرت یک موضوع بشری و انسانی است، انتظار ما از کشورهای میزبان این است که آن را سیاسی نسازند و مهاجرت از مسایل سیاسی به دور نگهداشته شود.»
دکتر جعفر مهدوی نیز افزود که کشورهای همسایه افغانستان، مخصوصاً پاکستان، از حضور مهاجران افغان به‌عنوان یک ابزار سیاسی علیه حکومت افغانستان استفاده می‌کنند و حکومت پاکستان برای جبران فشارهای سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی که از سوی امریکا بالای آن کشور وارد شده، بر سر حکومت افغانستان فشار وارد می‌کند.
او گفت: «این فشار را از طریق ایجاد مشکل برای مهاجرین به‌وجود می‌آورد. مشکل مهاجرین یک مشکل انسانی و بشری و تابع کنوانسیون‌های بین‌المللی است که کشورها نباید از آن به‌عنوان یک ابزار سیاسی علیه حکومت‌ها استفاده کنند.»
علاوه بر این کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان نیز از تصمیم پاکستان در مورد مهاجران افغان ابراز نگرانی کرده است. این نهاد گفته که فشارهای مستقیم و غیرمستقیم بالای مهاجرین خلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی است و ملت‌هایی که خود را متعهد به این کنوانسیون‌ها می‌دانند، باید آن را رعایت کنند.
نگرانی‌ها از اخراج مهاجران افغان از پاکستان درحالی مطرح می‌شود که در داخل افغانستان در حال حاضر حدود یک‌ونیم میلیون نفر بیجا شده‌اند. جنگ و حوادث طبیعی این افراد را در شمال، جنوب و شرق این کشور بیجای ساخته است.
براساس گفته‌های مشاور مطبوعاتی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان، تنها در سال 2017 میلادی 600 هزار نفر در داخل این کشور بیجا شده‌اند که در حدود 500 هزار نفر آن نیازمند کمک‌های زمستانی بوده‌اند.
در ماه عقرب سال جاری خورشیدی دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد اعلام کرد که در جریان سال گذشته میلادی در حدود بیش از 295 هزار نفر در داخل افغانستان به دلیل جنگ‌های مسلحانه خانه‌های شان را ترک کرده‌اند.
این نهاد گفته بود که بیش از 106 هزار نفر در شمال و شمال شرق افغانستان، حدود 67 هزار نفر در جنوب و جنوب شرق افغانستان، 57 هزار نفر در ولایت‌های غربی، 47 هزار در شرق و 19 هزار نفر دیگر در ولایات مرکزی این کشور بیجا شده‌اند.
براساس آخرین آمار سال 1396 خورشیدی که از سوی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان نشر نشده، 5.6 میلیون افغان در حال حاضر مهاجر و پناهنده‌اند. پاکستان و ایران دو کشوری اند که میزبان بیشترین مهاجر و پناهنده افغانستان اند.
هرچند هنوز جنگ در افغانستان پایان نیافته و انتظار تشدید آن در سال جاری میلادی می‌رود، با آنهم از سال 2001 میلادی تاکنون بیش از 7 میلیون افغان از کشورهای مختلف دوباره به افغانستان برگشته‌اند.