همزمان با پایان پنجمین دور گفتوگوهای امریکا و طالبان در دوحهی قطر، مقامهای ارشد حکومت افغانستان از نتیجه این گفتوگوها استقبال میکنند.
محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان روز گذشته (22 حوت) در بیستو چهارمین سالروز کشته شدن عبدالعلی مزاری، رهبر پیشین حزب وحدت اسلامی افغانستان در ارگ ریاست جمهوری این کشور تاکید کرد که آمادگی برای صلح به تازگی آغاز نشده و در یک روند دوامدار از سوی حکومت دنبال شده است.
آقای غنی گفت، این حکومت افغانستان بود که خواهان همکاری جامعه جهانی در پیشبرد روند صلح شد. وی تاکید کرد که اکنون صلح به یک گفتمان ملی تبدیل شده؛ از حاشیه به متن آمده و به زودی جرگه بزرگی برای مشورت مردمی در مورد صلح برگزار خواهد شد.
در عین حال هارون چخانسوری، سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان در توییتی در مورد نتایج گفتوگوهای قطر خاطرنشان کرده است: «حکومت افغانستان از تلاشهای آمریکا برای صلح استقبال کرده و امیدواریم شاهد برقراری آتشبس طولانیمدت با طالبان باشیم و مذاکرات مستقیم دولت افغانستان و طالبان بهزودی آغاز شود.»
همچنین عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت افغانستان در برنامه یادبود از عبدالعلی مزاری در ارگ ریاست جمهوری، به نتایج نشست دوحه اشاره کرده و تصریح نموده که «خبرهایی مبنی بر تعهد طالبان به عدم حمایت از تروریسم و مقابله با گروههای تروریستی منتشر شده که امیدوار هستیم این خبرها حقیقت داشته باشد.»
او تاکید کرده که اگر این واقعیت داشته باشد، یک قسمت مشکل افغانستان حل میشود، زیرا گروههای تروریستی در افغانستان بین خود تعامل ایجاد کردند و در فضایی که طالبان ایجاد کرده، به جنگ دامن میزنند، اهداف کشورهای خود را دنبال میکنند و برای کشورهای منطقه نیز نگرانی ایجاد کردهاند.
برآیند پنجمین دور گفتوگوهای صلح
پنجمین دور مذاکرات امریکا و نمایندگان طالبان در دوحه، پایتخت قطر، روز سهشنبه(21 حوت) بعد از دو هفته، بهپایان رسید. زلمی خلیلزاد، نماینده امریکا در این گفتوگوها میگوید که دو طرف روی پیشنویس خروج نیروهای خارجی از افغانستان و ضمانت طالبان برای مبارزه با تروریزم توافق کردهاند.
آقای خلیلزاد گفته است که برای رسیدن به صلح باید روی دو مورد دیگر بهشمول گفتوگوهای بینالافغانی و آتشبس همهجانبه نیز توافق شود. اگرچه به گفتهی او، “توافق اصولی” روی این دو مورد نیز صورت گرفته است.
نماینده آمریکا همچنین در صفحه توییترش نوشته است که وقتی توافق بر پیشنویس جدول زمانی خروج نیروهای بینالمللی و اقدامات موثر مبارزه علیه تروریسم نهایی شد، «طالبان و افغانهای دیگر از جمله دولت افغانستان گفتوگوهای بینالافغانی را روی یک راهحل سیاسی و آتشبس همهجانبه آغاز خواهند کرد.»
اما گروه طالبان با نشر اعلامیهای تاكيد كرده كه در این دور از مذاکرات، هیچ توافقی برای مذاكره با دولت افغانستان و آتشبس صورت نگرفته است.
نمایندگان گروه طالبان و آمریکا پنجمین دور مذاکراتشان را 17روز پیش در ۲۵ فبروری در دوحه آغاز کردند و از چهار موضوع کلیدی این نشست، از جمله خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، همکاری طالبان در مبارزه با القاعده و داعش، آتشبس و آغاز مذاکرات رو در رو با حکومت افغانستان، تنها روی دو موضوع آن به پیشرفتهایی دست یافتند. قرار است دور بعدی این گفتوگوهای در ختم ماه مارچ برگزار شود.
اما در عین حالیکه روند گفتوگوهای صلح جریان دارد، میدانهای نبرد نیز در افغانستان داغتر شده است. گروه طالبان روز دوشنبه این هفته در ولایت بادغیس در غرب افغانستان بر یک پاسگاه نظامی نیروهای افغان حمله کرده و جان نزدیک به 20 سرباز افغان را گرفتند.
از سویی هم وزارت دفاع ملی افغانستان روز چهارشنبه(22 حوت) اعلام کرده که در نتیجه عملیات هوایی در مربوطات ولسوالی گیرو ولایت غزنی بالای پایگاه نظامی مربوط به گروه القاعده، ۳۱ تن از اعضای این گروه به شمول ۹ فرد انتحارکننده، کشته شدهاند.
دلیل طولانی شدن
شماری از آگاهان سیاسی و روابط بینالملل در مورد نتایج پنجمین دور گفتوگوهای صلح بهاین باوراند که این دور از گفتوگوها با وجودیکه زمان زیادی در برگرفت، اما نتایج ملموسی در قبال نداشته است.
محمد جواد رحیمی، آگاه روابط بینالمللی در امریکا میگوید: «با آنکه این گفتوگوهای مستقیم، بعد از 16روز بهپایان رسید، اما هیچگونه توافق مستند روی کاغذ صورت نگرفته است.»
عمر صمد، سفیر پیشین افغانستان در فرانسه و کانادا و تحلیلگر ارشد در شورای آتلانتیک در واشنگتن نیز بر این باور است که درست است در این دور از گفتوگوها، دستکم پیشرفتیهایی در دو بُعد صلح افغانستان صورت گرفته، اما تا کنون این روند از مرحله موفقیت نهایی بهدور است.
آقای صمد تصریح میکند: «در این دوره توافقهایی مربوط بهخروج نیروهای خارجی از افغانستان و موضوع مسوولیتی که طالبان در قبال مبارزه با تروریزم و قطع رابطهشان با تروریسم بینالمللی صورت گرفته است، اما کارهای زیاد دیگری پیشرو است.»
آگاهان سیاسی یکی از دلیلهای طولانی شدن این دور از گفتوگوهای صلح را در قطر، عدم توافق هر دو طرف روی زمان خروج نیروهای خارجی از افغانستان عنوان میکنند.
محمد جواد رحیمی، آگاه روابط بینالملل میگوید: «به نظر من مهمترین مورد که باعث عدم رسیدن به توافق در این دور 16 روزه شد، این بود که طالبان خواهان خروج نیروهای خارجی از افغانستان در ظرف 6 ماه آینده بود، اما بر عکس ایالات متحده امریکا بر اساس یک طرحی که قبلا مشخص شده بود، خروج نیروها را در ظرف 3 تا 5 سال پیشنهاد کرده بوند. این مساله حتی سبب شد که توافق نهایی روی این مساله بهدور بعد موکول شود.»
شورای عالی صلح: گفتوگوهای بین الافغانی در دور ششم آغاز میشود
با این حال، شورای عالی صلح افغانستان میگوید که حرف طالبان در پایان این دور گفتوگوها، این بوده است که محیط افغانستان برای منطقه و جهان امن باشد. این شورا میگوید، از سوییهم در این گفتوگوها روی جدول زمانبندی خروج نیروهای خارجی از افغانستان نیز توافقهایی صورت گرفته که این موارد میتواند راه را برای آغاز گفتوگوهای بینالافغانی هموار کند.
اسدالله زایری، معاون سخنگوی شورای عالی صلح افغانستان میگوید که «ما در این گفتوگوها ناسازگاری و تناقض را نمیبینیم، این نشست میتواند مسیر را برای گفتوگوهای بین الافغانی هموار کند. این مذاکرات دشوار میتواند آهسته و پیوسته به یک نقطهای برسد. اما نباید فراموش بکنیم که صلحسازی وظیفه دشوار است و ما انتظار این را نداریم که در مرحله ششم به قرارداد صلح دست پیدا کنیم. اما قطعا مذاکرات بینالافغانی در دور ششم انشاالله شروع خواهد شد.»
اما آگاهان بخش سیاسی تاکید دارند که گفتوگوهای مستقیم طالبان با افغانستان از دیدگاه این گروه و امریکا به معنی گفتوگو با حکومت افغانستان نیست. آنان تاکید دارند که طالبان با افشار مختلف سیاسی و اجتماعی مردم افغانستان گفتوگو خواهند کرد.
عمر صمد، تحلیلگر ارشد در شورای آتلانتیک در واشنگتن در این مورد تصریح میکند: «در گفتوگوهای بینالافغانی دولت یک جز مهم است، اما تنها و یگانه جز آن نیست. طالبان میخواهد با اقشار مختلف سیاسی و اجتماعی مردم افغانستان صحبت کند. هدف این است که صلح پایدار، واقعی و عادله ایجاد شود.»
محمد جواد رحیمی، آگاه مسایل روابط بینالملل نیز تاکید دارد که طالبان بارها موضعشان را در این مورد در بیانیههایی که از سوی آنان به نشر رسیده، مشخص کردهاند. آنان بارها گفتهاند که در گفتوگوهای مستقیم به جز از حکومت، با مردم افغانستان مشکلی ندارند.
آقای رحیمی تاکید میکند: «منظور طالبان از گفتوگو با مردم افغانستان، بهطور واضح سیاسیون، رهبران، جامعه مدنی و امثال آن است. اما بر اساس پا فشاریهای آقای خلیلزاد بهخاطر شامل شدن حکومت افغانستان در روند صلح، تنها نمایندگان حکومت به عنوان اعضای عادی تیم مذاکرهکننده خواهند توانست در این گفتوگوها شرکت کنند.»
آیا شرایط خروج مساعد است؟
گفته میشود بر اساس توافق میان امریکا و طالبان، پس از آغاز گفتوگوهای مستقیم بینالافغانی، جدول زمانی خروج نیروهای خارجی از افغانستان آغاز خواهد شد.
آگاهان اما میگویند که هنوز هم روی دو مورد دیگر در مذاکرات صلح، از جمله آغاز گفتوگوهای بینالافغانی و آتش بس همهجانبه، اختلافاتی در کابل وجود دارد که این مساله سبب شده است که توافق روی این موردها به تاخیر بیافتد.
عمر صمد، آگاه مسایل سیاسی میگوید: « مشکل اینجاست که اختلافات نظر روی این موردها در کابل وجود دارد و اجماع سیاسی که لازم است، هنوز صورت نگرفته است. و من فکر میکنم که این اجماع در حال تشکیل شدن است، اما همه جز این قایق نشدهاند.»
مقامهای امریکایی نیز در مورد چگونگی خروج نیروهای امریکایی از افغانستان دچار اختلافات نظر شدهاند. در ایالات متحده امریکا دو دیدگاه متفاوت در مورد خروج نیروهای خارجی افغانستان وجود دارد.
دیدگاه اول این است که خروج نیروهای خارجی باید بهسرعت صورت گیرد. این گروه بر این باوراند که بعد از 11 سپتامبر، حملات نظامی امریکاییها بخاطر کشته شدن عاملان این حادثه بود. اما امروز هیچ فردی از عاملان اصلی این حادثه در افغانستان زنده نیستند، بنابر این ماموریت آنان در افغانستان تمام شده است و باید هرچه زودتر از این کشور بیرون شوند.
اما دیدگاه دیگر در امریکا که بیشتر حزب دموکرات و رهبران بیرون حکومتی طرفدار آن است، تلاش دارند که خروج نیروهای خارجی از افغانستان را بر اساس یک میکانیزم مشخص که منافع افغانستان و امریکا در آن حفظ شود، انجام دهند.
این گروه بر این باوراند که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان باید سبب آوردن ثبات و صلح دایمی در افغانستان شود که هم نفع واشنگتن و هم نفع کابل در آن تضمین شود.
شماری آگاهان روابط بینالمللی تاکید دارند که بعد از فروپاشی طالبان، حضور نیروهای خارجی تحت رهبری امریکا به یک سلسله اهداف معینی در افغانستان صورت گرفت. سرکوب هراس افگنان و تامین صلح و ثبات در افغانستان از جمله اهداف این نیروها نظامی در این کشور بود.
محمد جواد رحیمی، آگاه روابط بینالمللی میگوید: « با در نظرداشت اهداف که امریکا در افغانستان تعیین کرده بود، اما بعد از گذشت 17 سال از یک طرف هیچ پیشرفتی در وضعیت امنیتی افغانستان نیامده و از سوی دیگر حضور بیشتر از 20 گروه های هراس افگنان در افغانستان و هزینههای هنگفت و تلفاتی را که بر جای گذاشت، ناامیدی بهبار آورده و پیامد مثبت همچنان بهعنوان یک رویا باقی گذاشت.»
این آگاه روابط بین المللی تاکید دارد که خروج نیروهای امنیتی در مدت زمان کوتاه که حالا روی آن بحث میشود، بدون حصول اهداف حضور آنان که از پیش تعیین شده بود، یک خلاء و یک نگرانی بسیار بزرگی، برای افغانستان و شرکای دخیل در قضایای این کشور شده است.
به باور آقای رحیمی آنچه در مورد خروج نیروهای نظامی خارجی از افغانستان مهم است این است که این خروج باید بر اساس یک ضمانت صورت گیرد. او تاکید دارد: « باید یک ضمانتی از سوی امریکا وجود داشته باشد که تعهد و توافق احتمالی که میان امریکایی و نیروهای طالبان صورت میگیرد واقعا منتج به یک صلح واقعی و ثبات سر تاسری در افغانستان شود.»
افزودن دیدگاه