طوفان تویتری در افغانستان پدیده جدیدی است که حالا رفته رفته به یک رویکرد جدی و تاثیر‌گذار برای دادخواهی و مبارزه با بی‌عدالتی در داخل و خارج از این کشور مطرح شده است.
طوفان تویتری که یک اقدام جمعی در شبکه‌ی اجتماعی تویتر است، برای جلب توجه مخاطبان به یک موضوع داغ و مهم روز به کار گرفته می‌شود. در این شیوه از مبارزه، کاربران درباره یک موضوع مشخص اقدام به ارسال پیام تویتری می‌کنند که دارای یک هشتگ مشترک است.
تویتر به صورت روزانه در یک سمت از صفحه کاربران، تعدادی هشتگ‌های پرطرف‌دار را نمایش می‌دهد. هشتگ‌های پر طرفدار که میزان تویت‌های شان بالاست، این‌گونه به ترند روز تبدیل می شوند و توجه جهانی را به خود جلب می کنند.
اعتراض در صفحات اجتماعی به گونه‌ی آنلاین، ابتکار جدید و فوق العاده تأثیر گذار در افغانستان است که توسط هواداران جنبش روشنایی آغاز شد. در این گونه اعتراضات، بخش بزرگی از مردم خواسته های‌شان را از طریق شبکه‌های اجتماعی و بخصوص شبکه اجتماعی تویتر مطرح می‌کنند که می تواند اهرم فشار موثری باشد، برای سیاست مدارانی که علاقه چندانی به پاسخ گویی به خواسته‌های شهروندان را ندارند.
جنبش روشنایی
دوم اسد سال گذشته، هواداران جنبش روشنایی “تظاهرات نامحدود” خود را در کابل، آغاز کردند ولی این تظاهرات با حمله خونین انتحاری پایان یافت. در این حادثه حدود ۸۱ نفر کشته و ۳۰۵ نفر زخمی شدند.
این جنبش پس از آن شکل گرفت که حکومت افغانستان تصمیم گرفت، مسیر عبور لین برق 500 کیلوولت ترکمنستان را از بامیان به سالنگ تغییر دهد. آنها حکومت افغانستان را متهم به تبعیض و بی‌عدالتی نموده و خواهان عبور این لین برق از مسیر اولیه آن شدند.
دولت افغانستان تا ده روز از حمله مرگبار به راهپیمایی این جنبش در کابل هر گونه تجمع اعتراضی و تظاهرات را در این کشور ممنوع اعلام کرده بود. هواداران جنبش روشنایی، توییتر را برای بیان اعتراضات‌‌شان انتخاب کردند.
به دنبال آن، در روز جمعه 8 اسد سال گذشته، جنبش روشنایی در ادامه دادخواهی و اعتراضات مدنی خود، فضای تویتر را به زبان‌های انگلیسی#enlightenment و فارسی”روشنایی” تسخیر کردند.
در این کمپاین تویتری که هواداران جنبش روشنایی از آن به عنوان طوفان تویتری یاد می‌کردند، در هر ساعت بیش از ۴۰۰۰ تویت صورت گرفت و بیش از ۸۰۰ هزار خواننده در تویتر برای آنان وجود داشت.
در آن زمان گزارش شده بود که کاربران تویتری افغانستان توانستند با حدود ۵۰۰ هزار تویت در یک روز تحت عنوان “روشنایی”، تبدیل به ترند یا گرایش تویتری روز شوند و برای حدود ده ساعت، در منطقه در صدر مسایل روز تویتر قرار گیرند و در عین حال، در سطح بین المللی نیز جزء ۳۰ ترند برتر جهان در تویتر باشند.
هدف از این کار، “داغ” کردن هشتگ جنبش روشنایی بود که به گفته هواداران “برای نخستین بار در تاریخ افغانستان به یکی از موضوعات داغ تویتری تبدیل شد.”
این افراد گفته بودند که “داغ” شدن این هشتگ باعث خواهد شد که رسانه‌های معتبر و بزرگ جهان بیشتر به این موضوع بپردازند و از این طریق دولت هم تحت فشار قرار گیرد.
شماری از کاربران ایرانی توییتر نیز در این کارزار سهم گرفته بودند. یکی از آنها نوشته بود که “به امید هشتگ #enlightenment برای خاورمیانه. وقتی دغدغه هامون محدود به مرزهای سیاسی نشه، روشنایی برای افغانستان آغاز روشنایی برای خاورمیانه است”.
کاربران زیادی در انترنت به این دادخواهی تویتری پیوستند.
دومین طوفان تویتری
اعضای جنبش روشنای یک بار دیگر، همزمان با تظاهرات در نزدیکی محل برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ، اقدام به طوفان تویتری کردند. تظاهرات در تاریخ 18 فبروری 2017 اتفاق افتاد و کاربران از کشورهای مختلف با حضور در تویتر و با هشتگ #MSC2017 حمایت شان را از این تظاهرات اعلان کردند.
تظاهرات تویتر خوبست که باکانتنیرمسدود نمی شود. #Justice4Hazaras
— مصطفی حسنیار (@mortaza440) May 22, 2017
این هشتگ که از سوی مقامات و خبرنگاران کشورهای مختلف برای اطلاع رسانی کنفرانس استفاده می شد، برای ساعاتی به تسخیر هواداران جنبش روشنایی در‌آمد و با متن ها و عکس هایی از وضعیت افغانستان و نفی تبعیض و عدالت خواهی مزین شده بود.
کاربران، علاوه بر هشتگ ذکرشده، از هشتگ #Justice4Hazaras نیز برای اطلاع رسانی از وضعیت هزاره‌ها در افغانستان استفاده کردند.
در توییت‌های کاربران، موضوعاتی از جمله عدالت‌خواهی برای تمام اقوام افغانستان، عدالت برای هزاره‌ها، نفی تبعیض، تاکید بر عبور برق وارداتی ترکمنستان از مسیر بامیان، انتقاد از عمل‌کرد تبعیض‌آمیز سران حکومت افغانستان و مخالفت با اخراج اجباری پناه‌جویان از کشورهای اروپایی بازتاب یافت.
جنبش رستاخیر برای تغییر
جنبش رستاخیز تغییر پس از انفجار دهم جوزای سال جاری در چهار راهی زنبق کابل که بیش از ۶۰۰ تن کشته و زخمی بر جای گذاشت، شکل گرفت.
این جنبش پس از تظاهرات، به دلیل آنچه که افزایش ناامنی‌ها و بی اعتمادی نسبت به حکومت افغانستان خوانده بودند، خیمه‌های اعتراضی را نیز در نقاط مختلف کابل برپا کرده بود. برپایی این خیمه‌ها اعتراضات گسترده را به دنبال داشت که حدود یک ماه به طول انجامید.
به دنبال اعتراض‌های مدنی جنبش رستاخیز برای تغییر و همزمان با برگزاری نشست بین‌المللی پروسه کابل، اعضای این جنبش طوفان تویتری را در کابل راه اندازی کردند. آنها همچنان خواهان برکناری مقام‌های بی کفایت امنیتی و ایجاد اصلاحات اساسی در کشور شده بودند.
بعضی از کاربران تویتر در حساب تویتر خود خواهان استعفای سران دولت شده بودند. عده ای هم نوشته بودند که از مقام‌های جهان می خواهند تا با کسانی که از تروریزم برای نا‌امنی کشورها استفاده می‌کنند، مبارزه جدی کنند.
نشست بین‌المللی پروسه کابل با حضور ۳۸ نماینده از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی در ۱۶ جوزای سال جاری در کابل و با هدف گفت‌و‌گو در مورد امنیت و صلح در این کشور برگزار شد.
میرزا اولنگ
طوفان تویتری دیگری که تبدیل به یکی از ترندهای روز شده و توجه بسیاری را به خود جلب کرد، تویترهایی بود که شهروندان افغانستان پس از فاجعه انسانی صورت گرفته توسط طالبان در روستای میرزا اولنگ در ولایت سرپل منتشر کردند.
طالبان و داعش به تاریخ 14 اسد سال جاری، حدود 52 غیر نظامی به شمول زنان و کودکان را در میرزا اولنگ به صورت هدف‌مند قتل عام نمودند که واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشت و از آن به عنوان یک جنایت جنگی نام برده شد.
در همین حال کاربران شبکه‌های اجتماعی از ایجاد طوفان تویتری در سه شنبه 17 اسد، برای دادخواهی از قربانیان حادثه میرزا اولنگ خبر داده‌اند.
کاربران شبکه‌های اجتماعی هدف از این طوفان تویتری را “جلب توجه جهان به قتل عام وحشیانه مردم و توجه به وضعیت صدها خانواده اسیر در سرپل” عنوان کرده بودند.
NATO is just observing the genocide of Hazaras. What is the NATO’s presence for in Afghanistan? #MirzaOlangMassacre pic.twitter.com/1dKEP6iVKs
— Ahmad Behzad (@ahmadbehzad74) August 8, 2017
این کارزار تویتری توانست بیش از 30 هزار توییت با هشتگ #MirzaOlangMassacre در 24 ساعت منتشر کند.
در تازه‌ترین واکنش ها نسبت به فاجعه انسانی صورت گرفته در میرزا اولنگ، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در افغانستان نیز به این رویداد واکنش نشان داده و گفته است که ” عمیقا نگران است.”
تادامیچی یاماموتو گفته است که “ماموران و کارشناسان حقوق بشر در این مورد برای کشف حقایق و واقعیت ها به شدت کار می کنند و به زودی یافته‌های خود را منتشر خواهند کرد.”
گزارش شده که بیشترین تویت ها از سه کشور افغانستان 27.87 درصد، ایران 22.13 درصد و آمریکا 8.33 درصد بودند. همچنان افرادی از کشورهای ایتالیا، آلمان، سویدن، سویس، اندونزی، استرالیا، روسیه، ناروی، بلجیم، فرانسه، بریتانیا، کانادا، آرژانتین، ترکیه، هند، چین، فنلاند، اتریش، الجزایر و مراکش نیز با این هشتگ تویت کرده اند.
بر اساس گزارش نشر شده توسط سایت keyhole.co 61.3 درصد مردان و 38.7 درصد زنان در این طوفان تویتری شرکت کرده‌اند.
یکی از کاربران تویتر نوشته که میرزا اولنگ بزرگ‌ترین فاجعه زمان در افغانستان است.
#MirzaOalangMassacre is one of the biggest tragedies of our time in Afghanistan @ShujaRabbani https://t.co/D00DvBUpba
— Riyasat Ali (@RiyasatAlii) August 9, 2017
کاربر دیگری هم گفته که باید همه باهم به ترور، نه بگوییم.
our silence in the face of #MirzaOlangMassacre & targeted attacks on hazaras is dividing #Afghanistan. United, we should say no to terror
— Noorjahan Akbar (@NoorjahanAkbar) August 8, 2017
تاثیر طوفان های تویتری
جنبش روشنایی در ادامه اعتراضات و برای کشانیدن بحث‌شان به گوش بازیگران سیاست و قدرت در افغانستان در یک اقدام بی پیشینه در دست به طوفان تویتری در فضای مجازی زدند تا رسانه‌های جهان و مسوولان سازمان ملل، نسبت به آنچه که آنها بی عدالتی می دانستند، توجه جدی نمایند.
این طوفان‌های تویتری بی تاثیر نبود، تا جایی که خواستِ جنبش روشنایی در پیوند به مساله برق توتاپ به عنوان یک موضوع داغ در رسانه‌های جهان مطرح شد.
در تازه‌ترین اقدام، کاربران تویتر افغان نسبت به عدم توجه حکومت وحدت ملی در پیوند با فاجعه میرزا اولنگ، طوفان تویتری برپا کردند که منجر شد سران حکومت وحدت ملی و مسوولان امنیتی زیر فشار افکار عامه قرار گیرند.
تجربه دو سال گذشته نشان داده است که استفاده از شبکه‌های اجتماعی از جمله تویتر، به یکی از شیوههای مهم دادخواهی شهروندان افغان تبدیل شده است. شهروندانی که به منظور مطرح ساختن خواسته‌های‌شان تویتر را مکانی مناسب یافته و از این طریق حکومت این کشور، را زیر فشارهای داخلی و خارجی قرار داده‌اند.