به دنبال افزایش فشار دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا بر پاکستان واشنگتن از تعلیق کمکهای مالی خود به پاکستان خبر داده و میگوید این کمکها تا زمانی تعلیق خواهد بود که پاکستان علیه سازمانهای تروریستی اقدام کند.
پیشتر دونالد ترامپ در نخستین توییت سال 2018 خود گفته بود که پاکستان در بدل کمکهای امریکا به آن کشور «دروغ و فریب» تحویل داده و در امر مبارزه با هراسافگنی کمک و اقدام لازم را انجام نداده است. او گفته بود که امریکا در 15 سال گذشته حدود 33 میلیارد دالر به پاکستان کمک کرده است.
جیمز متیس، وزیر دفاع امریکا روز گذشته گفته که کشورش کمک دو میلیارد دالری به پاکستان را به حالت تعلیق درآورده و درصورتی که پاکستان بر ضد تروریستان اقدامات جدی انجام بدهد، امریکا کمکهای خود به پاکستان را از سر میگیرد.
وزارت خارجه امریکا اما گفته که روی جزئیات تعلیق کمکهای آن کشور به پاکستان کار جریان دارد و در آن حداقل 900 میلیون دالر امریکایی پول جبران عملیاتهای ضد تروریزم پاکستان و 255 میلیون دالر پول سرمایهگذاری خارجی نظامی برای خریداری تجهیزات نظامی شامل است.
هیدر نائورت، سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته که کمکهای مالی امنیتی امریکا به پاکستان به حالت تعلیق درآمدهاند و تا زمانیکه اسلامآباد علیه گروههای هراسافگنی چون طالبان و شبکه حقانی اقدام نکند، امریکا کمکهای مالی خود در بخش امنیت برای پاکستان را به حالت تعلیق نگه میدارد.
امریکا پاکستان را متهم به حمایت و پناه دادن به گروههای تروریستی میکند که در خاک افغانستان دست به اعمال تروریستی میزنند. این کشور از پاکستان خواسته که بر ضد این گروهها، از جمله گروه طالبان و شبکه حقانی، اقدام کند.
https://twitter.com/realDonaldTrump/status/947802588174577664
وزارت خارجه امریکا به این باور است که شبکه حقانی و گروه طالبان دو عنصر «بیثبات کننده منطقه» اند که نظامیان امریکایی را در خاک افغانستان هدف قرار میدهند. شبکه حقانی مرگبارترین گروه تروریستی است که در چند سال گذشته در افغانستان عملیاتهای خونینی را راهاندازی کرده و از آن بهعنوان «بازوی واقعی» سازمان استخبارات پاکستان یا آیاسآی نام برده میشود.
جنرال مک ماستر، مشاور امنیت ملی ایالات متحده امریکا نیز به تازگی گفته که پاکستان با حمایت از گروههای هراسافگن و فراهم کردن پناهگاه برای آنان بر خلاف منافع مردم پاکستان عمل میکند و امریکا بارها شاهد این امر بوده است.
این گفتهها درحالی مطرح میشود که دونالد ترامپ در استراتژی جدید خود برای افغانستان و جنوب آسیا بر پاکستان تاخته و گفته که پاکستان باید در امر مبارزه با هراسافگنی بیشتر تلاش کند. پس از آن فشارهای امریکا بر پاکستان افزایش یافته و تعلیق کمکهای مالی در بخش امنیت به پاکستان نخستین اقدام عملی واشنگتن در راستای اجرایی شدن استراتژی ترامپ است.
او در آن زمان گفته بود که امریکا دیگر پناهگاههای هراسافگنان در خاک پاکستان را که در افغانستان میجنگند، نمیتواند تحمل کند. علاوه بر آقای ترامپ، افغانستان نیز مدعی است که تروریستان فعال در این کشور در خاک پاکستان پناهگاه دارند و از آن سوی خط دیورند فعالیتهای شان را رهبری میکنند.

پاکستان همواره این ادعاها را رد کرده و مدعی است که خود قربانی تروریزم است و در امر مبارزه با هراسافگنی نیز با امریکا و کشورهای منطقه همکار می باشد. این کشور به تازگی اعلام کرده که پس از حمله بن لادن بر امریکا و ورود واشنگتن در جنگ با هراسافگنی در افغانستان، هزاران نظامی و غیرنظامی پاکستانی کشته شده و امریکا بیش از 57 هزار حمله را از پایگاههای نظامی پاکستان برای سرکوب تروریستان انجام داده است.
موضعگیری اخیر ترامپ و افزایش فشار بر پاکستان مورد استقبال حکومت افغانستان قرار گرفته است. این کشور همواره ادعا کرده که قربانی تروریزمی است که در بیرون از مرزهایش در خاک پاکستان پایگاه و رهبری دارند و پاکستان به گروههای تروریستی فعال در افغانستان کمک میکند. از همین رو اقدمات تازه امریکا را نشانهای از حقانیت ادعای خود میداند و میافزاید اکنون جهان متوجه شده که جنگ و تروریزم در روستاهای افغانستان نه بلکه در بیرون از مرزهای این کشور است.
واکنش پاکستان
پاکستان و امریکا دو متحد استراتژیک اند. پاکستان در گذشته پول هنگفتی از امریکا زیر نام مبارزه با تروریزم گرفته است. اکنون امریکا مدعی است که پاکستانیها از این کمکها سوءاستفاده کرده و اقدامات لازم در امر مبارزه با هراسافگنی را انجام ندادهاند.
شاهد خاقان عباسی، نخست وزیر پاکستان در مصاحبهای ویژه با گاردین گفته که کمکهای امریکا به کشورش «ناچیز» بوده زیرا پاکستان در خط مقدم جنگ با تروریزم قرار دارد. او گفته که در پنج سال گذشته کمکهای امریکا حداقل کمکتر از 10 میلیون دالر امریکایی در سال بوده و پاکستان از آنچه که گفته میشود که این مقدار در سطح 250 تا 900 میلیون دالر بوده، آگاه نیست.

نخست وزیر پاکستان گفته که کشورش مستقل بوده و از حمایت کنوانسیونهای بینالمللی برخوردار است. به گفتهی او پاکستان در جنگ با تروریزم با منابع خود مبارزه میکند و جامعه جهانی باید از این تلاش کشورش قدردانی کند.
آقای عباسی گفته که کشورش در امر مبارزه با تروریزم در حدود 6 هزار و 500 نظامی و حدود 37 هزار غیرنظامی کشته داده و دهها هزار پاکستانی دیگر در این راستا زخمی شدهاند. علاوه بر این پاکستان بیش از 120 میلیارد دالر امریکایی در بخش اقتصادی از دست داده است.
در همین حال اعزار احمد چوهدری، سفیر پاکستان در امریکا گفته که کشورش از تلاشهای امریکا برای آوردن ثبات در افغانستان حمایت کرده زیرا ثبات افغانستان ثبات پاکستان نیز است. او از پیامدهای تعلیق کمکهای امریکا به کشورش هشدار داده و گفته نباید در مسیری قرار گرفت که دو کشور با همدیگر تصادم کنند زیرا اگر به این مسیر ادامه داده شود، ممکن است دو کشور از هم جدا شوند.
هرچند افغانستان فشار بر پاکستان را نوید خوش برای کارایی بیشتر مبارزه با تروریزم میخواند اما عدهای دیگر، به شمول پاکستانیها به این باور اند که قطع کمکهای امریکا به پاکستان تاثیری چندانی در امر مبارزه با تروریزم نخواهد گذاشت زیرا پاکستان میتواند نیازمندیهای خود را از از کشورهای رقیب امریکا دریافت کند و با رقیبان منطقهای امریکا همسو شود.
پیامدها
افغانستان به پیامدهای قطع کمکهای امریکا به پاکستان خوشبین است. اما پاکستانیها برعکس به این باور اند که قطع روابط امریکا و عدم همکاری این کشور با پاکستان میتواند پیامدهای منفی برای واشنگتن داشته باشد.
این گروه بر این باور اند که پاکستان مسیر اکمالاتی از طریق زمین و هوا را برای حضور امریکا در افغانستان فراهم کرده و با بستن این مسیر میتواند فشار بر امریکا را بیشتر ساخته و روند مبارزه با تروریزم این کشور در منطقه را مختل بسازد.

در زمانی که امریکا در سال 2011 میلادی اسامه بنلادن، رهبر القاعده را در ابیتآباد پاکستان به قتل رساند، تنش میان دو کشور بالا گرفت. باراک اوباما، رییس جمهور پیشین امریکا کمک 800 میلیون دالری کشورش به پاکستان را به حالت تعلیق درآورد اما این سیاست در رفتار پاکستان تغییری ایجاد نکرد.
پاکستان مسیر اکمالاتی امریکا به افغانستان را بست و امریکا مسیر اکمالاتی خود را از مسیرهای شمالی افغانستان و از طریق روسیه تغییر داد. اکنون پاکستانیها به این باور اند که روابط امریکا و روسیه پرتنش است و این امر فرصت را به اسلامآباد داده تا با توجه به روابط نزدیکی که با روسیه دارد، واشنگتن را زیر فشار قرار بدهد و روسیه نیز با استفاده از این وضعیت، با امریکا کنار نیاید.
به باور شماری از آگاهان، تعلیق کمکهای نظامی امریکا به پاکستان نمیتواند بر رفتار پاکستان تغییر ایجاد کند تا زمانیکه یک برنامه دیگر روی دست گرفته نشود.
سی. کریستین فیر، استاد دانشگاه و متخصص مطالعات امنیتی در جنوب آسیا گفته که به نظر میرسد اداره دونالد ترامپ در مورد آوردن تغییرات در رابطه با پاکستان جدی است و مقامات کاخ سفید هم گفتهاند که اقدامات بیشتر نیز روی دست است، از جمله حذف پاکستان از فهرست متحدان مهم امریکا در خارج از سازمان ناتو.
حسین حقانی، سفیر پیشین پاکستان در امریکا نیز گفته که تصمیم ترامپ نشان از تطیبق یک پلان گام به گامی است که نشان میدهد روابط با پاکستان دیگر مثل گذشته نیست.
امریکا در حال حاضر برای تامین اکمالات مورد نیاز در حدود 14 هزار سرباز خود در افغانستان وابسته به مسیرهای هوایی و زمینی پاکستان است. به باور شماری از آگاهان پاکستان میتواند در اقدام تلافی جویانه این مسیرها را بر روی امریکا ببندد.

افزون بر این یک تحلیل دیگر نیز وجود دارد. شماری از آگاهان به این باور اند که وارد کردن فشار بیشتر بر پاکستان باعث میشود که این کشور برای تامین نیازمندیهای مالی خود به عربستان و تامین تجهیزات نظامی خود به چین مراجعه کند.
به نظر میرسد استراتژی جدید ترامپ برای افغانستان و جنوب آسیا با تعلیق شدن کمکهای این کشور به پاکستان با یک آزمون بزرگ روبرو شده است. اکنون این سوال مطرح شده است که با تعلیق کمکهای امریکا به پاکستان چه کسی بیشترین ضرر را میکند؛ پاکستان یا امریکا و ائتلاف ضد طالبان در افغانستان؟
پاکستان در حال حاضر روابط خوب سیاسی و اقتصادی با چین دارد. چین میلیاردها دالر در بخش اقتصادی در پاکستان سرمایهگذاری کرده و در تلاش رسیدن به مسیرهای دریایی از طریق توسعه بندر گوادر پاکستان است. این امر باعث شده که آگاهان استدلال کنند که چین برای تأمین امنیت پروژههای بزرگ اقتصادی خود در منطقه به پاسخ پاکستان جواب مثبت بدهد.