با گذشت 17 سال از سقوط طالبان با تمام تلاش‌هایی‌که برای حضور و بازگشت مجدد زنان به صحنه عمومی صورت گرفته، هنوز زنان غایب بزرگ در جامعه افغانستان تلقی می‌شوند.
اینک زنان افغانستان در یک اقدام تازه برای دادخواهی حقوق زنان، در بخش‌های مختلف برخاسته و کمپینی را برای بازیابی هویت شان با هشتگ “نامم کجا است” در رسانه‌های اجتماعی افغانستان راه اندازی کرده اند. برگزارکنندگان این کمپاین که دخترانی زیادی از کابل، هرات و دیگر ولایات افغانستان می باشد، در صدد تاکید بیشتر بر هویت زنانه در افغانستان هستند.
ننگ نیست
در جامعه سنتی افغانستان گرفتن نام زنان در بسیاری مناطق این کشور “ننگ و عار” دانسته می‌شود. اما رشد آگاهی زنان و توسعه ارتباطات و فناوری در این کشور، باعث شده که زنان خود را در سازوکار‌های اجتماعی مطرح کنند. این حضور بدون هویت در بسیاری مناطق، مشکلاتی را برای آنان، ایجاد می‌کند.
زنان افغانستان شنبه این هفته کمپین گسترده ای را در شبکه‌های اجتماعی راه اندازی کرده اند. در این هشتگ شماری از زنان از جامعه افغانستان پرسیده که “نامم_کجاست!”
در افغانستان گرفتن نام زن تقریبا به صورت عموم تابو است. در بعضی مناطق دانستن نام خواهر، مادر یا یکی از زنان، برای مردان یک نوع “دشنام و بی‌شرمی” تلقی می‌شود.
از تولد تا مرگ
این تابوی اجتماعی در جامعه افغانستان تا حدی شدید است که حتا در مراسم عروسی اسم دختر بر روی کارت دعوت نوشته نمی‌شود و تنها در کارت عروسی می‌نویسند که “دختر…” یا “دوشیزه” و به اسم خانوادگی دختر اکتفا می‌شود.
در زمان مرگ نیز بر کارت دعوت نام خیلی از خانم‌ها ذکر نمی‌شود. “مادر فلانی”، “همسر فلانی”، “دختر فلانی” ، “خواهر فلانی” و یا “هم ذکر نام خانوادگی “از مواردی است که به جای نام زنان بر کارت‌های دعوت فاتحه در افغانستان نوشته می شود.
خلاف شرع
شمار زیادی از زنان افغان معتقدند که حذف هویت زنانه زنان در افغانستان ریشه در سنت‌های سیاه اجتماعی دارد. آنان تاکید می‌کنند حذف هویت زنان ریشه در مذهب و فرهنگ ندارد. بل که به گفته آن‌ها، خرافات و عدم آگاهی باعث شده بسیاری از مردان افغان نسبت به این موضوع حساسیت داشته باشند.
آنان تصریح می‌کنند که حتی در زمان پیام اسلام، نام زنان خانواده او همواره برجسته بوده و آن‌ها به عنوان الگوهای بزرگ اجتماعی زنان مسلمان مطرح می‌باشند.
منیژه رامزی از جمله حامیان این کمپین، به خبرنامه گفت که “هویت، لازمه‌ی حیات اجتماعی است و تا زمانی که به هویت فردی احترام نشود، هویت اجتماعی به میان نمی‌آید.”
به باور این فعال مدنی، کمپاین “نامم_کجاست” در صدد است تا به زنان افغان یادآوری نماید که آن‌ها هویت مستقل دارند و به آسانی هویت شان را پنهان نسازند.
شماری از کاربران مرد نیز به هشتگی نام من کجاست پیوسته اند. آنان با گذاشتن نام‌های مادر، خواهر و همسر شان در شبکه‌های اجتماعی از آنچه که زنان انجام داده، تقدیر کرده‌اند.
انکار دیگری
شفیقه محسنی یکی دیگر از حامیان این هشتگ به خبرنامه گفت که” کمپاین نام من کجا است برای تامین حقوق انسانی زنان است و آنان را به اسم خود شان شناختن و به آنان احترام گذاشتن است.”
خانم محسنی می‌گوید که “این هشتگ در مرحله اول در رسانه‌های اجتماعی برای شکستن تابوی نام گرفتن زنان، راه اندازی شده است. در قدم بعدی برای برداشت تبعیض و خشونت‌های جنسیتی، گروهی از زنان با هماهنگی مردان تصمیم دارند که با نصب بنر‌ها در شهر اقدام نمایند تا هویت مستقل زنان تابو دانسته نشود.”
سمیه رامش یکی دیگر از کسانی که از هشتگ نامم کجاست حمایت کرده، می‌گوید که “داشتن نام از جمله حقوق مدنی هر انسان به شمار می‌رود و به عبارتی از جمله ابتدایی‌ترین حقوق هر فرد است که از آغازین روزهای زندگی برایش داده می‌شود. خواندن شخص با نامش جزیی از شخصیت و شناخت‌اش است و هیچ کس حق ندارد که نام شخص را از او دریغ بدارد.”
هویت فردی
خانم رامزی به این باور است که باید به حقوق برابر زنان ومردان دست یافت تا خشونت‌ها در رفتار اجتماعی و فردی از بین رود. همانگونه که این موضوع یکی از دغدغه بزرگ زنانه در افغانستان پنداشته می‌شود، پیش از این نیز به آن پرداخته شده است.
خبرنامه در گزارشی با عنوان از تولد تا مرگ؛ داستان تلخ پنهان‌نگهداشتن نام زنان در جامعه‌ی سنتی افغانستان دریافته بود که بسیاری از زنان افغان حتی از نام‌شان که پایه اول هویت فردی پنداشته می‌شود در محیط اجتماعی افغانستان محروم اند.
گستردگی و شدت این موضوع باعث شده که کمپین گسترده ای در رسانه‌های اجتماعی شکل گیرد تا برای حقوق زنان دادخواهی شود. در این زمینه، داکتر آمنه اخلاقی جامعه شناس می‌گوید که ” هویت مستقل از نیاز‌های بنیادی اجتماعی است که زمینه خودشکوفایی فرد را مساعد می‌سازد. فرق نمی‌کند که مرد باشد یا زن؛ اگر هویت افراد در حیات اجتماعی به رسمیت شناخته نشود، سبب نارضایتی و مختل شدن زندگی او در اجتماع می‌شود.”
خانم اخلاقی در ادامه توضیح می‌دهد که اگر افراد از نام و القابی که در اجتماع به او داده می‌شود راضی نباشند و احساس شرمندگی کنند، ممکن است این موضوع، پیامدهای جدی نظیر افسردگی را به دنبال داشته باشد.