آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از حکومت افغانستان و کمیسیون مستقل انتخابات این کشور می‌خواهد که زمینه برگزاری انتخابات پارلمانی در ولایت غزنی را در اولویت قرار دهند.
آقای گوترش روز سه‌شنبه هفته‌ی گذشته حین ارایه گزارش سه ماهه این سازمان در حوزه افغانستان، در مورد تأخیر برگزاری انتخابات پارلمانی در ولایت غزنی اشاره کرد و تاکید نمود که «حکومت افغانستان و کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان حل چالش امنیتی، سیاسی و لوژستیکی انتخابات پارلمانی ولایت غزنی را در اولویت قرار دهند که فرصت برای مردم غزنی برای انتخاب نماینده‌های‌شان فراهم شود.»
از سویی هم کمیسیون امور زنان، حقوق بشر و جامعه مدنی مجلس نمایندگان افغانستان روز چهارشنبه هفته‌ی گذشته(28 قوس) گزارشی را از تخطی‌های انتخاباتی به نشست عمومی این مجلس ارایه کرد. در این گزارش 30 مورد نقص قانون در انتخابات پارلمانی مستندسازی شده که بخشی از این موارد، به انتخابات پارلمانی ولایت غزنی برمی‌گردد.
فوزیه کوفی، رییس این کمیسیون به‌خبرنامه می‌گوید که برخورد با ولایت غزنی خلاف قانون اساسی و قانون انتخابات است. به باور او، کوچک کردن حوزه‌های انتخاباتی در غزنی برخورد دوگانه با قانون است و اگر در موارد خاص چنین برخوردهایی با یک ولایت می‌شود، باید پیش از آن یک توافق سیاسی صورت گرفته باشد که یک ولایت از حق سیاسی و مدنی خود محروم نشود.
خانم کوفی تأکید می‌کند: «کمیسیون امور زنان، حقوق بشر و جامعه مدنی مجلس دو جلسه با نهادهای ناظر انتخاباتی از جمله “فیفا” و “تیفا” در حضور نمایندگان ولایات داشت. ما از نهادهای ناظر انتخاباتی خواسته بودیم که ارزیابی‌های خود را در مورد انتخابات پارلمانی با ما شریک کنند. گزارشی که ما مبنی بر مستندسازی این نهادهای ناظر انتخاباتی تهیه کرده‌ایم، نشان می‌دهد که حدود 30 مورد نقض قانون در انتخابات پارلمانی صورت گرفته که بخشی از آن مربوط به انتخابات ولایت غزنی است.»
بر اساس گزارش کمیسیون امور زنان، حقوق بشر و جامعه مدنی مجلس نمایندگان افغانستان، مجموع ثبت‌نام‌کنندگان انتخابات پارلمانی بیشتر از 5 میلیون تن نبوده و هم‌چنان در روز انتخابات حدود 2 میلیون شهروند به پای صندوق‌های رأی رفته‌اند.
هیچ برنامه عملی برای انتخابات غزنی وجود ندارد
نهادهای ناظر انتخاباتی افغانستان تأکید دارند که در حال حاضر کمیسیون انتخابات تنها برای فریب اذهان عامه، برنامه‌ای را برای انتخابات غزنی اعلام کرده، اما در واقع هیچ برنامه عملی از سوی این کمیسیون برای انتخابات پارلمانی ولایت غزنی وجود ندارد.
یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد افغانستان(فیفا) به خبرنامه می‌گوید: «در زمان تصویب مسوده تقویم انتخابات ریاست جمهوری، کمیسیون، نهادهای ناظر انتخاباتی از جمله “فیفا” را به یک جلسه مشورتی دعوت کرده بود. در آن زمان متوجه شدیم که کمیسیون انتخابات هیچ برنامه‌ای برای برگزاری انتخابات غزنی در نظر ندارد.»
به گفته‌ی آقای رشید، کمیسیون انتخابات بر اثر انتقادهای نهادهای ناظر انتخاباتی در آن جلسه، زمان برگزاری انتخابات ولایت غزنی را در تقویم گرفت.
با این حال مسوولان فیفا تاکید می‌کنند که در حال حاضر کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، تنها برنامه انتخابات غزنی را روی کاغذ ریخته و هیچ برنامه عملی در این مورد ندارد.
رییس اجرایی فیفا گفت: «تقویم انتخابات ریاست جمهوری باید با تقویم انتخابات پارلمانی غزنی فرق کند، اما کمیسیون عین تقویم را برای هر دو انتخابات در نظر گرفته است. مثلا در انتخابات ریاست جمهوری روند ثبت‌نام خیلی محدود است و تنها “ثبت‌نام تقویتی” می‌شود، اما برای انتخابات پارلمانی ولایت غزنی که هیچ ثبت‌نامی هنوز آنجا صورت نگرفته، باید برنامه گسترده‌تری در نظر گرفته شود.»
از سویی هم نعیم ایوب‌زاده، رییس بنیاد انتخابات شفاف و عادلانه‌ی افغانستان(تیفا) تأکید دارد که انتخابات غزنی به نوعی به مسایل سیاسی گره خورده و به روند صلح ربط دارد.
آقای ایوب‌زاده به خبرنامه می‌گوید: «درست است که کمیسیون حالا در ورق چیزی را اعلام کرده، اما مسأله عملیاتی آن تا زمانی که مسأله سیاسی نشود و سیاست‌های قومی از بین نرود، برگزاری انتخابات خیلی مشکل است.»
نهادها ناظر انتخاباتی با ابراز نگرانی در مورد انتخابات غزنی، تأکید دارند که اگر وضعیت به همین‌طور پیش برود و هیچ اقدامی از سوی حکومت و کمیسیون انتخابات صورت نگیرد، مردم غزنی بار دیگر از حق سیاسی و مدنی‌شان محروم خواهند ماند.
در عین حال حفیظ‌الله هاشمی، یکی از کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان به خبرنامه می‌گوید: «ما تقویم مشخصی را برای انتخابات غزنی اعلام کرده‌ایم. بنابراین ما هر نوع آمادگی برای برگزاری انتخابات ولایت غزنی داریم.»
عدم قاطعیت ارگ در حل چالش‌های سیاسی
محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان در ماه میزان سال جاری خورشیدی در دومین سفرش به ولایت غزنی، از بزرگان قومی در این ولایت خواست که در رابطه به انتخابات این ولایت به اجماع برسند و طرح‌های خود را با سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری و انجنیر محمدخان، معاون اول ریاست اجرایی شریک کنند.
بزرگان قومی ولایت غزنی با چند دیداری که با معاون دوم ریاست جمهوری و معاون اول ریاست اجرایی داشته‌اند، تاکنون به توافقی نرسیده‌اند. در یک مورد، هیأتی متشکل از نمایندگان ریاست جمهوری، ریاست اجرایی و کمیسیون مستقل انتخابات، در ماه عقرب سال جاری خورشیدی برای حل مشکل انتخابات غزنی به این ولایت رفتند، اما بازهم به نتیجه‌ای نرسیدند.
با این حال نهادهای ناظر انتخاباتی و کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تأکید می‌کنند که جنجال‌های سیاسی انتخابات غزنی هم‌چنان پابرجا است و ارگ ریاست جمهوری اراده قاطع برای حل “جنجال‌های سیاسی” انتخابات غزنی ندارد. آنان تأکید دارند، هیأتی که برای حل مشکلات انتخاباتی غزنی از سوی ارگ ریاست جمهوری تعیین شده بود، تاکنون هیچ‌نوع پیشرفت خود را با نهادهای انتخاباتی شریک نکرده است.
نعیم ایوب‌زاده، رییس “تیفا” می‌گوید: «هیأت ریاست جمهوری ما را در جریان کار خود قرار نداده که گفت‌وگوهای آنان با بزرگان مردم غزنی پیشرفتی داشته یا نه، اما معلوماتی که ما داریم، انتخابات غزنی وابسته به روند صلح است. اگر طالبان داخل نظام بیاید، خوب، در غیر آن بنابر سیاست‌های قومی که در این ولایت در جریان است، برگزاری انتخابات در غزنی دشوار خواهد بود.»
آقای دانش در یکی از نشست‌ها با بزرگان غزنی تاکید کرده که حکومت در مورد برگزاری انتخابات و حق دسترسی شهروندان در تعیین نمایندگان‌شان در شورای ملی مسوولیت دارد، اما چگونگی تفاهم برای حل موضوع انتخابات پارلمانی در ولایت غزنی را به خود باشندگان این ولایت سپرده است.
دیروز جمعه(30 قوس) نیز معاون دوم رییس جمهوری در صفحه رسمی فیسبوک خود در مورد برگزاری انتخابات شورای ولایتی، شورای ولسوالی‌ها و انتخابات ولایت غزنی نوشته است: « ما از جانب حکومت به کمیسیون به صورت بسیار واضح اعلام کرده بودیم که تقویم انتخابات باید به گونه‌ای تنظیم شود که بعد از سال‌ها اکنون ساختارهای دولت تکمیل گردد و از همین‌رو از کمیسیون خواسته بودیم که هر چهار انتخابات ریاست جمهوری، شوراهای ولایتی، شوراهای ولسوالی و انتخابات به تعویق افتاده ولسی جرگه غزنی، باید به طور هم‌زمان برگزار شوند و حکومت هر نوع کمک و امکانات لازم را در اختیار کمیسون قرار خواهد داد.»
حوزه واحد یا سه حوزه‌ای؟
چالش‌های انتخاباتی در غزنی از آنجا شروع شد که نخست گروهی از معترضان(شهروندان مناطق ناامن این ولایت) به‌دلیل این‌که نماینده‌ای در پارلمان ندارند، دروازه دفتر ولایتی کمیسیون انتخابات را از آغاز روند ثبت‌نام رأی‌دهندگان بستند.
با این حال کمیسیون مستقل انتخابات و حکومت افغانستان پس از تأخیر دو ماهه در این مساله پا در میانی کرده و به خاطر حضور نمایندگان همه‌ی اقوام غزنی در پارلمان، این ولایت را برخلاف دیگر ولایات استثنا قرار داده و طرح حوزه‌ای شدن انتخابات را پیشنهاد کردند.
بر اساس این طرح حکومت و کمیسیون انتخابات، ولایت غزنی به سه حوزه انتخاباتی تقسیم شد که شامل حوزه مناطق هزاره‌نشین با 3 نماینده، حوزه پشتون‌نشین با 4 نماینده و حوزه مختلط با 4 نماینده می‌شد.
با چنین برخورد دوگانه با ولایت غزنی، شمار دیگری از شهروندان این ولایت، این تصمیم را خلاف قانون انتخابات دانستند و این‌بار، این گروه دروازه دفتر ولایتی کمیسیون انتخابات را بست.
سرانجام کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان بر اساس ماده ۱۰۴ قانون انتخابات، تعویق انتخابات پارلمانی در ولایت غزنی را به کمیته ویژه انتخاباتی پیشنهاد کرد.
حالا مقام‌های کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان می‌گویند که این پرونده روی میز کمیته ویژه انتخاباتی که شورای امنیت نیز عضو آن می‌باشد، قرار دارد و هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است.
اما شماری از نمایندگان ولایت غزنی تأکید می‌کنند که انتخابات پارلمانی این ولایت مانند سایر ولایات در یک حوزه برگزار شود.
محمد علی اخلاقی، یکی از نمایندگان ولایت غزنی در مجلس نمایندگان به خبرنامه گفت: «کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرده که انتخابات غزنی نیز به تاریخ 31 حمل سال جدید، “بر اساس قانون”، یک‌جا با انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود. پس وقتی کمیسیون بر اساس قانون می‌گوید و کلمه‌ی دیگری را ذکر نمی‌کند، به این معنا است که انتخابات پارلمانی غزنی نیز مانند سایر ولایت‌ها در سطح یک حوزه برگزار خواهد شد.»
از سویی هم بشیرعلی شفق، فعال جامعه مدنی و رییس دفتر ولایتی حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان در ولایت غزنی، می‌گوید در جلسه‌ای که آنان هفته‌ی گذشته با جمعی از بزرگان قومی غزنی با رسول طالب، مشاور ارشد رییس جمهوری داشته‌اند، طرح حوزه‌ای غزنی را خلاف قانون دانسته و مخالفت شدید خود را با این طرح اعلام کرده‌اند.
آقای شفق به خبرنامه می‌گوید: «مشاور آقای رییس‌جمهور به ما اطمینان نداد که انتخابات در ولایت غزنی با کدام طرح برگزار می‌شود، اما تاکید کرد که انتخابات پارلمانی در این ولایت حتما هم‌زمان با انتخابات ریاست جمهوری دایر خواهد شد.»
راه بیرون رفت
مقام‌های کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تأکید می‌کنند که آمادگی‌های فنی و عملیاتی که مربوط به آنان است، گرفته شده، اما مشکل سیاسی آن مربوط به حکومت است که باید حل کند.
حفیظ‌الله هاشمی، سخنگو و یکی از کمیشران این کمیسیون به خبرنامه گفت: «هیأت ریاست جمهوری که در رآس آن معاون صاحب دوم و هم‌چنان معاون اول ریاست اجراییه و ارگان‌های محل بود، باید در این مورد تصمیم بگیرند، اما متأسفانه چیزی را تاکنون برای ما در این زمینه شریک نکرده‌اند.»
عبدالله احمدزی، رییس پیشین دبیرخانه کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان و رییس کنونی بنیاد آسیا در افغانستان نیز می‌گوید که نباید سیاست یک بام و دو هوا در این کشور اجرایی شود. او که مسوول مدیریت انتخابات غزنی و تمام ولایت‌های افغانستان در سال ۱۳۸۹ خورشیدی بود، باور دارد که مسأله غزنی راه‌حل فنی و انتخاباتی ندارد.
آقای احمدزی در یک گفت‌وگوی ویژه با خبرنامه تأکید دارد که باید گفتمانی در سطح سیاسی میان سیاسیون راه‌اندازی شود و در آن، پیرامون “حدود اربعه” ولایت غزنی تجدید نظر گردیده و نمایندگی سیاسی این ولایت به پارلمان، بر اساس واقعیت‌های اجتماعی آن تمثیل شود.
او می‌گوید: «من به‌عنوان کسی که مسوول مدیریت انتخابات غزنی و تمام ولایت‌های افغانستان در سال ۱۳۸۹ خورشیدی بودم، تأکید می‌کنم که این مسأله راه‌حل فنی و انتخاباتی ندارد. راه‌حلی که سیاسیون می‌سنجند، نباید از مجرای تخنیکی و انتخاباتی به آن پرداخت. باید گفتمانی در سطح سیاسی میان سیاسیون راه‌اندازی شود که حدود اربعه را در ولایت غزنی تحت بحث قرار دهند تا بتوانند نمایندگی سیاسی این ولایت را در پارلمان افغانستان بر اساس واقعیت‌های اجتماعی آن تمثیل کنند.»