وزارت خارجه امریکا اعلام کرده که زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه این وزارت در امور صلح افغانستان دور جدید سفرش را به افغانستان و قطر آغاز کرده است. وزارت خارجه امریکا شب گذشته(سه‌شنبه، 29 اسد) با نشر یک خبرنامه گفته است که آقای خلیلزاد ضمن تلاش فراگیر برای تسهیل روند صلح که منجر به پایان جنگ در افغانستان شود، گفتگوی خود با طالبان را در قطر از سر می‌گیرد.
در این خبرنامه آمده است که “خلیلزاد در کابل با رهبری حکومت افغانستان درباره روند صلح مشوره میکند و آنها را ترغیب خواهد کرد تا برای مذاکرات بین‌الافغانی آمادگی کامل داشته باشند”.
در همین حال آقای خلیلزاد در صفحه توییتراش نگاشته است: “هفته پر دست‌آوردی در واشنگتن داشتیم. درباره مدیریت و این‌که گام‌های بعدی ما کجاها خواهد بود، بحث شد. اول به دوحه می‌رویم تا در مورد مسائل باقی مانده کوشش کنیم. باید ببینیم که آیا طالبان هم آماده هستند یا خیر”.
https://twitter.com/US4AfghanPeace/status/1163925466698452993
پیش از این، کاخ سفید نیز شنبه گذشته (۲۶ اسد) در یک خبرنامه گفته بود که دیدار دونالد ترامپ رییس جمهور با مشاوران امنیت ملی این کشور در مورد افغانستان بسیار خوب بوده و مذاکرات با طالبان در حال انجام است. مقامات امریکایی گفته‌بودند که رییس‌جمهور ترامپ با مشاوران ارشد امنیتی‌اش در مورد افغانستان ملاقات کرده تا مذاکرات با طالبان را بررسی نموده و درباره خروج احتمالی سربازان آمریکایی از کشور، بحث و گفتگو نموده است.
پس از این نشست، ترامپ در توییتر خود نگاشته بود: “جلسه در مورد افغانستان بسیار خوب به پایان رسید، بر موارد مثبت تاکید شد و برای ختم جنگ ۱۹ ساله، در صورت امکان دنبال ایجاد یک معامله هستیم.”
دوره هشتم مذاکرات صلح
مذاکرات میان نمایندگان ایالات متحده و گروه طالبان از 12 اسد در دوحه پایتخت قطر آغاز شده و 9 روز به طول انجامید. با آن که نتایج این مذاکرات در واشنگتن با مقامات ارشد آمریکا در میان گذاشته و کاخ سفید نیز در بیانیه ای گفته بود که ترامپ با مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور، مایک پومپئو، وزیر امورخارجه، مارک اسپر، وزیر دفاع، جان بولتون، مشاور امنیت ملی، زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه برای صلح افغانستان، جوزف دنفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش و جینا هاسپل، مدیر سی آی ای در مورد افغانستان دیدار کرده، اما برخی ها در کنگره همزمان با این نشست، از آنچه که به عنوان مذاکرات در باره افغانستان ادامه دارد، ابراز نگرانی کرده بودند.
لیندزی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا روز جمعه (۲۵ اسد) در اظهاراتی در مورد روند جاری صلح افغانستان در توییترش، با ابراز نگرانی از ماهیت مذاکرات بین ایالات متحده و طالبان، گفته بود که اعتماد به طالبان برای کنترل القاعده، داعش و سایر گروه‌های اسلام گرای رادیکال موجود در افغانستان، به عنوان جایگزینی برای نیروهای ضد تروریستی ایالات متحده، یک اشتباه بزرگتر از توافق هسته‌ای اوباما با ایران است.
اختلاف نظر کنگره و ترامپ
به گفته آقای گراهام، سربازان آمریکایی در افغانستان به عنوان پولیس عمل نمی‌کنند، بلکه در خط نخست از آمریکا علیه گروه‌های تندرو که مایل به حمله به آمریکا اند، دفاع می‌نمایند.
این سناتور جمهوری‌خواه خاطرنشان کرده بود که هر توافقنامه صلحی که نقش ضد ترورریستی آمریکا را در افغانستان انکار کند، نمی‌توان به آن معامله صلح گفت و در عوض راه را برای حملات دیگر به آمریکا و منافع‌اش در سراسر دنیا را فراهم میکند.
گراهام نوشته بود: “امیدوارم رییس جمهور ترامپ و تیمش تصمیمات درست و پایداری را در مورد تهدیدهای افراطی اسلام‌گرایانه ناشی از افغانستان بگیرند؛ مکانی که رویداد ۱۱ سپتمبر از آنجا منشاء گرفت.”
پیش از این نیز جنرال دیوید پترائوس، رئیس پیشین سی.آی.ای گفته بود که”طالبان هیچ شکی نگذاشته‌اند، در صورت خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، برای سرنگونی حکومت افغانستان دست به دست نشوند.”
جنرال پترائوس در مقاله‌ای که در تاریخ (۱۹ اسد) سال جاری در روزنامه وال استریت ژورنال به نشر رسیده، گفته بود که ایالات متحده عراق را رها کرد، اما او از اداره ترامپ می‌خواهد تا این تاریخ را در افغانستان تکرار نکند. این اختلاف ها میان برخی از اعضای سنگین وزن جمهوری خواه کنگره با آقای ترامپ و تیم او بر سر مصالحه در افغانستان، بیانگر آن است که هنوز ترسی جدی نسبت به بازگشت طالبان به قدرت به صورت نسبی در آمریکا وجود دارد؛ امری که تصمیم گیری نهایی در باره این مذاکرات در واشنگتن را سخت تر ساخته است.
خروج نیروهای آمریکایی از کشور
با همه این ها اما جنرال پترائوس که تجربه فرماندهی نیروهای امریکایی را درافغانستان نیز دارد، گفته است که که پس از ماه‌ها گفتگو و مذاکره، توافق صلح میان امریکا وطالبان به زودی اعلام خواهد شد و در بدل تعهد طالبان برای همکاری ضد هراس‌افگنان جهانی، و وارد شدن به گفتگو با حکومت افغانستان، حضور نظامی امریکا در افغانستان کاهش خواهد یافت.
در اشاره به همین گفته، ترامپ و اعضای ارشد تیم امنیت ملی او در جلسه شان، در مورد خروج ۱۴۰۰۰ سرباز امریکایی از افغانستان نیز بحث و گفتگو نموده بودند.
در گزارش سی‌ان‌ان نیز آمده که بر بنیاد برنامه صلح امریکا با طالبان، قرار است شمار نیروهای امریکایی از افغانستان، از 14 هزار به 8 یا 9 هزار نفر کاهش یابد که تا کنون قصر سفید در مورد این گزارش ابراز نظری نداشته است.
اما ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو چندی قبل گفته بود که اگر یک توافق میان طالبان و امریکا با پشتیبانی هم‌پیمانان ناتو به دست آید، گروه‌های هراس‌افگن دیگر چون القاعده و داعش در افغانستان خواهند بود و نیاز برای جنگ با این گروه‌ها است.
جدای از این اختلاف ها، اما برخی از آگاهان افغان باور دارند که حکومت ترامپ نه تنها با کنگره که در درون خود نیز تفاوت دیدگاه های جدی نسبت به مسئله مصالحه در افغانستان دارد. هارون میر، پژوهشگر روابط بین‌الملل با اشاره به مخالفت‌ها بین کنگره امریکا و تیم ترامپ به خبرنامه گفت: “برای ترامپ، رئیس جمهور امریکا اکنون اولویت انتخابات 2020 است اما برای اداره امریکا استمرار پالسی‌های اداره در منطقه است و تعهد آنان در افغانستان، بنابراین تفاوت دیدگاه نه تنها در کنگره بلکه در داخل حکومت او نیز وجود دارد.”
او افزود: “برای اداره آمریکا دیپلماسی و حفظ نیروهای امریکایی و نیروهایی که در مقابل دهشت افگنی مبارزه میکند خیلی مهم و حیاتی است و باید به آن توجه داشته باشند. ولی در نهایت تصمیم گیرنده و کسی که حرف آخر را می‌زند رئیس جمهور است. اما آن چه در این اختلاف‌ها مهم است تشویش ترامپ به گونه غیر مستقیم به گرفتن تصمیم‌های دقیق است تا منجر به خروج پیش هنگام نیروها نگردد.”
برگ برنده ترامپ در انتخابات 2020
اکنون کاخ سفید با وزارت خارجه به دنبال یک راه حل هستند تا جنگ را قبل از سال 2020 که در آن انتخابات امریکا برگزار می‌شود خاتمه دهند، زیرا پایان جنگ در افغانستان امری است که کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا هر یک از دیگری روی آن پیشی می گیرند.
از همین منظر است که برخی از آگاهان افغان معتقدند حتی با تفاوت دیدگاه های مطرح میان محافل واشنگتن، در حوزه مصالحه، این چانه زنی ها ادامه خواهد یافت.
ادریس رحمانی، آگاه روابط بین‌الملل در گفتگو به خبرنامه گفت: “با این که تصمیم نهایی به دست رئیس جمهور این کشور گرفته می‌شود اما این مخالفت‌ها به امضای هر چه زودتر توافق نامه کمک میکند زیرا در این بین موقف آمریکا و نماینده ویژه او در میز مذاکره بهتر شده و طالبان را برای از دست دادن این شانس به ترس انداخته تا هر چه زودتر این موافق نامه را امضا کنند.”
خوشبینی‌ها و ابهامات
با توجه به تحولات پیش آمده در حوزه مصالحه و احتمال امضای زودهنگام توافق نامه ای میان آمریکا و طالبان و آغاز گفتگوهای بین الافغانی، برخی ها متعقدند که باید نسبت به گام های آینده مصالحه خوشبین بود. اما برخی دیگر می گویند که نسبت ظرفیت نخبگان سیاسی افغانستان و صف واحد آن ها در تعامل با طالبان تردید دارند.
هارون میر معتقد است که “توافق طالبان با امریکایی‌ها توافقی است که دروازه را برای یک گفتمان سیاسی بین الافغانی باز میکند و ولی آیا این ظرفیت بین نخبگان سیاسی که از روند دموکراسی دفاع میکند وجود دارد تا در مقابل طالبان در یک صف واحد قرار داشته باشند؟ اگر چنین باشد ما با پراکندگی سیاسی به طالبان قدرت بیشتری خواهیم داد.”
با همه این شک و تردید ها اما مسئله خروج نیروهای آمریکایی که شرط اصلی طالبان برای پایبندی آن ها به مصالحه است، برای همه طرف ها مهم و قابل تامل می باشد. در این میان حکومت افغانستان برخلاف طالبان، خواهان خروج مسولانه نظامیان خارجی می باشد. صدیق صدیقی، سخنگوی رئیس جمهور افغانستان گفته است که: “خروج نیروهای آمریکایی با توجه به شرایط کشور باید تنظیم شود. زیرا صلح دایمی یکی از اهداف مشترک امریکا و کشور است.”
با توجه به بیم و امیدها و شک و تردیدهای که مطرح شد، با آن که زلمی خلیلزاد نماینده ویژه آمریکا در یک قدمی نهایی سازی توافقنامه کشورش با طالبان می باشد، اما در کابل همزمان با خوشبینی های موجود، نگاه ها به مرحله دوم مصالحه دوخته شده و بسیاری از افغان ها، وضعیت موجود در کشور را نامطیمن ترین شرایط در طول هجده سال گذشته می دانند.
افزودن دیدگاه