افزایش نا امنی‌ها و گستردگی تلفات نظامیان افغان در سال جاری میلادی، نگرانی جدی مقامات امریکایی را در پی داشته است. درست در حالی‌که طالبان با شدت تمام در ولایت‌های مختلف کشور در حال جنگ با نیروهای امنیتی افغانستان هستند و مراکز ولایت‌های بزرگی مانند فراه، هلمند و ارزگان را مورد حملات شدید قرار داده اند، یک مقام ارشد نظامی امریکا، نسبت به اوضاع امنیتی افغانستان واکنش نشان داده و از میزان بالای تلفات نظامیان افغان، ابراز نگرانی کرده است.
جنرال جان نیکلسون فرمانده نیروهای حمایت قاطع ناتو، گفته است که “ما از رقم تلفات نگرانیم، سال گذشته قوای افغان تلفات سنگینی را متقبل شدند که این تعداد امسال به همان اندازه و حتی کمی بیشتر است.”
آقای نیکلسون، ناکامی در سطح رهبری را از دلایل افزایش تلفات در میان نظامیان می‌داند. از نظر او ناکامی در رهبری نیروهای امنیتی، موجب می‌شود که این نیروها در جبهه جنگ در شرایط سختی قرار بگیرند که نتیجه آن، افزایش تلفات سربازان افغان است.
فرمانده ناتو اما از عملکرد سربازان افغان ستایش کرده و با اشاره به ضعف رهبری این نیروها گفته است ” بعضی از واحدهای نظامی افغان، نه تنها رهبری درست ندارند بل‌که با کمبود تجهیزات و مواد غذایی نیز مواجه هستند.”
انتقاد فرمانده ناتو از رهبری ضعیف و نرسیدن تجهیزات و امکانات کافی به نیروهای امنیتی در حالی مطرح می‌شود که جنرال دوستم معاون اول ریاست جمهوری نیز، روز گذشته در واکنش به نبودن هماهنگی و نرسیدن اکمالات به نیروهای امنیتی در فاریاب، این ولایت را به گونه اعتراض ترک کرده است.
ضعف رهبری و نبود هماهنگی
جنرال دوستم، پس از سقوط ولسوالی غورماچ فاریاب و افزایش نا امنی ها در شمال کشور، به این ولایت رفت تا رهبری عملیات‌های نظامی برای بازپس گیری غورماچ و تامین امنیت دیگر مناطق را، خودش به عهده بگیرد.
اگرچه در روزهای گذشته نیروهای امنیتی افغانستان توانسته بودند، بخش‌های مرکزی این ولسوالی را از دست طالبان آزاد سازند، اما رسانه های داخلی گزارش دادند که روز گذشته جنرال دوستم در اعتراض به نرسیدن اکمالات و همچنین نبودن هماهنگی میان مسوولان امنیتی در خط نبرد، از جنگ دست کشیده و از فاریاب خارج شده است.
صبغت الله سیلاب، عضو شورای ولایتی فاریاب نیز این خبر را تایید نموده و می‌گوید که مشکلات در هماهنگی و تجهیز نیروها، باعث شده تا آقای دوستم با عصبانیت فاریاب را ترک کند.
آقای سیلاب به خبرنگاران گفته است، این موضوع سبب افزایش نگرانی در بین مردم فاریاب شده است. به گفته او مردم این ولایت از حکومت مرکزی می‌خواهند، برای تجهیز نظامیان و تامین امنیت این ولایت که از سوی طالبان به شدت مورد تهدید قرار دارد، توجه فوری و جدی نمایند.
در گذشته نیز نسبت به رهبری ضعیف در نیروهای امنیتی انتقاد‌های گسترده ای مطرح شده بود. به عنوان نمونه سقوط قندوز واکنش‌های زیادی را در پی داشت. رییس جمهور غنی در واکنش به این انتقادها، بخش عمده تلفات و گسترش جنگ در افغانستان را به دلیل نبودن مسوولین شایسته دانسته و تأکید کرده بودکه نهادهای امنیتی این کشور نیاز به اصلاحات جدی دارد.
تلفات در برابر تأمین امنیت
مقامات ارشد نظامی افغانستان، تلفات بالای نظامیان در جنگ‌ها را تایید می‌کنند؛ اما می‌گویند که نیروهای امنیتی در مقابل توانسته اند از این کشور در مقابل حملات ترورستان به خوبی دفاع نمایند.
تاج محمد جاهد وزیر داخله صبح امروز دو شنبه، ( 3 عقرب) در مجلس نمایندگان افغانستان، با اشاره به تلفات نیروهای نظامی این کشور گفت: ” نیروهای امنیتی توانسته اند دشمن را که هدفش تصرف ولایت‌هایی مانند فراه، هلمند، فاریاب و ارزگان بود، ناکام سازند.”
آقای جاهد، تلاش‌های نیروهای امنیتی افغان را در تامین امنیت قابل قدر دانست و افزود که دشمنان افغانستان با حمایت‌های بیرونی، قصد تصرف چندین ولایت را داشتند؛ اما در نتیجه مقاومت سربازان ما، با شکست مواجه شدند.
با این حال محمد رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع نیز افزایش در تلفات نیروهای ارتش افغانستان را تایید می‌کند.
آقای رادمنش به خبرنامه گفت: “پس از گرفتن مسوولیتهای امنیتی، ارتش افغانستان در تمام کشور، به طور مستقلانه عملیات‌های نظامی را به عهده گرفته است. این امر موجب افزایش میزان تلفات نظامیان ما شده است.”
معاون سخنگوی وزارت دفاع وجود برخی مشکلات را در این وزارت می‌پذیرد؛ اما از بازنگری برای اصلاحات در تمام سطوح این وزارت نیز خبر می‌دهد. او می‌گوید که هر فرد یا مسوولی که درایت مسلکی از خود نشان ندهد، یقینا در موردش تصمیم گرفته خواهد شد.
واکنش‌های عمومی
اما دلیل ضعف مدیریت در رهبری نهادهای امنیتی به باورکارشناسان و دیگر سیاست گران افغانستان چیست؟ جنرال نظیفه ذکی نماینده مردم کابل در مجلس نمایندگان، با تایید سخنان جنرال نیکلسون، دلیل افزایش تلفات نظامیان را ضعف در رهبری نهادهای امنیتی می‌داند که از نظر او بسیار نگران کننده است.
به نظر این نماینده مجلس، نیروهای امنیتی پس از قبول مسوولیتهای امنیتی نشان دادند که توانایی لازم برای مقابله با دشمن را دارند؛ اما بخاطر ضعف در رهبری این نیروهاست که ما سربازان مان را از دست می‌دهیم.
خانم ذکی به خبرنامه می‌گوید: “تعدادی از کسانی که مسوولیتهای امنیتی را در نقاط مختلف کشور به عهده دارند، از تحصیلات آکادمیک برخوردار نیستند و بدون داشتن تجربه کافی و تنها بر اساس روابط و سلیقه‌ها در این پست‌های مهم گماشته شده اند.”
با این حال، عتیق الله امرخیل جنرال سابق ارتش افغانستان، در واکنش به گفته های جنرال نیکلسون می‌گوید، مقامات امریکایی نیز در بالا رفتن تلفات نظامیان افغان مقصر اند.
آقای امرخیل به خبرنامه می‌گوید: “ما هم از آمریکایی‌ها انتقاد داریم. چرا که افغانستان بارها از آنها خواست که نیروهای امنیتی کشور را به صورت دقیق تجهیز کنند. نیروهای هوایی کشور را که افغانستان در جنگ‌ها به شدت نیاز دارند تجهیز کنند؛ اما تا بحال اقدام لازم صورت نگرفته است.”
از سوی دیگر، میرداد نجرابی رییس کمیسیون امنیت داخلی مجلس نمایندگان افغانستان در گفتگو با خبرنامه، با تایید مشکلات موجود در نهادهای امنیتی این کشور می‌گوید، باید نیازمندی‌های نیروهای امنیتی افغانستان دقیقا ارزیابی شود تا بتوانیم با تامین تجهیزات این نیروها در زمان لازم، سطح تلفات را کاهش دهیم.
آقای نجرابی می‌افزاید “آنچه که نیروهای ما بیشترین نیاز را به آن دارند کمک‌های عاجل و فوری است که وقتی دشمن به قرارگاه‌های امنیتی حمله می‌کند، در زودترین زمان باید حمایت توپچی یا هوایی صورت بگیرد. اما این امکانات یا در اکثر مناطق وجود ندارد، یا در فاصله زمانی 48 تا 72 ساعت در اختیار نیروها قرار می گیرد. حتا زمانی شده که یک هفته بعد به کمک این نیروها رسیده اند و این دقیقا زمانی است که نیروها یا عقب نشینی کرده اند و یا از بین رفته اند.”
به نظر آقای نجرابی اگر وضعیت به این شکل ادامه یابد، مشکلات بیشتر خواهد شد و ساحات تحت کنترل دولت کمتر. اما مسوولین امنیتی می‌گویند، با در نظر داشتن تجربیات جنگ در سالهای گذشته و امسال، آنها کمر به شناسایی کمبودها و نواقص در صفوف جنگ بسته اند و تلاش دارند از تکرار این مشکلات در سال های بعدی جلوگیری نمایند.
مختار پدرام همکار این گزارش بوده‌است