افغانستان در سال 2019 شبیه سال های قبل، یک گوشه ای چشم به جنگ و گوشه دیگر به صلح سال 2019 را به پایان رسانید. انتظار می رود که سال 2020 سال متفاوت تر برای مردم افغانستان باشد. مهمترین تحولات که افغانستان در سال گذشته در موضوعات یاد شده، پشت سر گذاشت عبارت بود از :
ادامه مذاکرات زنجیره ای امریکا و طالبان
آغاز پنجمین دوره گفتگوهای صلح افغانستان در ماه‌های آغازین سال 2019 در 25 فبروری بین نمایندگان گروه طالبان و آمریکا در دوحه صورت گرفت.
در این دوره از مذاکرات از 4 موضوع کلیدی این نشست، خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، همکاری طالبان در مبارزه با القاعده و داعش، آتش بس و آغاز مذاکرات رو در رو با حکومت افغانستان، بود که تنها روی دو موضوع آن به پیشرفت‌هایی دست یافتند.
این نشست (۲۱ حوت) بعد از دو هفته، به‌پایان رسید. زلمی خلیلزاد، نماینده امریکا در این گفت‌و‌گوها گفته بود که دو طرف روی پیش‌نویس خروج نیروهای خارجی از افغانستان و ضمانت طالبان برای مبارزه با تروریزم توافق کرده‌اند.
10 دور مذاکرات صلح
باید یادآور شد که این روزها دهمین دوره مذاکرات صلح آمریکا با نمایندگان طالبان در شهر دوحه قطر متوقف شده تا گروه طالبان با رهبری این گروه و بر چگونگی اعلام آتش بس در افغانستان مشورت کنند.
اولین مذاکرات مستقیم آمریکا و گروه طالبان برای نخستین بار در دسامبر سال 2018، در ابوظبی امارات متحده عربی برگزار شد. در این مذاکرات زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان شرکت داشت.
ادامه مذاکرات در کشور قطر ادامه یافت و 9 دوره بدون وقفه‌یی دوام یافت. تا این که
توقف ناگهانی گفتگوهای صلح توسط ترامپ
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا دیدار رهبران طالبان و رئیس جمهوری افغانستان در کمپ دیوید را لغو و گفتگوهای صلح میان آمریکا و طالبان را متوقف کرد.
آقای ترامپ ناوقت روز شنبه، هفتم سپتامبر در چند توییت متوالی گفته بود که قرار بود یکشنبه، با رهبران طالبان در کمپ دیوید دیدار کند اما تصمیم به لغو این اجلاس گرفته است.
رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا گفته است که به دلیل حاضر نشدن طالبان برای اجرای آتش‌بس، مذاکرات با این گروه را متوقف کرده است.
دونالد ترامپ روز(جمعه، 20 سپتامبر) در جریان دیدار با نخست‌وزیر استرالیا در کاخ سفید به خبرنگاران گفت که طالبان فکر کردند با تشدید خشونت‌ها می‌توانند بیشتر امتیاز بگیرند که این محاسبات آنان اشتباه بود؛ آنان فکر می‌کردند که شدت خشونت نشانه قوت‌شان است.
لغو گفتگوهای صلح واکنش‌های شدیدی را به همراه داشت
واکنش طالبان
در اعلامیه گروه طالبان آمده بود که این تصمیم “ضربه به اعتبار آمریکا” و “تلفات جانی و مالی بیشتر برای آنان” که نقش آمریکا را در تعامل سیاسی بی‌ثبات نشان میدهد.
در اعلامیه گروه طالبان با اشاره به تصمیم آقای ترامپ آمده بود که: “تاوان این کار او بیش از هر کسی به خود آمریکا می‌رسد، اعتبار آمریکا را زیانمند و موقف (موضع) آن را در قبال صلح دیگر هم برای جهان روشن ساخت، تلفات جانی و مالی آمریکا را بیشتر و نقش آمریکا را در تعامل سیاسی متزلزل معرفی می‌کند.”
در ادامه بیانیه نوشته شده بود که خروج از مذاکرات صلح، نشانه “عدم بلوغ و بی‌تجربگی” طرف آمریکایی است.
طالبان گفته بودند که برای “مذاکرات بین‌الافغانی” در 23 سپتامبر آماده بوده‌اند.
و در پی آن همچنین تاکید کرده بودند که به چیزی کمتر از خروج کامل نیروهای آمریکایی قانع نخواهند شد و به جنگ ادامه خواهند داد.
جریان توقف صلح
سفارت امریکا در اسلام آباد امروز چهارشنبه(30 نوامبر، 8 عقرب) با نشر یک خبرنامه گفته است که زلمی خلیلزاد در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه گذشته(۶ و ۷ عقرب) در اسلام‌آباد، با عمران خان، نخست وزیر پاکستان، جنرال قمر جاوید باجوه، رییس ستاد ارتش پاکستان و شماری از مقامات آن کشور دیدار کرده است.
در جریان این توقف زلمی خلیلزاد یک بار به کابل و بار دیگر به پاکستان سفر داشت. دلیل سفر او به پاکستان بحث صلح کشور و اهمیت کاهش خشونت‌ها در این کشور عنوان شده است.
اما حمدالله محب، مشاور امنیت ملی رییس جمهور در یک نشست خبری در کابیه ماه عقرب گفته بود که خلیلزاد در سفر به کابل، برای صلح نه؛ بلکه به دنبال رهایی دو استاد دانشگاه امریکایی از چنگ طالبان آمده بود.
این دیدارها در حالی صورت گرفت که خلیلزاد پس از گفتگوها با مقامات افغانستان در کابل، به اسلام آباد رفت بود.
آزادی انس حقانی
رییس جمهور غنی عنوان کرده بود که برای دست‌یابی به صلح و مذاکرات با طالبان، تصمیم گرفته سه تن از زندانیان طالبان به نام های انس حقانی، حاجی مالی خان و حافظ رشید را از بند رها سازند.
رییس جمهور روز سه‌شنبه(12 نوامبر، 21عقرب) در یک نشست خبری گفته بود که: “امروز شما را از یک تصمیم مهم و سخت آگاه می‌سازم.”
او افزوده بود که تلاش مشترک افغانستان با دوستان بین المللی‌اش به خصوص ایالات متحده امریکا، در ردیابی دو استاد ربوده شده دانشگاه امریکایی نتیجه نداد و به اساس اطلاعات رسیده به ما گفته شده که وضعیت صحی این دو استاد دانشگاه امریکایی رو به وخامت است”.
به این ترتیب رئیس جمهور کشور انس حقانی را در بدل رهایی دو استاد دانشگاه آمریکایی در افغانستان از زندان آزاد کرد.
از سرگیری گفتگوهای صلح
پس از آن که دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا بعد از یک حمله انتحاری در کابل و ۹ دور گفتگو با طالبان، روند مذاکره صلح افغانستان را متوقف کرد.
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان به تاریخ دوازدهم قوس کابل آمده و با سران حکومت وحدت ملی و سیاسیون در مورد آغاز گفتگوها با طالبان دیدار کرد. خلیلزاد پس از آن به دوحه رفته و گفتگوهای صلح را با طالبان از سر گرفت.
سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر می گوید که گفتگوهای صلح میان این گروه و امریکا از همان نقطه ای آغاز شده که متوقف شده بود.
به گفته سهیل شاهین، مذاکرات بر محور امضای توافقنامه می چرخد.
میل به صلح پایدار
در پی آمادگی‌های دوباره برای صلح کشور، یک هیئت مذاکره کننده طالبان از قطر به مسکو رفته‌اند. نمایندگان این گروه در مصاحبه با رسانه‌های روسیه گفته است که هنوز مایل به آوردن صلح در افغانستان از طریق مذاکره هستند.
شیرمحمد عباس استانکزی، از اعضای دفتر سیاسی طالبان در قطر در صحبت با یکی از تلویزیون‌های روسی گفته است که جنگ به آنان تحمیل شده و این گروه هنوز علاقه آوردن صلح به کشور دارند.
همچنان او گفته است که “متاسفانه هر زمان که ما به یک توافق نهایی می‌رسیم، مذاکرات از سوی آمریکا لغو می‌شود.”
او از زمان ریاست جمهوری بارک اوباما که دو بار موفق به توافق این چنینی شده، نیز یاداوری کرده است.
تاکید دولت بر آتش بس
رییس اجرایی حکومت گفته که از روند شفاف انتخابات و دست یافتن به صلح پایدار پشتیبانی می کند.
ریاست اجرایی حکومت گفته است که عبدالله عبدالله بعد از ظهر یکشنبه، ۸ جدی با سفرا و دیپلوما‌ت‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا دیدار و درباره انتخابات ریاست جمهوری، روند رسیدگی به شکایت‌ها، تلاش‌ها برای صلح و اهمیت روابط و همکاری با اتحادیه اروپا گفتگو کرده است.
عبدالله در این دیدار از همکاری‌های اتحادیه اروپا برای افغانستان، موضع‌گیری این اتحادیه و کشورهای عضو در پیوند به شفافیت انتخابات و حمایت از تلاش‌های صلح، قدردانی کرده است.
همچنان سرور دانش معاون دوم رئیس جمهور که روز جمعه در مراسم یادبود از هشتمین سالروز کشته شدن عبدال‌مطلب بیک از فرماندهان جهادی در کابل سخنرانی می‌کرد؛ گفت: “همزمان با آغاز گفتوگوهای صلح میان «دو طرف» باید آتش‌بس صورت گیرد.”
در حالی که هنوز هم از شروع گفتگوهای صلح اطلاعی در دست نیست اما حکومت افغانستان می‌گوید که، این گروه باید آماده گفتوگوهای صلح با دولت این کشور شود.
آتش بس 10 روزه
این در حالی بود که روزنامه وال استریت ژورنال گزارش داد که هیئات طالبان با رهبران‌شان در کویته پاکستان در مورد آتش بس ده روزه که ملا هیبت الله، رهبر طالبان نیز حضور داشت، توافق کرده‌اند.
به اساس این گزارش، شورای رهبری طالبان در مورد صلح اعلام آتش بس، زمینه آغاز مذاکرات بین‌الافغانی و خروج نیروهای خارجی از افغانستان را فراهم خواهد کرد.
با این که شب گذشته بعضی از رسانه‌ها این توافق را اعلام کردند ولی امروز از سوی سهیل شاهین رد شد.
وحید عمر یکشنبه(۸جدی) در توییتر اش نگاشته است: “ما نمی توانیم درباره گمانه زنی ها و شایعات در مورد آتش بس اظهار نظر کنیم. به محض این که طالبان درست فکر کردند و موضع رسمی خود را اعلام کردند، ما قادر به اظهار نظر خواهیم بود.”
طالبان تا حال به اتش بس روی خوش نشان نداده
سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، گزارش رسانه‌ها مبنی بر آتش بس را رد کرده گفته است که این موضوع حقیقت ندارد.
او ناوقت شب گذشته (8 جدی) در توییتر‌اش نوشته بود که “بعضی رسانه‌ها با اساس افواهات راپورهای خویش را پخش می‌کنند که عاری از حقیقا می‌باشند. البته اگر چیزی باشد، ما حتما با مردم و رسانه‌ها شریک می‌سازیم.”
شاهین از رسانه‌ها خواسته است که از نشر گزارش‌های “غیر تصدیق شده” جلوگیری کنند.
انتخابات و صلح
در کنار بحث داغ مصالحه، انتخابات نیز از جمله مواردی است که در 6 ماه اخیر موضوع انتخابات از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است.
انتخابات ریاست جمهوری کشور با 2 بار تاخیر و تغییر در تاریخ برگزاری آن، بلاخره به تاریخ 6 میزان در سراسر کشور با چالش‌هایی چون ناآشنایی کارمندان با دستگاه بایومتریک، ناامنی‌های فراوان در نقاطی از کشور، نبود لیست منظم رای‌دهندگان برگزار شد.
در انتخابات ریاست جمهوری ۱ میلیون و ۹۳۲ هزار و ۸۷۳ معلومات بایومتریکی برای تصفیه و تجزیه به سرور منتقل گردیده بود.
صلح اولویت حکومت
درست چند روز پس از برگزاری انتخابات، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور گفت که نتایج انتخابات ریاست جمهوری هرچه باشد؛ اما یک چیز واضح است که صلح اولویت دولت است.
محب که (دوشنبه، ۸ میزان) در ۷۴مین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخن می‌گفت، خاطرنشان کرده بود که حدود ۳ میلیون شهروند افغانستان با وجود تهدیدات تروریزم در چهارمین دور انتخابات ریاست جمهوری دموکراسی جوان ما رای دادند و کسانی نیز رای دادند که انگشتان دست‌شان در انتخابات ۲۰۱۴ توسط طالبان به خاطر رای‌دهی قطع شده بود.
او همچنان افزوده است که جهانیان باید در راستای تفکیک ایدئولوژی‌های حمایتی تروریزم، در هر‌جایی که وجود داشته باشد، با هم کار کنند. مبارزه علیه تروریزم اساس مشارکت مهم افغانستان با ایالات متحده و شرکای ناتو را شکل میدهد که افغانستان به آن متعهد باقی می‌ماند.
چالش‌ها پس از برگزاری انتخابات
شورای نامزدان ریاست جمهوری چهارشنبه(۲۰قوس)، در یک اعلامیه مطبوعاتی گفته بودند که: “چنان که دیده شد، نشست فرمایشی کمیسیون انتخابات طبق موضع گیری اصولی شورای نامزدان ریاست جمهوری، سمبولیک، عوام فریبانه، غیرمؤثر و فاقد معیارهای انتخاباتی ثابت گردید و به همین ملحوظ اشتراک در جلسه را طی اعلامیه، یک روز قبل آن رد نمودیم”.
شورای نامزدان انتخابات ریاست جمهوری گفته بود که هر نوع اعلامیه این کمیسیون از نتایج تقلبی انتخابات، اشتباه بزرگ و به شدت بحران آفرین می‌باشد که مسوولیت آن مستقیما به خود کمیسیون بر می‌گردد.
پس از 3 ماه اعلام نتایج ابتدایی
حواعلم نورستانی، رییس کمیسیون مستقل انتخابات پس از نزدیک به سه ماه، نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری را اعلان کرد.
بر بنیاد اعلان نتایج ابتدایی کمیسیون انتخابات، محمد اشرف غنی با کسب ۹۲۳ هزار و ۸۶۸ رای و ۵۰٫۶۴ درصد آرا در جایگاه نخست، عبدالله عبدالله با کسب ۷۲۰ هزار و ۹۹۰ رای و ۳۹٫۵۲ درصد آرا در جایگاه دوم قرار گرفته است.
در این میان گلبدین حکمتیار در جایگاه سوم، رحمت‌الله نبیل در جایگاه چهارم، فرامرز تمنا، نورالله جلیلی، لطیف پدرام و عنایت الله حفیظ در جایگاه پنجم تا هشتم قرار گرفته اند.
واکنش ها به نتیجه ابتدایی انتخابات
پس از اعلام نتایج ابتدایی سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، سفیر امریکا افغانستان و دیگر کشورهای منطقه از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات استقبال کرده بودند.
اتحادیه اروپا اعلام کرده است که باید به هرگونه شکایت پیرامون اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، بر اساس قانون انتخابات این کشور رسیدگی شود.
اتحادیه اروپا یکشنبه(۲جدی) با نشر یک اعلامیه از اعلان نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان توسط کمیسیون مستقل انتخابات و رفتن این روند به مرحله بعدی استقبال کرده است.
اما تعدادی از تیم‌های انتخاباتی به اعلام نتایج انتخابات واکنش نشان داده‌اند.
حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان به رهبری محمد محقق، معاون دوم ریاست اجرایی حکومت نیز اعلام کرده است که نتایج اعلان شده مملو از تقلب و در سایه تهدید و تطمیع را نپذیرفته و آن را رد می کند.
300 هزار رأی جنجالی
حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان روز یکشنبه(۱جدی) در واکنش به اعلان نتایج انتخابات ریاست جمهوری، با نشر یک اعلامیه گفته است: “کمیسیون نامستقل انتخابات با فشار تهدید و تطمیع تیم ارگ بیش از ۳۰۰ هزار راى باطل و فاقد اعتبار و مشکوک را شامل چرخه شمارش آرا نموده و به این ترتیب به راى مردم که امانت مردم است، خیانت کردند” .
با این که رییس کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرد که مجموع آرای انتخابات ریاست جمهوری پس از تفتیش و بازشماری، ۱ میلیون و ۸۲۴ هزار و ۴۰۱ رای بوده است.
اما این حزب مدعی است که ٣٠٠ محل شامل ۴۰ هزار راى بدون بایومتریک، ۱۰۲ هزار راى که خارج از زمان راى دهى بایومتریک شده، ۱۳۷ هزار و ۶۳۰ راى مشکوک، حدود ۵۰ هزار راى عکس از روى عکس و بیشتر از ۱۰۰ محل که به باز شمارى فرستاده شد.
بیش از 16 هزار شکایت انتخاباتی
زهره بیان شینواری، رییس کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی روز پنج‌شنبه(۵جدی) در یک نشست خبری با بیان این خبر گفت: “همکاران ما در دفتر مرکزی در حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ شکایت را به ثبت رسانده اند، البته در سراسر کشور. از مجموع شکایات ثبت‌شده در حدود ۱۴ هزار و ۲۰۰ شکایت آن مربوط ۳۳ ولایت و حدود ۲ هزار و ۳۰۰ شکایت و اعتراض در دفتر ولایتی کابل به ثبت رسیده است”.
در این پروسه دسته انتخاباتی ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله ۸ هزار شکایت، تیم صلح و عدالت اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار در حدود ۴ هزار و ۴۰۰ شکایت، تکت انتخاباتی دولت‌ساز به رهبری اشرف غنی بیش از ۳ هزار شکایت و ستاد انتخاباتی امنیت و عدالت به رهبری رحمت‌الله نبیل، ۱۵ شکایت ثبت کرده اند.