مقام‌های محلی هرات اعلام کرده‌اند که نزدیک به یک ماه است که کار ریل‌گذاری راه آهن هرات-خواف از سوی ایران در ولایت هرات متوقف شده‌است.
این مقام‌ها تاکید می‌کنند که ایران تعهد کرده بود در حدود 60 کیلومتر این راه‌آهن را در داخل افغانستان ریل‌گذاری کند. به گفته‌ی مقام‌های محلی هرات، این کشور در حال حاضر تنها کار ریل‌گذاری حدود 30 کیلومتر این مسیر را پیش برده، در حالی‌که کار 30 کیلومتر دیگر آن هنوز باقی مانده است.
حبیبالله تیموری، رییس فواید عامه هرات به خبرنامه گفت: « دولت ایران به تعهدات خود وفا نکرده است، اما وزارت فواید عامه افغانستان بالای آنان فشار آوردهاست که اگر آنان کار نکنند حکومت افغانستان حاضر است که این کار را به پایان برساند»
به گفته‌ی آقای تیموری ایران در سال ۱۳۸۵ متعهد شده بود که کار این پروژه را به ارزش ۷۵۰ میلیون دالر امریکایی از کمک‌های بلاعوض این‌کشور تکمیل کند. قرار بود کار این پروژه در حدود دو سال از سوی ایران تکمیل شود.
رییس فواید عامه هرات گفت: « من فکر می‌کنم دست‌های سیاسی در پُشت این پروگرام است چون ایران در قبال ایجاد این برنامه کوتاهی میکند و شاید نفع که افغانستان از این مسیر می‌برد بیشتر از ایران است.»
با وجود که سفارت ایران در کابل و سرکنسولگری این کشور در ولایت هرات حاضر به گفت‌وگو با خبرنامه در این مورد نشد، اما به‌گفته‌ی مقام‌های محلی هرات، مقامات ایرانی دلیل توقف کار این پروژه را نبود بودجه‌ی کافی در این بخش عنوان کرده‌اند.
چالش‌های امینتی
بشترین پروژه های زیربنایی افغانستان بخاطر چالش‌های امنیتی سالها به تعویق افتاده است. پروژه راه آهن هرات- خواف نیز از این امر استثنا نیست. درسال ۲۰۰۷ یکی از انجنیران ایرانی این پروژه از سوی افراد مسلح ناشناس در پنجاه کیلومتری غرب ولسوالی غوریان هرات ربوده شد.
اما اکنون مقام‌های امنیتی ولایت هرات تاکید می‌کنند که در این مسیر هیچ مشکل امنیتی وجود ندارد که سبب توقف کار این پروژه شود. آنان تاکید می‌کنند که برای تامین امنیت این پروژه، نیروی کافی در این مسیر در نظر گرفته شده است.
محمد ایوب انصاری، فرمانده پولیس هرات به خبرنامه گفت: « در محدوده‌ی خط آهن هرات-خواف یک کندک از نظم عامه جابه‌جا است، از سوی هم آنجا نیروهای پولیس سرحدی نیز حضور دارند و از خود پولیس ملی ولسوالی‌های کهسان و غوریان هم در آنجا فعالیت دارند و در آن ساحه هیچ‌گونه تشویش امنیتی وجود ندارد.»
حبیبالله تیموری، رییس فواید عامه هرات می‌گوید که نزدیک به یک ماه است که ایران بدون دلیل موجهی از ادامه کار ساخت این خط آهن دست کشیده است.
آقای تیموری تاکید کرد: « ما در چندین مورد به ولسوالی غوریان رفتیم و با هیات ایرانی که به آنجا آمده‌اند، صحبت کردیم. با این که آنها تعهداتی دادند که در زمان معین کار این پروژه را تکمیل می‌کنند، اما بیشتر از ۲۰ روز می شود که دوباره کار ساخت پروژه خط آهن متوقف شده است.”
نگرانی‌ها از توقف کار ریل‌گذاری خط آهن هرات-خواف از سوی مقامات محلی هرات، در حالی مطرح می‌شوند که روز شنبه این هفته معاون نخست وزیر ازبکستان در دیدار با رییس جمهور غنی گفت که کشورش برای ساخت خط آهن مزارشریف – هرات تلاش میکند.
منافع مشترک
راه آهن هرات – خواف یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های مشترک ایران و افغانستان است. آغاز به کار این راه آهن می‌تواند در افزایش جذب بارهای ترانزیتی و ارتباط با آب‌های آزاد و اروپا موثر باشد و با توجه به موقعیت ویژه افغانستان، بهره‌برداری از این راه‌آهن، در افزایش امنیت منطقه نیز تاثیر به‌سزایی خواهد داشت.
کار راه آهن هرات – خواف در سال ۲۰۰۷ میلادی شروع شده بود و قرار بود که در سال ۲۰۰۸ به بهره برداری سپرده شود. اما به دلایل گوناگون این پروژه تکمیل نشده و به تعویق افتاد.
این راه آهن، دارای چهار قطعه است که کار ساخت سه قطعه آن، به دوش ایران و یک قطعه دیگر آن بر عهده افغانستان می باشد.
براساس تفاهم‌نامه سال ۱۳۸۵ میان ایران و افغانستان، دو قطعه این راه آهن در داخل ایران و با هزینه دولت آن کشور ساخته می‌شود، سپس دو قطعه دیگر در خاک افغانستان ساخته خواهد شد که از این میان، یک قطعه توسط کمک‌های بدون بازگشت ایران برای افغانستان و یک قطعه دیگر نیز با بودجه دولت افغانستان و یا کمک‌های کشور‌های دیگر به افغانستان، ایجاد می‌شود.
با این حال قطعه چهارم ۵۲ کیلومتری راه‌آهن هرات- خواف که از ولسوالی غوریان تا شهر هرات امتداد پیدا میکند، به دوش دولت افغانستان است.
نقطه‌ی وصل دو کشور همسایه
این راه‌آهن، در بخش ایران از راه‌آهن سنگان- تربت حیدریه، در نزدیکی ایستگاه خواف شروع و در امتداد شمال غربی به جنوب‌شرقی این منطقه در ایران ادامه می‌یابد.
به گفته‌ی مقام های وزارت فواید عامه افغانستان این خط پس از ورود به خاک افغانستان از راه غوریان به زنده‌جان و از آنجا تا نزدیکی‌های فرودگاه هرات و تا جاده هرات- کابل امتداد می‌یابد.
با این وجود نهادهای بازرگانی در ولایت هرات تاکید می‌کنند که توقف کار این پروژه سبب بروز مشکلات تجاری و هم‌چنان سبب ایجاد تنش میان دو همسایه خواهد شد.
عبدالودود فیض‌زاده، معاون اتاق تجارت و صنایع ولایت هرات به خبرنامه گفت که توقف کار راه آهن هرات-خواف روی روابط بازرگانی افغانستان و ایران تاثیر منفی دارد و سرعت انتقالات اموال بازرگانی به شدت کاهش خواهد یافت.
آقای فیض‌زاده تاکید کرد: « توقف کار این راه‌آهن سبب می‌شود که هزینه‌‌های انتقال کالا بالا برود و اهتمام این مسایل به ضرر مردم و حکومت افغانستان است و هم‌چنان به روابط تجاری و سیاسی دو کشور نیز خدشه وارد می‌شود.»
کمیسیون مشترک اقتصادی و تجاری ایران و افغانستان در ماه اگست سال گذشته‌ی میلادی به چهار توافق اساسی در حوزه‌های توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان این دو کشور در تهران دست یافت. این توافق‌ها شامل افزایش مبادلات تجاری به ارزش ۶ میلیارد دالر در سال، ایجاد چهارمین گمرک، گشایش سومین بخش راه آهن خواف – هرات و تشویق سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود.
بر اساس توافق به میان آمده میان کمیسیون مشترک تجاری ایران و افغانستان، قرار بود که کار راه آهن هرات – خواف به‌زودی توسط ایران تکمیل شود.