شاید بتوان گفت انتخابات پارلمانی سال 97 افغانستان، یکی پر حاشیه‌‌ترین انتخابات‌ها در تاریخ برگزاری انتخابات پارلمانی در این کشور باشد؛ از همین‌رو در این گزارش تلاش کردیم، تحولات انتخابات پارلمانی سال 97 افغانستان را از آغاز تاکنون بررسی کنیم.
آمادگی‌های امنیتی برای انتخابات پارلمانی 97 افغانستان
امنیت انتخابات پارلمانی سال 1397 افغانستان با 54 هزار سرباز تأمین می‌شود، اما حملات تروریستی کماکان ادامه دارد.
نهادهای امنیتی افغانستان اعلام کردند که برای تأمین امنیت انتخابات پارلمانی، همه آمادگی‌های لازم گرفته شده است و تمام نیروهای امنیتی و دفاعی این کشور در “احضارات درجه یک” به سر می‌برند.
به گفته وزارت داخله، برای ۵۱۰۰ مرکز و ۲۱ هزار محل رأی‌دهی، ۵۴ هزار سرباز توظیف شده‌اند؛ یعنی در مجموع، تمام نیروهای دفاعی، امنیتی و کشف و استخبارات، حتی نیروی هوایی جریان انتخابات پارلمانی افغانستان را تحت پوشش امنیتی می‌گیرند. این پوشش امنیتی شامل امنیت نامزدان انتخابات پارلمانی نیز می‌شود.
قبل از اعلام آمدگی وزارت داخله، مقامات نیروهای ناتو در افغانستان نیز از همکاری در تأمین امنیت انتخابات خبرداده بودند. جنرال اندریو پوپاس، یک مقام ارشد نظامی ماموریت قاطع گفته بود: “تمام امکانات دست داشته خویش را در اختیار ارگان‌های امنیتی و دفاعی افغانستان به منظور تأمین امنیت و برگزاری انتخابات خوب قرار می‌دهیم”.
اما با وجود این آمادگی‌ها، حملات طالبان برای مختل کردن روند برگزاری انتخابات پارلمانی افغانستان هم‌چنان ادامه دارد. روز گذشته(چهارشنبه، 25 میزان) عبدالجبار قهرمان، نماینده مجلس و نامزد انتخاباتی در شهر لشکرگاه، مرکز ولایت هلمند هدف حمله تروریستی قرار گرفت و با تعدادی دیگر جان باخت و امروز پنج‌شنبه(26 میزان) نیز در تیراندازی یک عامل نفوذی طالبان در یک نشست امنیتی در ساختمان مقام ولایت قندهار، والی، فرمانده پولیس و رییس امنیت این ولایت جان باختند.
پیش از این طالبان هشدار داده که برگزاری انتخابات پارلمانی 97 را مختل خواهد کرد.
تعداد کاندیداهای کشته‌شده در روند انتخابات پارلمانی 97
در جریان پیکارهای انتخابات پارلمانی افغانستان 9 تن از نامزدان انتخاباتی جان‌شان را در رویدادهای مختلف از دست دادند.
اولین نامزد انتخاباتی کشته‌شده اوتارسینگ خاصله از اقلیت سیک افغانستان بود، که در حمله انتحاری داعش در ولایت ننگرهار جان باخت و آخرین فرد نیز، عبدالجبار قهرمان، عضو مجلس نمایندگان و نامزد انتخاباتی از ولایت هلمند بود، که در یک بمب‌گذاری کشته شد.
آمار رأی‌دهندگان در انتخابات پارلمانی 97
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، پس از پایان مهلت ثبت‌نام رأی‌دهندگان اعلام کرد، بیش از ۹ میلیون نفر برای حضور در انتخابات پیش‌رو ثبت نام کرده‌اند، ولی در پایان تکمیل ذخیره اطلاعات رأی‌دهندگان در سیستم اطلاعات کمیسیون انتخابات، این کمیسیون اعلام کرد که از میان 9.5 میلیون رأی‌دهنده، بیش از 600 هزار برچسب انتخاباتی تکراری و غیرمعتبر را از رده خارج کرده و آمار نهایی رأی‌دهندگان سومین انتخابات پارلمانی، 8 میلیون و 800 هزار نفر خواهد بود.
پس از این اعلام کمیسیون انتخابات، ائتلاف بزرگ ملی افغانستان این آمار را واقعی ندانست و از تقلب گسترده و سازمان یافته در ثبت‌نام رأی‌دهندگان خبرداد. در پی آن، برخی احزاب سیاسی آمار واقعی رأی‌دهندگان را حدود 4 میلیون اعلام کرد.
آمار نامزدان انتخابات پارلمانی 97
در انتخابات پارلمانی 1397 افغانستان بیش از 2500 نامزد از سوی کمیسیون مستقل انتخابات واجد شرایط اعلام شده و در لیست ابتدایی معرفی شدند. از این میان تنها 804 نفر از ولایت کابل برای انتخابات پارلمانی کاندیدا نموده‌‌اند.
اما در انتخابات پارلمانی 97، ولایت غزنی شامل نیست و به دلیل مخالفت‌های سیاسی، غزنی از برنامه‌های انتخاباتی باز ماند.
بر بنیاد آمار کمیسیون انتخابات، دو هزار و ۵۶۵ تن به فهرست نهایی نامزدان مجلس نمایندگان راه یافته‌اند که ۴۱۷ تن‌شان را خانم‌ها تشکیل می‌دهند.
این درحالی است که کمیسیون بررسی شکایات انتخاباتی افغانستان پس از بررسی‌ها ابتدا اسامی 35 تن را از فهرست نامزدان انتخابات پارلمانی 97 حذف کرد، که شامل افراد ذیل اند:
خانم فوزیه کوفی، مریم کوفی، تره خیل محمدی، ضیا الحق امرخیل، عبدالرحمان شهیدانی، قیس حسن، سید داود نادری، صداقت زاهد، احسان الله عاطف، شیرعلی احمدزی، زرداد فریادی، محب الله، احمد شاه شمس، امان الله هوتکی، عبدالصمد عبدالحمید و محمدنبی بیان.
سپس دو روز مانده به دایر شدن انتخابات پارلمانی افغانستان، کمیسیون سمع شکایات لیست اسامی 7 تن دیگر را اعلام کرد، که شامل اسامی: روحینا ولی‌زی، عبدالکریم شفق، سمیرا خیرخواه، حبیب الله غوریانی، احمد شاه سادات حسینی، عبدالله ساحل و غلام نبی ساقی است، که از لیست نهایی نامزدان انتخابات پارلمانی حذف شدند.
آمار ناظران داخلی و بین‌المللی برای نظارت از انتخابات پارلمانی 97
به گفته کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، بیش از 400 هزار ناظر از جریان انتخابات پارلمانی افغانستان نظارت می‌کنند.
این ناظران به نمایندگی از نامزدان، نهادهای جامعه مدنی، رسانه‌ها، احزاب سیاسی و نهادهای خارجی، از جریان انتخابات پارلمانی سال 1397 افغانستان نظارت می‌کنند.
مجموع مصارف انتخابات پارلمانی 97
انتخابات پارلمانی سال 1397 افغانستان با هزینه 115 میلیون دالر برگزار می‌شود.
این انتخابات یکی از پرهزینه‌ترین انتخابات‌ها در منطقه است. بر اساس اطلاعات نشر شده، در یک دهه گذشته بیش از یک میلیارد دالر برای برگزاری سه دوره انتخابات ریاست جمهوری و دو دوره انتخابات پارلمانی افغانستان هزینه شده است. بیشتر این بودجه توسط کشورهای خارجی پرداخت شده است. برای انتخابات پارلمانی سال 1397 افغانستان، 105 میلیون دالر از سوی جامعه جهانی و تنها 11 میلیون دالر از سوی دولت افغانستان پرداخت شده است.
اما تامین بودجه انتخابات افغانستان، زیر نظر سازمان ملل انجام می‌شود و کمیسیون انتخابات افغانستان در آن هیچ دخالتی ندارد.
پرمصرف‌ترین بخش انتخابات افغانستان خرید و انتقال مواد انتخاباتی، تهیه تجهیزات و حقوق کارمندان است. حقوق تمام کارمندان موقت کمیسیون انتخابات توسط برنامه توسعه‌ای سازمان ملل پرداخت می‌شود.
از سوی دیگر، کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان هزینه تبلیغاتی نامزدان انتخابات پارلمانی را براساس تناسب رای‌دهندگان، مساحت و موقعیت جغرافیایی حوزه انتخاباتی، بین 800 الی دو میلیون و 654 هزار افغانی در نظر گرفته بود.
کمترین مصارف مالی را ولایت لوگر از ۸۰۰ تا ۹۲۰هزار افغانی داشته و ولایت کابل بلندترین مصارفش از دو میلیون و ۳۰۰هزار الی دو میلیون و ۶۵۴هزار افغانی در نظر گرفته شده است.
بر بنیاد فقرۀ دوم مادۀ ۷۷ قانون انتخابات، نامزدان باید از منابع تمویل، حدود و موارد مصارف مبارزات انتخاباتی‌شان، به کمیسیون گزارش بدهند.
دستگاه‌های بایومتریک
به گفته کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، انتخابات پارلمانی 97 با استفاده از فن‌آوری 22 هزار دستگاه بایومتریک برگزار می‌شود.
عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی گفته که این تکنولوژی به شفافیت بیشتر در انتخابات کمک می‌کند، اما جریان سیاسی “ائتلاف بزرگ ملی افغانستان” می‌گوید عملی شدن طرح بایومتریک، فقط یک مورد از سه خواست عمده آن‌ها برای حمایت از انتخابات است.