نهادهای ناظر انتخاباتی می‌گویند که این نهادها برای نظارت از انتخابات پارلمانی افغانستان هیچ‌نوع تمویل مالی نشده و به این دلیل نمی‌توانند از این انتخابات نظارت کنند.
مسوولان بنیاد انتخابات شفاف افغانستان(فیفا) تأکید دارند که آنان تصمیم داشتند حدود 10هزار ناظر خود را در سراسر افغانستان برای نظارت از انتخابات پارلمانی بگمارند، اما هیچ نهاد تمویل‌کننده انتخاباتی حاضر نشده است ناظران این نهادها را از نگاه مالی حمایت کند.
نهادهای بی‌طرف مانند فیفا، تیفا، و اکسین، از جمله نهادهای ناظری اند که انتخابات‌های گذشته‌ی افغانستان را نیز نظارت کرده‌اند، اما در حال حاضر به‌گفته‌ی مسوولان این نهادها، عدم حضور نهادهای بی‌طرف در انتخابات، ممکن است این روند را با چالش روبه‌رو کند.
یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات شفاف و عادلانه افغانستان(فیفا) به خبرنامه گفت: «جامعه جهانی در گذشته توجهی که برای نظارت از انتخابات افغانستان داشت، نهادها ناظر انتخاباتی را کمک مالی می‌کردند که بتوانند به‌صورت بهتر از این روند نظارت کنند، اما برای انتخابات پارلمانی پیشرو تا حال هیچ همکاری در قسمت تقویت نظارت از انتخابات با نهادهای ناظر انتخاباتی صورت نگرفته است.»
به گفته‌ی آقای رشید، این نهادهای ناظر انتخاباتی هنوز هیچ وعده‌ای از جامعه جهانی برای تمویل مالی ناظران‌شان در روز انتخابات، چه از نگاه تسهیلات تخنیکی و چه کمک‌های لوجستیکی دریافت نکرده‌اند.
مسوولان فیفا تأکید دارند که یک انجوی بین‌المللی به نام ان.دی.آی (NDI) حاضر شده است که تنها یک هزار ناظر انتخاباتی فیفا را تمویل مالی کند. در انتخابات 2014 ریاست جمهوری، هزینه تمویل مالی ناظران انتخاباتی، برای هر ناظر انتخاباتی 145 دالر در نظر گرفته شده بود، اما در حال حاضر نهاد ان.دی.آی حاضر شده یک هزار ناظر انتخاباتی را با مبلغ 50 دالر برای هر ناظر، تمویل مالی کند.
با این حال رییس اجرایی فیفا می‌گوید: «اول اینکه ما تا هنوز هیچ قراردادی با این نهاد امضا نکرده‌ایم؛ دوم اگر امضا کنیم هم ما با یک هزار ناظر نمی‌توانیم انتخابات را نظارت کنیم. از سویی هم درست است که کار ما رضاکارانه است، اما این تمویل مالی که برای ناظران ما در نظر گرفته شده، اگر به روزانه تقسیم کنیم، روزانه برای هر ناظر 10 دالر می‌رسد که همان آب و نانش را هم تأمین نمی‌تواند.»
سرنوشت انتخابات بدون ناظر
شماری از آگاهان بخش انتخاباتی تأکید می‌کنند که انتخابات روندی است که ضرورت اشد به نظارت دارد و اگر از این روند نظارت نشود، هرگز نباید توقع یک انتخابات شفاف و عادلانه را داشت.
عبدالوحید فرزه‌ای، استاد دانشگاه و حقوق‌دان به خبرنامه می‌گوید، به دلیل اینکه طرفین انتخابات؛ یکی برگزارکننده است که بر اساس قانون افغانستان به نوعی تحت تأثیر حکومت قرار دارد و طرف مقابل، نامزدانی است که تلاش دارند از هر طریق برنده شوند، نظارت و قضاوت آن‌ها نمی‌تواند معیار باشد.
این حقوق‌دان تأکید دارد که «ضرور است یک شخص و نهاد سوم بی‌طرف بر این پروسه نظارت کند؛ در غیر آن، بدون نظارت، این روند انتخابات نه، بلکه انتصابات خواهد بود.»
از سویی‌هم عبدالعلی محمدی، مشاور حقوقی سابق رییس جمهوری غنی و یکی از نامزدان پارلمانی افغانستان تأکید دارد که حضور و یا عدم حضور این نهادها کمکی به تأمین شفافیت انتخابات نمی‌کند.
محمدی تأکید دارد که انتخابات بر منطق دموکراسی باید شفاف و عادلانه باشد که این امر نظارت جدی را می‌خواهد، اما این نظارت باید از سوی مراجع معتبر و مسوول صورت گیرد. به باور او، مرجع معتبر، متخصص و بی‌طرفی وجود ندارد.
این نامزد انتخابات پارلمانی می‌گوید: «بودن و نبود این نهادها به نظر من تأثیر خاصی بر شفافیت انتخابات نخواهد داشت، این نهاد مراجع معتبر و شناخته‌شده‌ای نیستند که معیارهای نظارت بین‌المللی را داشته باشند، اما اگر مراجع بین‌المللی در فضیه مانند یوناما و اتحادیه اروپا نظارت داشته باشند، نگرانی‌ها کاهش پیدا می‌کند.»
اما مسوولان نهادهای ناظر انتخاباتی تأکید دارند که اگر انتخابات بدون نظارت برگزار شود، سرنوشت آن مانند روند ثبت‌نام رأی‌دهی خواهد شد. به‌گفته‌ی آنان، نهادها ناظر در روند ثبت‌نام رأی‌دهندگان نیز تمویل مالی نشدند و آن‌ها نتوانستند به صورت فراگیر این روند را نظارت کنند.
یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا به خبرنامه گفت: «ما در روند ثبت‌نام رأی‌دهندگان آمادگی داشتیم که پوشش سرتاسری داشته باشیم، اما حمایت نشدیم، با این حال صرف 800 ناظر را در سراسر افغانستان به کار انداختیم. با آن هم ما گزارشات خود را به دست آوردیم و با کمیسیون انتخابات شریک کردیم، اما کمیسیون تاکنون به ما پاسخ روشن در مورد این گزارشات نداده است.»
آقای رشید تأکید دارد که اگر انتخابات پارلمانی نظارت نشود، مسأله منازعات در این انتخابات جدی خواهد شد و برای کمیسیون مستقل انتخابات مشکل خواهد بود که رضایت نامزدان را حاصل کند.
ابهام در خرید دستگاه‌های بایومتریک
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان و اداره ثبت احوال نفوس این کشور روز چهارشنبه هفته‌ی گذشته اعلام کردند که حدود 4هزار و 400 پایه دستگاه‌های شناخت بایومتریک در اختیار این کمیسیون قرار گرفته و قرار است دستگاهای مورد نیاز دیگر نیز به‌زودی به کابل آورده شود.
اما یک گزارش وب‌سایت ارگ ریاست جمهوری افغانستان نشان می‌دهد که کمیسیون تدارکات ملی دیروز دوشنبه، 9 میزان تازه قرارداد ماشین‌های بایومتریک را در جلسه این کمیسیون منظور کرده است.
با این حال مقام‌های کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تاکید دارند که آنان کاری به طرز تهیه و تدارکات حکومت ندارد، اما تأیید می‌کنند که این مقدار ماشین‌های بایومتریک در اختیار این کمیسیون قرار داده شده است.
حفیظ هاشمی، منشی و سخنگوی کمیسیون انتخابات به خبرنامه گفت: «درست است که تمویل این دستگاها از سوی حکومت افغانستان صورت می‌گیرد، اما اینکه چه‌وقت قرارداد آن منظور شده، به ما ارتباط ندارد. با این حال طرز و شیوه خریداری تهیه و تدارکات آن هیچ به کمیسیون ارتباط نمی‌گیرد.»
از سویی هم عبدالبدیع صیاد، رییس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان امروز(سه‌شنبه، 10 میزان) در یک نشست خبری در کابل هشدار داد که اگر تا سه روز دیگر تمام دستگاه‌های بایومتریک در اختیار این کمیسیون قرار نگیرد، استفاده از سیستم بایومتریک در روز انتخابات دشوار می‌شود.
به‌گفته‌ی مقام‌های کمیسیون مستقل انتخابات، تاکنون از میان 22 هزار دستگاه مورد نیاز، تنها بیش از چهار هزار دستگاه بایومتریک در اختیار این کمیسیون قرار گرفته است.