بانک جهانی در گزارشی نوشته است با آنکه معلومات در عرصه‌های مختلف در افغانستان به‌صورت پراگنده و غیر‌هماهنگ در دسترس عام قرار دارد، اما این معلومات برای افغان‌ها و هم‌کاران بخش توسعه‌ای برای طرح‌ریزی برنامه‌ها هنوز هم کافی نیست.
این بانک به‌گونه‌ی نمونه نوشته است: «ما در حالی‌که آمار اجرای برنامه واکسین و اطفال نوزاد را داریم، اما در مورد سرک‌هایی‌که به مراکز صحی منتهی می‌شود آگاهی نداریم. به همین ترتیب، ممکن است در رابطه به میزان حاضری شاگردان در مکاتب و شاگردانی‌که در امتحانات کامیاب می‌شوند بدانیم، اما در مورد اینکه چقدر زمانی را در برمی‌گیرد که شاگردان به مکتب برسند، معلومات کافی در دست نداریم.»
چالش‌های آمار در افغانستان همواره یکی از گفتمان‌های جدی و چالش‌زا در این کشور بوده است. افغانستان شاید از معدود کشورهای جهان باشد که هنوز قادر به آمارگیری از جمعیت خود نشده و آمارگیری اجتماعی و اقتصادی تنها در 8 ولایت این کشور انجام شده است. به نظر می‌رسد که این کشور راه طولانی را در این راستا در پیش دارد.
نبود آمار دقیق در افغانستان همانطور که سیاست‌گذاران اقتصادی و سیاسی را در این کشور با مشکلات روبه‌رو کرده، این تصور را ایجاد می‌کند که افغانستان کشوری بدون آمار و ارقام درست است.
هنوز هم جمعیت افغانستان براساس تخمین بر آورد می‌شود. حتا اگر میزان دقت این کار نیز زیاد باشد، درباره صحت آمار و ارقامی که در این کشور تولید می‌شود، تردیدهایی ایجاد شده است.
بانک جهانی نوشته که معلومات و آمار اساسی و دقیق می‌تواند در گسترش پلان‌گذاری تسهیلات و خدمات صحی و سایر خدمات عامه کمک کند و با دسترسی به آمار، دسترسی مردم را به خدمات عامه توسعه دهد.
نقشه‌برداری
در این اواخر، وزارت احیا و انکشاف دهات و وزارت فواید عامه افغانستان به یک نرم افزار رایگان بنام «اوپن استریت مپ» رو آورده‌اند، تا از طریق ستلایت به آمار و تصاویر با کیفیت دسترسی یابند. این تصاویر به‌طور مستقیم در توسعه فعالیت‌های توسعه‌ای و حفظ و مراقبت جاده‌ها کمک می‌کند.
بانک جهانی اعلام کرده است که برای حفظ و مراقبت و پلان‌گذاری درست جاده‌ها آمار مکمل و دقیق در مورد شبکه جاده‌ها باید در دسترس باشد. این آمار برای پلان‌گذاری توسعه و نگهداری بیشتر از 2 هزار و 200 کیلومتر سرک و 3 هزار متر پُل‌های اعمار شده و ۶ هزار کیلومتر سرک موجود که به کمک این بانک و صندوق بازسازی افغانستان حفظ و مراقبت می‌گردد، اهمیت کلیدی دارد.
«اوپن ستریت مپ» یک منبع رایگان معلومات جغرافیایی است که توسط گروهی از متخصصان نقشه برداری به‌میان آمده و فعالیت می‌نماید.
مقام‌های حکومت افغانستان می‌گویند که معلومات جمع‌آوری شده توسط وزارت احیا و انکشاف دهات افغانستان که مسئولیت اعمار، حفظ و مراقبت سرک‌های درجه سه را در این کشور دارد و وزارت فواید عامه که مسئولیت اعمار، حفظ و مراقبت سرک‌های درجه دو را دارد، نه تنها این وزارت‌ها را در قسمت ثبت و فهرست‌سازی سرک‌ها که توسط این وزارت‌ها اعمار شده کمک می‌نماید، بل‌که می‌توانند به وزارت‌ها و نهادهای توسعه‌ای دیگر آمار و معلومات دقیق را فراهم کند.
مهدی روحانی، سخنگوی وزارت فواید عامه افغانستان به خبرنامه گفت که در آینده نیز از این معلومات در طرح و پلان‌گذاری پروژه‌های بعدی و تدوین پالیسی‌ها توسط بانک جهانی، وزارت‌خانه‌ها و هم‌کاران توسعه‌ای افغانستان استفاده می‌شود.
بانک جهانی در مورد این طرح نقشه‌برداری نوشته است: «نقشه برداری هر کیلومتر سرک به ما کمک می‌نماید تا بدانیم که اطفال بعد از طی چه مصافتی به مکتب می‌رسند، یا چه زمانی نیاز است تا یک بیمار به شفاخانه برسد. بدون شک دسترسی به آمار اساسی و دقیق یک نیاز شمرده می‌شود تا در روشنی آن مسئولین ذیربط در تمام سطوح از آن استفاده نمایند.»
چالش‌های آمار
اکنون افغانستان دهکده‌ی کوچک محصور در خودش نیست و برای گزارش از اجرای تعهداتی که به جامعه جهانی داده باید ارقام پایه داشته باشد. هرچند که به گفته مقام‌های حکومت افغانستان آنان در تلاش اند که به همکاری اداره مرکزی آمار افغانستان بعضی از ارقام پایه را برای گزارش‌‌دهی به اهداف هزاره سازمان ملل و اهداف توسعه پایدار سازمان ملل پیدا کند، ولی به نظر می‌رسد که در این راستا به آمارهای دقیق‌تری نیاز است.
اکنون افغانستان فاقد آمار جامع از وضعیت اقتصادی و اجتماعی این کشور است. اداره مرکزی آمار افغانستان تاکنون تنها قادر به آمارگیری اجتماعی و اقتصادی ۸ ولایت از ۳۴ ولایت این کشور شده‌است.
در کنار این که هنوز آمارگیری جامع و سراسری در این کشور انجام نشده، شماری از نهادهای دولتی در ۱۴ سال گذشته با مصرف میلیون‌ها دالر آمارگیری را در بعضی از عرصه‌ها انجام داده و یا شماری از وزارت‌خانه‌ها نیز آمارگیری‌هایی را با مصرف میلیون‌ها دالر انجام دادند که اکنون فقط از آن‌ها فورم پر شده است.
از سوی هم بانک جهانی در ماه می سال ۲۰۱۷، از پانزدهمین سالگرد از سرگیری فعالیت‌هایش در افغانستان تجلیل نمود. این در حالیست که طی ۱۵ سال گذشته بانک جهانی حمایت لازم را برای دولت افغانستان غرض فراهم آوری خدمات عامه به افغان‌ها فراهم نموده است.
در این فرایند به‌گونه‌ی مشترک با دولت افغانستان، این بانک توانسته است که معلومات و آمارهایی را در بخش‌های صحت، معارف و هم‌چنان زیربنا‌ها جمع‌آوری نماید.
بانک جهانی در گزارشی نوشته است که «با درک اهمیت دسترسی به آمار و معلومات اساسی، ما با دولت افغانستان از نزدیک کار می‌کنیم و در کابل برنامه‌های آموزشی را در رابطه به آمار جغرافیایی منبع باز راه‌اندازی نمودیم که از این طریق اشتراک کنندگان توانستند معلومات در مورد سرک‌ها و استفاده از زمین (به‌طور مثال، ساحات تجارتی، رهایشی و صنعتی) و سایر محلات در مساحت بیشتراز ۱۱۲ کیلومتر مربع در ولایت شرقی ننگرهار را دیجیتال سازی نمایند.»
بر اساس آمارهای بانک جهانی، دو دوره برنامه‌های آموزشی در ماه‌های سپتمبر و نوامبر سال ۲۰۱۷ در کابل توسط این بانک دایر گردید که بیش از ۳۱ کارمند از ۹ وزارت‌خانه، ۳ نهاد انکشافی، یک شهرداری، یک دانشگاه و بعضی از کارمندان بانک جهانی در این کورس‌ها اشتراک کردند.
گفته می‌شود که در جریان این کورس‌های آموزشی، اشتراک کنندگان موقعیت‌های محلاتی که تا هنوز نقشه‌برداری نشده بودند، را شناسایی و علامت‌گذاری کرده، سرک‌ها را ردیابی و آن‌ها را به شبکه‌های موجود وصل نمودند که همه این‌ها در «اوپن ستریت مپ» درج گردیده است.
در سیستم «اوپن ستریت مپ» برای ردیابی جاده‌ها تصاویر ماهواره‌ای باید مشاهده شود و خطوطی که بخش‌هایی از سرک‌ها را باهم وصل می‌کند شناسایی گردند. این کار توسط مرورگر انترنت و یا نرم افزار مستقل انجام می‌شود. در صورت خم و پیچ نقاط ممکن از یکدیگر چند متر دور باشند و یا در صورتیکه سرک مستقیم باشد ممکن صدها متر فاصله داشته باشند.
از مشخصات دیگر این نرم‌افزار ثبت نوع سرک است که آیا سرک اسفالت شده یا خیر، جغل اندازی گردیده و یا زمین خاره است. بعد از اینکه کاربر معلومات را درج و به روز می‌سازد، این معلومات در سرور اپلود می‌شود و بعد از چند دقیقه، این معلومات و آمار در سراسر جهان در دسترس همگان قرار می‌گیرد.
در کورس آموزشی بعدی، بانک جهانی در نظر دارد تا دانشجویان افغان را در قسمت دیجیتل‌سازی آموزش دهد. توقوع می‌رود که کارکنان وزارت‌خانه‌ها منحیث ناظران و تایید کنندگان با دانشجویان کار نمایند.