وزارت تحصیلات عالی افغانستان در جشن فراغت بیش از 200 نفر از دانشگاه علوم طبی کابل، به دانشجویان دانشگاه‌های خصوصی افغانستان از نهایی شدن مقرره و لایحه‌ی جدیدی خبر داده که در آن بورسیه‌های دولتی دیگر به تنهایی در انحصار موسسات تحصیلات عالی دولتی نخواهد بود.
در این اواخر وزارت تحصیلات عالی کشور با برنامه‌های جدیدی که روی دست گرفته سعی کرده تا سطح تحصیلی دانشگاه‌ها را تغییر دهد.
تعادل کیفی میان موسسات تحصیلات عالی دولتی و خصوصی یکی از مهم ترین مواردی است که در ماه‌های اخیر از سوی وزارت تحصیلات مورد توجه قرار گرفته است.
این وزارت برای نخستین بار از سال 1390 که برنامه تضمین کیفیت و اعتباردهی در افغانستان را آغاز کرده، برای 6 دانشگاه افغانستان سند اعتباردهی ملی را ارائه کرده است.
بورسیه‌های دولتی
اما اکنون این وزارت از برنامه جدید دیگر برای توزیع بورسیه سخن می گوید. سالانه وزارت تحصیلات عالی افغانستان بورس‌های را از کشورهای مختلف برای دانشجویان در دانشگاه های دولتی دریافت می نماید.
کشورهایی چون هندوستان، مصر، ایران، اکراین، ترکیه، قزاقستان، پاکستان، کشورهای دیگر جنوب آسیا، تاجکستان و دانشگاه زنان برای زنان از جمله نهادها و کشورهای است که سالانه شمار معین بورسیه ها را به افغانستان می دهد.
محمد حنیف فرزان، معاون سخنگوی وزارت تحصیلات عالی در گفتگو با خبرنامه گفت: “سفیر هند در ملاقات با وزیر تحصیلات عالی وعده سپرده است که برای سال 2020 تعداد 1000 بورسیه در اختیار دانشجویان افغانستان قرار خواهد گرفت.”
سال گذشته حدود 3000 بورس به تحصیلات عالی سپرده شده که این بورسیه‌ها با توجه به معیار هر کشور بین دانشجویان توزیع گردیده است. همچنان شاگردان برتر در امتحان کنکور برای ورود به دانشگاه های دولتی نیز شامل این بورسیه‌ها شده اند.
سال گذشته از اول نمره تا سوم نمره کنکور کشور به رشته طب دانشگاه‌های چین معرفی شده‌اند.
اکنون نیز 500 دانشجو در پروسه دریافت بورس قرار دارند. برای سال جاری ترکیه وعده داده که 15 تن از برترین راه یافتگان کنکور امسال را در این کشور جذب می‌کند اما هنوز برنامه آن نهایی نشده است.
بورس‌های مقید دولت
با وجود این که بورسیه‌هایی که به کشور فرستاده می‌شود در اختیار عموم دانشجویان قرار می‌گیرد و آنان با رقابت آزاد و توانایی‌های خود به بورس‌ها دست پیدا می‌کنند اما تعدادی از بورسیه‌ها خاص و مقید برای دولت افغانستان فرستاده می‌شود.
وزارت تحصیلات عالی با برنامه جدیدی که به خاطر بورسیه‌های دولتی و در اختیار گذاشتن آن برای دانشگاه‌های خصوصی روی دست دارد، می‌خواهد بورسیه‌های انحصاری دولت را نیز در اختیار دانشگاه‌های خصوصی قرار دهد.
این طرح نیز همانند طرح‌هایی که در این ماه‌ها از سوی وزارت تحصیلات عالی مطرح شده و روی کار قرار می‌گیرد به دلیل یکسان سازی سطح کیفیت در دانشگاه‌های خصوصی و دولتی روی دست گرفته شده است.
پیش از این نیز این وزارت اعلام کرده بود که پس از این، ترانسکرپت نمرات فارغان دانشگاه ها را با گنجانیدن موارد امنیتی بیشتر از سوی مطبعه صکوک چاپ نموده و توزیع می نماید.
وزارت تحصیلات عالی در ترانسکرپت های جدید کودهای امنیتی را درج می‌کند و این کودها از طریق مطبعه صکوک به چاپ می‌رسد.
بنا به گفته‌های مسئولان وزارت تحصیلات عالی کشور این برنامه‌ها به منظور از بین بردن تفاوت کیفیت بین دانشگاه‌های خصوصی و دولتی ایجاد می‌شود و سعی شده که با این طرح‌ها میزان کیفیت تحصیلات بالا برده شود.
تفاوت‌های دانشگاه‌های خصوصی و دولتی
اما با توجه به این تغیرات، امری که بیشتر مدنظر می باشد، تفاوت های است که میان دانشگاه های خصوصی و دولتی وجود دارد. در این زمینه آقای فرزان گفت: “اکنون در افغانستان یک نصاب تحصیلات واحد در دانشگاه‌های خصوصی و دولتی قابل اجرا و تطبیق است اما تفاوت‌ها، چالش‌ها، پیشرفت‌ها و فرصت‌ها نیز در بخش‌های خصوصی و دولتی وجود دارد. ما با توزیع اعتبارنامه ملی به 6 دانشگاه خصوصی و دولتی یک تفاوت را نشان دادیم و آن این است دانشگاهی که توانسته از 11 معیار تضمین کیفیت و 49 شاخص فرعی تضمین کیفیت گذشته باشد و نمرات تعیین شده را دریافت کند سند اعتبار دهی ملی را بگیرد و می‌توانند با رقابت بر سر کیفیت بهتر برای دریافت سند اعتبار دهی بین‌المللی اقدام کند.”
بر اساس دریافت ها و اظهارات مقامات تحصیلات عالی تا کنون تفاوت‌های زیادی بین دانشگاه‌های خصوصی و دولتی وجود دارد. این تفاوت ها شامل تفاوت میان امکانات، شرایط جذب محصل و ارائه خدمات آموزشی می باشد. مسئولین وزارت تحصیلات عالی با اشاره به این موضوع بیشترین توجه خود را روی یکسان سازی کیفیت تدریسی گذاشته است.
این وزارت اعلام داشته که با تقسیم بندی و سپردن بخش‌های مختلف دانشگاه‌ها مانند امتحانات ورودی و سپردن آن به اداره ملی در سدد منسجم سازی بخش‌های تحصیلی کشور است تا بتواند به کیفیت تدریسی و تحصیلی بهتر دست پیدا کند.
برنامه‌های “تعادل کیفی”
اکنون وزارت تحصیلات تیم بازنگری را از ریاست تضمین کیفیت و اعتباردهی ایجاد کرده که از کارکردهای دانشگاه‌های خصوصی و دولتی در حوزه های کیفیت درسی، تدریسی و کدرهای کاری آنان ارزیابی می‌نماید و شامل چندین طرح و لایحه می‌باشد.
در لایحه و طرح جدیدی که برای سیستم بورسیه‌ها زیر کار قرار دارد، دانشجویان کدر دانشگاه‌های خصوصی نیز می‌توانند در این بورسیه‌های ویژه دولتی سهم داشته باشند.
این لایحه مواردی چون تشخیص سطح اعضای کدرعلمی، چگونگی تحقیق، حاکمیت و رهبری، برنامه های آکادمیک در نهادها، تدریس و استفاده از تکنالوژی در بخش علمی را شامل می شود.
بازنگری و توسعه نصاب تحصیلی از برنامه‌های وزارت تحصیلات عالی بیان شده که برای تعادل کیفی روی دست گرفته شده است. اکنون 165 رشته تشخیص شده که نصاب تعلیمی آن ها به بازنگری نیاز دارد. به گفته مسولان وزارت تحصیلات عالی از این میان، بیش از 20 رشته تحصیلی بازنگری شده است.