ایدز بیماری پنهانی است که نه تنها شخص مصاب را از بین می‌برد، بلکه تا از بین بردن او، به جایگاه اجتماعی آن صدمه می‌زند و همه از فرد بیمار به دلیل سرایت بیماری، دوری می‌کنند.
بیماری ایدز در اثر ورود ویروسی به نام “اچ آی وی” در بدن به وجود می‌آید. این ویروس مستقیما به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند و بدن را در مقابل دیگر ویروس‌ها آسیب‌پذیر می‌سازد. از زمان ورود اچ آی وی به بدن تا ایجاد بیماری ایدز که در آن سیستم ایمنی تخریب می‌گردد، زمانی طولانی لازم است که طول این مدت بستگی به تغذیه، سلامت قبلی بیمار و درمان دارد.
ایدز در افغانستان
هرچند افغانستان با داشتن میزان شیوع کمتر از صفر اعشاریه یک درصد، در بین کشور‌های با شیوع پایین اچ آی وی قرار دارد، ولی عواملی چون جنگ‌های داخلی، ناامنی، بی‌کاری، فقر، سرحدات باز، مهاجرت‌های داخلی و خارجی، پایین بودن سطح آگاهی و سواد، رفت‌وبرگشت افغان‌ها به خارج از کشور بدون آگاهی در مورد اچ آی وی و هپاتیت و مهم‌تر از همه موجودیت مواد مخدر و استفاده‌کنند‌گان زرقی آن، این کشور را بیشتر در مقابل این ویروس آسیب‌پذیر کرده است.
ارقام بیماران ایدز در افغانستان
نظر به آمار تخمینی سازمان صحی جهان، شمار مبتلایان به بیماری ایدز در افغانستان نسبت به سال گذشته از 7500 به 5900 تن کاهش یافته است.
بر اساس آمار وزارت صحت عامه افغانستان، از سال 1989 الی اخیر ماه عقرب سال 1397، به صورت مجموعی 2715 واقعه اچ آی وی در این کشور به ثبت رسیده است. در این میان 75% مردان و 25% زنان قرار دارند و 157 کودک زیر 15 سال نیز در این میان آنان حضور دارد.
تن فروشی و اعتیاد
دو عامل مهم ایدز در افغانستان، تن فروشی و اعتیاد می‌باشد.
فیروزالدین فیروز، وزیر صحت عامه افغانستان می‌گوید که دو عامل مهم ایدز در این کشور تن فروشی و اعتیاد است. در افغانستان بیشتر از ۳ میلیون نفر معتاد به مواد مخدر هستند، اما آمار روسپی‌ها یا “تن‌فروشان” مشخص نیست.
معتادان بیشتر به طور گروهی از طریق سرنج، مواد نشه‌آور را به رگ‌های خود تزریق می‌کنند و در بسیاری از مناطق کابل، آزادانه گشت و گذار دارند، اما “تن فروشان” آدرس مشخصی ندارند و از دید عمومی پنهان هستند.
سه مرحله ایدز
در مرحله اول (عفونت حاد): فرد ممکن است برای مدت کوتاهی بیماری شبه آنفلوانزا را تجربه کند.
در مرحله بعد، این بیماری تا یک دوره طولانی بدون هیچ علائمی دنبال می‌شود که به این مرحله از بیماری، دوره نهفتگی گفته می‌شود. هرقدر که بیماری پیشرفت یابد، تداخل بیشتری با دستگاه ایمنی بدن پیدا می‌کند و باعث می‌شود که افراد به عفونت‌هایی مانند عفونت فرصت‌طلب و تومور دچار شوند، البته معمولا در افرادی که دستگاه ایمنی آن‌ها به خوبی عمل می‌کند، تأثیرگذار نیست.
در نهایت بیماری زمانی وارد مرحله سوم یا ایدز خواهد شد که سیستم ایمنی بدن آسیب جدی دیده و بیمار نیاز به مراقبتهای حرفه‌ای بالینی پیدا می‌کند.
علایم
علایم کلی بیماری ایدز تب‌های دوامدار، خستگی، درد عضلات، درد مفاصل، گره‌های لنفاوی متورم، گلودرد، سردرد، اسهال شدید، استفراغ، کاهش وزن به یک‌بارگی، سرفه خشک، عرق شبانه، تغییرات ناخن، عفونت‌ها، سردرگمی یا مشکل تمرکز، تبخال، سوزش و سوزن زدن دست و پا و بی‌نظمی در قاعدگی می‌باشد.
پیشگیری
بهترین راه برای پیشگیری از ایدز، آگاهی‌دهی در مورد ایدز و عوامل آن می‌باشد.
باید سطح آگاهی مردم در مورد خطرات اچ آی وی، ترویج آزمایش اچ آی وی، کاهش تبعیض در برابر اشخاص مصاب به اچ آی وی و جمعیت کلیدی متأثرشده و انکشاف محیط اجتماعی حمایتی برای افرادی که با اچ آی وی زندگی می‌کنند، بالا برود.
بدبینی‌ها
نسبت به بیماری ایدز بدبینی‌هایی وجود دارد، زیرا مردم به این فکر هستند که ایدز تنها از طریق رابطه جنسی قبل از ازدواج سرایت می‌کند، اما این‌گونه نیست. ایدز نه تنها از طریق رابطه جنسی، بلکه از طریق شیر دادن مادر بیمار به طفلش، استفاده از پل‌ها و سرنج‌های استفاده‌شده‌ای که با ویروس (اچ ای وی) آلوده باشد و استفاده کردن خون آلوده به ایدز، به شخصی دیگری سرایت می‌کند.
راهکارهای وزارت صحت عامه
وزارت صحت عامه افغانستان خدمات وقایوی و تداوی اچ آی وی را در16 ولایت عمده این کشور به شمول کابل، هرات، بلخ، قندهار، ننگرهار، قندز، غزنی، بدخشان، کنر، دایکندی، فراه، نیمروز، هلمند، پروان، پکتیا و خوست از طریق 58 مرکز ارائه می‌کند.
افزون بر این، این وزارت در جریان سال جاری در شش ولایت (کابل، هرات، پروان، قندهار، قندز و هلمند) مراکز جدید ارائه خدمات کاهش اضرار و مراکز مشوره‌دهی و آزمایش‌های دواطلبانه ایجاد کرده است.
این نکته را باید یادآور شد که وزارت صحت‌عامه افغانستان تمام هزینه درمان بیماری ایدز را در تمام مراکز درمان این بیماری به گونه رایگان ارائه می‌کند.