پرسش بزرگ پس از فاجعه خونین میرزاولنگ؛ چرا نیروهای حمایتی به موقع فرستاده نمی‌شود؟

چهار روز پس از سقوط منطقه استراتژیک میرزا اولنگ به‌دست طالبان و داعش و قتل عام بیش از 50 غیرنظامی توسط آنان، حکومت افغانستان نیروی تازه‌نفس به ولایت سرپل فرستاده تا این منطقه دوباره از کنترل طالبان و داعش خارج بسازند.

ظاهر وحدت، والی ولایت سرپل بعد از ظهر روز گذشته، در یک نشست خبری گفت که این نیروها به رهبری -جنرال شریف یفتلی رییس ستاد ارتش، جنرال مراد علی مراد معین ارشد امنیتی وزارت داخله و فرماندهان امنیتی زون شمال به سرپل رسیده تا عملیات کوبنده علیه طالبان و داعش را آغاز کنند.

والی سرپل درحالی از رسیدن نیروی کمکی به این ولایت خبر می‌دهد که روز یکشنبه در یک نشست خبری گفته بود درخواست‌های مکرر او برای اعزام نیروهای کمکی بی‌پاسخ مانده و میرزا اولنگ در نتیجه نرسیدن کمک‌های هوانیرو و نیروهای زمینی به دست طالبان و داعش سقوط کرده است.

روز گذشته نیز آقای وحدت گفت پیش از وقوع فاجعه میرزا اولنگ هشدار داده بود اما به دلیل مشکلات موجود در افغانستان نیروهای کمکی نرسید.

منطقه میرزا اولنگ پس از 48 ساعت درگیری نیروهای دولتی با مخالفان مسلح طالبان و داعش روز شنبه به‌دست داعشیان و طالبان سقوط کرد. این مخالفان مردان، زنان، کودکان و بزرگسالان منطقه را به صورت گروهی تیرباران کرده و یا سربریدند.

از سوی دیگر این نیروهای مخالف مسلح صدها تن از شهروندان محلی سرپل را گروگان گرفته بودند. سه شنبه شب این هفته 235 تن از این گروگانان که همه غیرنظامی هستند، با وساطت بزرگان محل آزاد شده و به مرکز ولایت سرپل انتقال داده شدند.

قتل عام میرزا اولنگ موجی از انتقادها را به دنبال داشت تا آن‌جا که سه شبنه هزاران افغان از سراسر جهان طوفان توییتری راه‌اندازی کرده و برای قربانیان این فاجعه انسانی دادخواهی کردند.

به دنبال کشتار غیرنظامیان در میرزا اولنگ شهرستان صیاد سرپل، محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان گفت انتقام خون شهدا را می‌گیرد و جنایت‌کاران را به پنجه قانون می‌سپارند.

اعزام نیروی کمکی

پس از سقوط میرزا اولنگ به دست طالبان و داعش، مقام‌های محلی سرپل از جمله والی این ولایت نرسیدن نیروی کمکی را دلیل اصلی سقوط این منطقه گفتند. آقای وحدت گفته بود که حکومت محلی تمام تلاش خود را کرد تا از سقوط این منطقه استراتژیک جلوگیری کند، اما به‌خاطر عدم حمایت‌های هوایی و نیروهای زمینی اندک این تلاش‌ها نتیجه نداده است.

نرسیدن نیروی کمکی انتقادهای زیادی را از حکومت افغانستان و رهبری نهادهای امنیتی این کشور برانگیخت و بسیاری از کاربران افغان شبکه‌های اجتماعی در انتقاد از این رویداد خونین، پرسیده‌اند که چرا نیروی کمکی به موقع فرستاده نشده است.

پیش از این نیز نرسیدن نیروی کمکی دلیل سقوط مناطق به دست مخالفان مسلح دولت گفته شده بود. در اوایل ماه اسد، هنگامی که شهرستان تیوره ولایت غور سقوط کرد، مقام‌های محلی گفتند که عدم حمایت‌های هوانیرو و کمبود مهمات سبب شد تا این منطقه استراتژیک را از دست دهند.

اما مقامات حکومت افغانستان فارغ از این که این سوال را پاسخ گویند به مسئله دیگری اشاره می‌کنند؛ مسئله تغییر رویکرد جنگی شورشیان. به باور شاه‌حسین مرتضوی، سخنگوی ارگ ریاست جمهوری افغانستان ماهیت جنگ در افغانستان تغییر کرده است و تروریستان در قریه‌ها و روستاها توان رویایی با نیروهای افغان را ندارند به همین دلیل غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهند و کارهایی را که داعش و دیگر گروه‌های تروریستی انجام می‌دهند، به هدف ایجاد رعب و وحشت در بین مردم راه اندازی می‌کنند.

سخنگوی رییس جمهور افغانستان با اشاره به سقوط تیوره گفت که “دشمن تصور می‌کرد که وضعیت نیروهای ما مثل سال‌های گذشته است و تصور می‌کردند که اردو نمی‌تواند به موقع عمل کند. ما به سرعت عمل کردیم و بدون تلفات ولسوالی را پس گرفتیم.”

حکومت افغانستان مدعی است برای بازپس‌گیری مناطقی که به دلایل مختلف به دست شورشیان سقوط می‌کند، باید دقت تمام انجام شود. در این زمینه، آقای مرتضوی تصریح می‌کند که “وقتی حمله‌ای صورت می‌گیرد، ما دست به حمله کور نمی‌زنیم که هر خانه و هر قریه و جنبنده را بزنیم. تمام تلاش به خرج داده می‌شود تا به افراد ملکی تلفات وارد نشود، خانه‌های مردم بر اثر فیرهای نیروهای امنیتی خراب نشود و وقتی عملیات صورت می‌گیرد باید تمام جوانب یک عملیات بررسی شود.”

اما وزارت دفاع افغانستان پیش از سقوط منطقه میرزا اولنگ به دست طالبان و داعش، تصور نمی‌کرد که دشمن با مردم تا این حد “وقاهت” نماید.

محمد رادمنش، معاون سخنگوی این وزارت در گفت‌وگو با خبرنامه گفت که منطقه میرزا اولنگ در امنیت خوبی بوده و به این جهت، مورد هدف شورشیان قرار گرفته است. او باور دارد که پس از هر شکستی، شورشیان می خواهند نقاط امن را در مناطق دیگر هدف قرار دهند.

آقای رادمنش در این زمینه تاکید می‌کند که “آن‌ها که همیشه داد از مردم می‌زدند، هیچ‌کس نمی‌دانست با مردم این قدر وقاهت را انجام بدهند. وقتی ما این وضعیت را دیدیم کوشش کردیم که قطعات خود را به محل اعزام بکنیم و فعلاً هم این وظیفه کوشش می‌شود که انجام شود.”

ابتکار دست دشمن

درحالی که نیروهای کمکی تازه‌نفس به ولایت سرپل برای بازپس‌گیری منطقه میرزا اولنگ در شهرستان صیاد فرستاده شده‌اند، آگاهان مسایل نظامی می‌گویند ابتکار جنگ به دست دشمنان مردم افغانستان است و آنان زمان و مکان جنگ را تعیین می‌کنند.

این آگاهان به این باور اند که نیروهای کشفی و استخباراتی نهادهای امنیتی افغانستان ضعیف اند و راجع به تحرکات و مسیر حرکت شورشیان اطلاعات کافی ندارند. به این جهت، به باور آن‌ها، گروه‌های مخالف مسلح حملات خود را به‌صورت آنی در مناطق مختلف اجرا  می‌کنند.

جنرال عتیق‌الله امرخیل، آگاه مسایل نظامی در این مورد به خبرنامه گفت که “ما راجع به دشمن معلومات کافی نداریم. در مناطقی که آنان حرکت می‌کنند، سیر حرکت شان را شان را معلومات نداریم. به این خاطر است که آنان حملات خود را به‌صورت آنی اجرا می‌کنند. فراموش نکنیم که جنگ، جنگ جبهه‌ای نیست، جنگ چریکی است. جنگ چریکی یک منطقه یا یک ساحه ندارد.”

شایسته باز ناصری، رییس کمیسیون دفاعی مجلس نمایندگان افغانستان اما به این باور است که گروه‌های تروریستی مسلح در خاک افغانستان از سوی استخبارات کشورهای منطقه حمایت می‌شوند و این تروریستان از جایی استفاده می‌کنند که در آن نقطه ضعف وجود دارد.

آقای ناصری در گفت‌وگو با خبرنامه تصریح کرد که “دشمن بسیار فعال است و با تاکتیک‌های مختلف یگان نقاط ضعف را مورد حمله قرار می‌دهد که در آن‌جا دستاورد می‌توانند داشته باشند.”

منابع حکومتی افغانستان اما مدعی اند که نیروهای امنیتی و دفاعی این کشور از لحاظ قابلیت، توانمندی و هماهنگی نسبت به دو سال گذشته بهتر شده است و توانسته حملات شورشیان را دفع کنند.

شاه‌حسین مرتضوی، سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان در گفت‌وگو با خبرنامه گفت که نیروهای افغان در سال 2015 هفت حمله را پشت سر گذشته اند و در سال 2016 پنج حمله را، در سال جاری یک مرحله جنگ سپری شده که این نیروها به شورشیان ضربات جدی را وارد کرده اند.

آقای مرتضوی به این باور است که جنگ افغانستان را پچیده و تحمیلی می‌داند و می‌گوید که در این جنگ، قاچاق بران مواد مخدر، مافیای اقتصاد جرمی و تروریستان طالبان و شبکه های تروریستی بین المللی نقش دارند .

او در این زمینه گفت که “در مواردی که تروریستان خلاها را می‌بنند، دست به جنایت‌هایی می‌زنند اما سیاست حکومت وحدت در بخش جنگ کاملاً با گذشته فرق دارد.”

نبود قطعات ریزروی

هرچند وزارت دفاع افغانستان مدعی است که ارتش این کشور توانایی حضور در تمام نقاط افغانستان را دارد اما برخی از آگاهان نظامی می‌گویند نیروهای افغانستان در سراسر این کشور مصروف جنگ اند و رسیدگی به تمام نقاط کاری دشوار است. به باور این آگاهان، دفع حملات مخالفان مسلح و جا به جایی این نیروها، زمانبر است.

شایسته باز ناصری در این مورد گفت که افغانستان نیروی ریزرو به حدی ندارد که در زمان پیش آمدن یک مشکل، اقدام کرده و عملیات دشمن را دفع کند.

از سوی هم، آقای امرخیل به این باور است که نبود یک قطعه خاص ریزرو در تشکیل نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان یکی از مشکلاتی است که این نیروها با آن روبرو اند.

به گفته‌ی او نبود نیروهای ریزو و ذخیره در مناطق مختلف افغانستان از اشتباه طراحی آمریکا برای ارتش حکومت این کشور است. عتیق‌الله امرخیل در بخش دیگر از صحبت‌های خود گفت که “یک مشکل دیگر این است که ما در ولسوالی پولیس اربکی داریم، پولیس داریم، خیزش محلی داریم، همه چیز را داریم، قوت‌های امن و نظم است. این‌ها وظیفه خود را اجرا نمی‌کنند باز می‌گویند که برای ما راپور رسیده ما از مرکز تقاضا کرده‌ایم. از خود شان پرسان کنید که خود شما چکار کردید؟ وقتی معلومات برای شما داده شد کدام تدابیر مقابل آن گرفتید؟”

انتقام یا حرف؟

محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان دو روز قبل در نشست مبارزه با فساد در نهادهای امنیتی این کشور گفت که انتقام خون شهدای میرزا اولنگ را خواهد گرفت و عاملان آن به پنجه قانون سپرده خواهند شد.

این سخن او نیز مورد انتقاد بسیاری از شهروندان افغان قرار گرفت. بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی در انتقاد از این سخن، از محمد اشرف غنی پرسیده‌اند که انتقام پس از وقوع فاجعه چه دردی را درمان می‌کند و یا چه سود دارد.

بسیاری از اشتراک کنندگان طوفان توییتری نیز محمد اشرف غنی را مورد نقد قرار داده و گفتند که باید پیش از وقوع فاجعه اقدام کند نه این‌که منتظر بماند تا پس از وقوع رویدادی، انتقام بگیرد. این کاربران همچنان گفتند که اشرف غنی چگونه از تروریستان انتقام می‌گیرد درحالی که آنان در کوه‌ها و ساحات خارج از کنترل دولت حضور دارند.

از سوی هم رییس کمیسیون دفاعی مجلس نمایندگان بدین باور است که “حکومت مسئولیت خود را انجام می‌دهد، مجبور است به‌خاطر تسکین مردم هم تسلیت بگوید و هم بگوید که ساحه را پس می‌گیرد زیرا خاموش مانده نمی‌تواند و این را هم گفته نمی‌تواند که دشمن را سرکوب نمی‌کند.”

جلسه بی‌موقع

روز گذشته و پس از گذشت چند روز از سقوط میرزا اولنگ به دست طالبان و داعش، رییس جمهور غنی جلسه سرقومندانی اعلی قوای مسلح را برگزار کرد و در آن وضعیت روستای میرزا اولنگ را بررسی و برای بازپس‌گیری آن هدایت داد.

شهروندان افغانستان اما نسبت به این جلسه اعتراض کرده و گفتند که این جلسه باید زودتر از آن برگزار می‌شد و پیش از وقوع فاجعه انسانی در سرپل، اوضاع آن‌جا بررسی می‌شد.

اما سخنگوی رییس جمهور غنی گفت که رییس جمهور بخش زیادی از وقتش صرف مسایل امنیتی می‌شود و جلسات شورای امنیت و جلسه سرقومندانی اعلی قوای مسلح در حالات خاص به‌صورت مرتب دایر می‌گردد.

قول اردوی مستقل

بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی پس از آن‌که مقام‌های محلی سرپل از نرسیدن کمک سخن گفتند، این پرسش را مطرح کردند که چرا باید در باره همه چیز از مرکز تصمیم گرفته شود و چرا قوت‌های نظامی موجود در زون‌های افغانستان نمی‌توانند مستقلانه عمل کنند.

خالق ابراهیمی، یکی از کاربران شبکه اجتماعی فیسبوک گفته است که بسیاری از فجایع و حوادث به آسانی قابل جلوگیری اند اگر ناکارامدی و تصمیم‌گیری در یک جای متمرکز نباشد. او گفته است که اگر هماهنگی بین نیروهای امنیتی فعال می‌بود، یک تیم کماندو در همان روز نخست بنیاد عاملین فاجعه را از میرزا اولنگ بر می‌داشت.

اما شاه‌حسین مرتضوی در پاسخ به این پرسش که چرا اجازه تصمیم‌گیری و اقدام به موقع به قطعات نظامی داده نمی‌شود، گفت که تمام فرماندهی‌های سپاه استقلالیت کامل دارند و رییس جمهور در تمام کنفرانس‌ها و صحبت‌های خود با فرماندهان ارتش و فرماندهان سپاه می‌گوید که در سرکوب دشمن نیاز به اجازه او ندارند.

وزارت دفاع افغانستان نیز مدعی است که ساحه فعالیت هر فرماندهی سپاه مشخص است و این مراکز در ساحه خود از استقلالیت عام و تام برخوردار اند.