با مصرف روزانه مکمل کلاژن چه اتفاقی برای بدن می‌افتد؟

در دنیای سلامت و تندرستیِ امروز، کلاژن یک موضوع داغ است. احتمالا شما هم بار‌‌ها و بار‌‌ها نام این مکمل را شنید‌‌ه‌اید و در مورد مصرف یا عدم مصرف آن فکر کرد‌‌ه‌اید؛ اما سوال اصلی این است: آیا استفاده از این مکمل واقعا موثر است و آیا باید آن را هر روز مصرف کنیم؟

مکمل کلاژن در همه جا ظاهر می‌شود و به چشم می‌خورد از انوع قرص گرفته تا پودر‌‌ و حتی محصولاتی چون کیک و کلوچه!‌ در واقع این مکمل توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده است. اینفلوئنسر‌‌ها آن را به قهوه صبح یا رسپی‌های متفاوت اضافه می‌کنند و در عین حال از فواید آن برای سلامتی حرف می‌زند و حسابی تبلیغش را می‌کنند. در حالی که کلاژن در رسانه ‌‌های اجتماعی از محبوبیت زیادی برخوردار است، به نظر می‌رسد که جای خود را به خوبی در قفسه ‌‌های فروشگاه ‌‌های مواد غذایی نیز پیدا کرده است.

بازار کلاژن هر روز داغ‌تر می‌شود و انتظار می‌رود از حالا تا سال ۲۰۳۰ محبوبیت بیشتری هم به دست بیاورد.

آیا اعتقاد دارید که مکمل‌‌‌های کلاژن به بهبود ظاهر و کیفیت مو، پوست و ناخن کمک می‌کنند و از سلامت مفاصل و استخوان‌‌‌ها حمایت می‌کنند؟ آیا واقعاً مکمل‌‌‌های کلاژن همین چیزی که همه می‌گویند، هستند؟

مکمل کلاژن چیست؟

کلاژن یک پروتئین طبیعی است که در بدن وجود دارد و نقشی کلیدی در تشکیل چارچوب ساختاری سلول‌‌‌ها و بافت‌‌‌ها ایفا می‌کند. این پروتئین برای پوست، استخوان‌‌‌ها و بافت‌های همبند حمایت، استحکام و قابلیت ارتجاعی را تامین می‌کند. کلاژن همچنین نقش مهمی در فرآیند‌‌های سلولی از جمله واکنش ایمنی، ارتباطات سلولی و ترمیم بافت ایفا می‌کند و در فرآیند‌‌های لازم برای ترمیم و نگهداری بافت نقش دارد.

پام هارتنت، صاحب The Vitality Dietitians و نویسنده موضوعات مرتبط با تغذیه می‌گوید: «به نظر می‌رسد مکمل‌‌‌های کلاژن با تأمین بلوک‌‌‌های ساختمانی مورد نیاز بدن برای تولید کلاژن بیشتر و همچنین تحریک تولید طبیعی کلاژن در بدن تاثیر خود را می‌گذارند.»

مکمل ‌‌های کلاژن به شکل قرص، پودر و به صورت محصولات موضعی برای درمان چین و چروک، درد مفاصل و کم آبی پوست فروخته می‌شوند.

انواع مکمل ‌‌های کلاژن

انواع مختلفی از کلاژن با ساختار‌‌ها و عملکرد‌‌های کمی متفاوت در بدن وجود دارند. رایج ترین انواع کلاژن‌های نوع I، II و III هستند که حدود 80 تا 90 درصد کلاژن بدن را تشکیل می‌دهند.

کاترین پایپر، صاحب The Age-Defying Dietitian به وبسایت Health گفت: مکمل ‌‌های کلاژن می‌توانند انواع مختلفی از کلاژن را داشته باشند، اما رایج ترین انواع موجود در مکمل‌‌ها انواع I و III هستند.

با چک کردن قفسه‌‌‌های فروشگاه‌‌‌های مواد غذایی، سه نوع مختلف مکمل کلاژن – گاوی، دریایی و وگان – را خواهید یافت که هر کدام هدف متفاوتی برای بدن دارند.

کلاژن گاوی از استخوان گاو و سایر محصولات جانبی که جوشانده می‌شوند به دست می‌آید. سپس کلاژن استخراج و خشک و پودر می‌شود تا مکمل آماده شود. ثابت شده است که کلاژن گاوی برای سلامت پوست، از جمله افزایش خاصیت ارتجاعی، کاهش چین و چروک و افزایش رطوبت پوست مفید است.

کلاژن دریایی از پوست ماهی به دست می‌آید. مطالعات نشان داده‌اند که کلاژن دریایی فوایدی برای غضروف، سلامت پوست، بازسازی استخوان، رفع چین و چروک و بهبود زخم دارد.

برای آن دسته از افرادی که رژیم گیاهخواری دارند و از گیا‌‌هان تغذیه می‌کنند، کلاژن‌‌‌های حیوانی گاوی و دریایی مناسب نیستند. اینجاست که کلاژن وگان وارد میدان می‌شود. طبق تعریف، کلاژن از حیوانات به دست می‌آید، بنابراین هیچ منبع طبیعی گیاهی برای کلاژن وجود ندارد. کلاژن وگان معمولاً یک اصطلاح بازاریابی برای مواد گیاهی است که به تولید کلاژن طبیعی توسط بدن کمک می‌کنند. این مواد شامل اسید‌‌های آمینه، ویتامین ‌‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین C و مس هستند.

چند وقت یک بار باید کلاژن مصرف کنیم؟

هنگامی که مصرف روزانه کلاژن را شروع می‌کنید، ممکن است خیلی زود متوجه بهبود سلامت و ظاهر پوست شوید، زیرا کلاژن بلوک ساختمانی اولیه بافت همبند پوست شماست. همچنین در خاصیت ارتجاعی، استحکام و هیدراته شدن پوست نقش دارد؛ یک صورت پر و سفت را تصور کنید!

بنا به گفته پام هارنت: “کلاژن به طور کلی یک مکمل عاری از خطر برای مصرف روزانه تلقی می‌شود. در واقع، اکثر مطالعاتی که مزایای مکمل کلاژن را ثابت کرده‌اند، مصرف مداوم روزانه را بررسی کرده و هیچ یک از این مطالعات عوارض جانبی قابل توجهی پیدا نکرده‌اند.

شواهد رو به رشدی برای نقش کلاژن در کاهش درد و سفتی مفاصل وجود دارد. کلاژن سرشار از اسید‌‌های آمینه است که نقش مهمی در ساخت غضروف دارند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند کلاژن ممکن است التهاب مفاصل را کاهش دهد.

‌‌هارنت خاطرنشان می‌کند که «مکمل کلاژن ممکن است تحلیل استخوان مرتبط با افزایش سن را کند کرده و از پوکی استخوان جلوگیری کند. سطح کلاژن به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد. مطالعات نشان می‌دهد که افزودن کلاژن به رژیم غذایی می‌تواند به طور قابل توجهی سرعت تحلیل استخوان مرتبط با افزایش سن را کاهش دهد.

گذشته از اثرات مثبت کلاژن بر استخوان ‌‌ها و مفاصل، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مکمل کلاژن ممکن است سلامت قلب را بهبود ببخشد. با افزایش سن، کلاژن موجود در شریان‌‌‌های ما ممکن است کاهش بیابد، روندی که منجر به انعطاف ناپذیر شدن شریان‌ها و افزایش خطر بیماری قلبی شود. هنگامی که دیواره‌‌‌های سرخرگ‌‌‌ها سفت‌تر و انعطاف‌پذیرتر هستند، مقدار خونی که می‌تواند در آن‌‌ها جریان بیابد کاهش می‌یابد و همین می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون، سکته و بیماری کلیوی را افزایش دهد.

چند نکته وجود دارد که باید قبل از مصرف مکمل ‌‌های کلاژن به عنوان بخشی از برنامه روزانه‌تان به خاطر داشته باشید زیرا مصرف این مکمل می‌تواند با برخی پیامد‌‌های منفی بالقوه نیز همراه باشد. کاترین پایپر، توضیح می‌دهد: مکمل ‌‌های کلاژن ممکن است باعث ناراحتی‌‌‌های گوارشی مانند نفخ، یبوست یا اسهال شوند.

مصرف بیش از حد کلاژن می‌تواند نفخ ایجاد کند. همیشه قبل از شروع مکمل کلاژن با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است با برخی دارو‌‌ها مانند داروهای رقیق کننده خون واکنش نشان داده و خطر خونریزی را افزایش دهد. علاوه بر این، برخی از مکمل ‌‌های کلاژن ممکن است آلوده به فلزات سنگین مانند سرب یا جیوه باشند، به خصوص اگر از ماهی یا سایر منابع دریایی گرفته شده باشند.

پایپر تاکید می‌کند که “معلوم نیست که آیا خطرات بالقوه یا اثرات منفی مرتبط با استفاده طولانی مدت از کلاژن هم وجود دارد یا خیر.”

قبل از مصرف مکمل کلاژن چه نکاتی را باید در نظر گرفت؟

همواره توصیه می‌شود قبل از مصرف مکمل کلاژن با یک. پزشک مشورت کنید و اختلالات پزشکی، آلرژی‌ها و دارو‌‌های مصرفی‌تان را با او مطرح کنید. ارزیابی کیفیت مکمل نیز مهم است. هنگام ارزیابی کیفیت یک مکمل، به دنبال تولید کننده معتبر و همچنین گزینه ‌‌هایی باشید که به طور مستقل توسط سازمان‌های غیر ذی نفع به لحاظ سطح خالص بودن و اثرگذاری آزمایش و تایید شده‌اند.

مطابق با یک پژوهش در سال 2021، کلاژن یکی از مهم‌ترین مکمل‌‌‌ها برای افراد مسن تلقی می‌شود. پایپر می‌گوید: «افرادی که با درد مفاصل یا آرتریت دست و پنجه نرم می‌کنند، افرادی که در رابطه با پیری پوست نگرانی دارند و ورزشکاران یا کسانی که به دنبال افزایش توده عضلانی هستند، می‌توانند مصرف مکمل‌های کلاژن را مد نظر قرار دهند.

مصرف کلاژن تقریباً برای همه بی خطر است. اگر دچار عدم تحمل هیستامین یا سندرم فعال سازی ماست سل هستید، شاید بهتر باشد این مکمل را مصرف نکنید. بیشتر کلاژن تخمیر می‌شود و فرآیند تخمیر ممکن است سطح هیستامین را افزایش دهد.

در حالی که شواهد خوبی در حمایت از گنجاندن کلاژن در برنامه روزانه‌ وجود دارد، مهم است که توجه داشته باشید اثربخشی مکمل‌‌‌های کلاژن هنوز هم تحت مطالعه قرار دارد. شاید کلاژن شما را 10 سال جوان‌تر نشان ندهد، اما ممکن است متوجه بهبود کیفیت پوست‌تان شوید. در نهایت، مکمل کلاژن جایگزین یک سبک زندگی سالم نیست. خوردن یک رژیم غذایی متعادل، هیدراته ماندن، خواب کافی و انجام فعالیت بدنی منظم همگی برای حفظ سلامت کلی اهمیت زیادی دارند.