یک روز پس از برگزاری ششمین نشست گروه هماهنگی چهارجانبه افغانستان، پاکستان، چین و امریکا در مسقط، پایتخت عمان، گروه طالبان چندین حمله خونین را در ولایتهای پکتیا، غزنی و فراه راهاندازی کرده و بیش از 200 نظامی و غیرنظامی را کشتند و زخمی ساختند.
حملات گروهی طالبان پس از آن انجام شد که در نشست عمان روی عملی شدن تعهدات پاکستان در پیوند به صلح افغانستان تاکید شده و در آن نمایندگان کشورهای شرکتکننده روی نقش عملی و اقدامات صادقانه اسلامآباد در بخش صلح افغانستان توافق کردند.
شکیب مستغنی، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان روز گذشته در یک نشست خبری در کابل گفت که نمایندگان کشورهای اشتراک کننده در نشست عمان، روی عملی شدن تعهداتی که در نشستهای قبلی داده شده بود، تاکید کرده و وعده سپردند که این تعهدات عملی شود.
او گفت نشستهای بعدی گروه هماهنگی چهارجانبه درصورتی برگزار خواهد شد که کشورهای شرکت کننده در ششمین نشست این گروه، بهخصوص پاکستان، کارخانگی خود را انجام دهند.
پیش از برگزاری این نشست نیز آقای مستغنی به خبرنامه گفته بود که این نشست ادامه نشستهای قبلی گروه هماهنگی چهارجانبه است و در آن روی تعهداتی که در گذشته سپرده شده و نقشه راهی که برای گفتوگوهای صلح ترسیم شده بود، بحث میشود.
پیش از نشست عمان، پنج نشست دیگر میان چهار کشور عضو گروه هماهنگی چهارجانبه صلح افغانستان برگزار شده بود. این نشستها هیچ یک نتایج عملی در پی نداشتند و حکومت افغانستان دلیل آن را اجرایی نشدن تعهدات پاکستان میخواند.
افغانستان پاکستان را متهم به کارشکنی در راستای اجرایی نشدن تعهداتی میداند که پیش از این به آن تعهد سپرده بود. افزون بر این افغانستان، پاکستان را عامل بیثباتی خود میداند و میگوید که تروریزم از سوی پاکستان تمویل میشود و رهبران آنان در خاک پاکستان پناهگاه دارند؛ ادعایی که همواره از سوی پاکستان رد شده است.
واکنش حکومت
انتظار میرفت همزمان با افزایش فشارها بر پاکستان پس از اعلام استراتژی جدید امریکا برای افغانستان و جنوب آسیا که در آن از پاکستان بهخاطر پناه دادن به تروریزم انتقاد شده بود و همچنین پیام صلحخواهانه افغانستان، مقامات پاکستانی در راستای صلح افغانستان اینبار صادقانه گام بردارند و گفتوگوهای صلح، بر شرایط امنیتی در افغانستان تاثیر مثبت بگذارد. اما حملات روز گذشته طالبان یکبار دیگر پرسشهای زیادی را خلق کرد که چگونه ممکن است صلح در افغانستان برقرار شود وقتی که گروههای تروریستی پیامشان جنگ و کشتار است.
ارگ ریاست جمهوری افغانستان در اعلامیهای حملات تروریستی پکتیا و غزنی را محکوم کرده و گفت که حکومت این کشور با رویکرد به ارزشهای صلح و حقوقبشری به آینده نگاه میکند اما تروریستان به دوام جنگ تاکید دارند.
در این اعلامیه آمده است: «ما در مقابل این جنایتکاران ایستادگی نموده، از وجب وجب خاک خویش دفاع و اجازه نخواهیم داد تا کشور ما لانهی امن برای تروریستان و حیات خلوت برای حامیانشان شود.»
از سویی هم شکیب مستغنی، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان امروز به خبرنامه گفت گروههایی که به فعالیتهای جنایتکارانه تروریستی ادامه میدهند، از سوی نیروهای امنیتی افغانستان سرکوب میشوند.
آقای مستغنی گفت: «آنهایی که مانع صلح میشوند و گروههایی که صلحپذیر نیستند، مبارزه جدی، صادقانه و عملی نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان بدون تفکیک آنها به تروریستان خوب و بد، در برابرشان ادامه خواهد داشت و آنان را مثل همیشه سرکوب خواهند کرد.»
پاسخ جنگی طالبان
درحالی که افغانستان خواهان برقراری صلح است و از طالبان نیز بارها خواسته به روند صلح بپیوندند، طالبان اما تاکنون هر بار صلحخواهی این کشور را با جنگ پاسخ دادهاند. به باور بسیاری از آگاهان، حملات خونین روز گذشته طالبان در چندین ولایت افغانستان، پاسخی واضح به پیام صلحخواهی افغانستان بود و نشان داد که این شورشیان حاضر به صلح نیستند.
محمد اکرام اندیشمند، نویسنده و مورخ به این باور است که حملات روز گذشته طالبان، به معنای رد درخواست حکومت افغانستان برای رسیدن به صلح بود. او معتقد است که این حملات به نوعی پیام پاکستان را نیز با خود به همراه داشت.
آقای اندیشمند در گفتوگو با خبرنامه افزود: «نخست اینکه، پاکستانیها به دولت افغانستان و امریکا یک روز پس از مذاکرات خود با آنها بر سر صلح از طریق حملات خونین طالبان، پیام دادند که صلح با طالبان و مطابق تمایل و خواستهی شما کار آسانی نیست و طالبان یک طرف مقتدر در این جنگ هستند.»
به گفتهی او، پاکستان یک روز پس از نشست عمان در واقع به جانب افغانستان فهماند که اگر صلحی با طالبان در کار باشد، بدون گوش کردن به پاکستان این صلح بدست نمیآید و افزون بر این، پاکستانیها خواستند تا در مذاکرات بعدی بر سر صلح با قوت ظاهر شوند و دولت افغانستان را ضعیف و ناتوان نشان بدهند.
صلح با پاکستان
محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان اخیرا گفته است که اولویت افغانستان صلح با پاکستان است. به باور او، تا زمانی که کابل با اسلامآباد به صلح نرسد، صلح با طالبان و گروههای شورشی نیز ممکن نخواهد بود.
او به دنبال اعلام استراتژی جدید آمریکا گفت که این شرایط فرصتی برای پاکستان است که برخورد خود با گروههای تروریستی را مورد بازبینی قرار بدهد زیرا بیثباتی در افغانستان، به نفع هیچ کشوری نیست.
اکرام اندیشمند این موضعگیری رییسجمهور افغانستان را تایید میکند. به باور او بدون مذاکره و صلح با پاکستان، افغانستان به صلح و ثبات پایدار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نمیرسد.
او میگوید که هرچند صلح، ثبات در افغانستان به عوامل داخلی و خارجی دیگری نیز بستگی دارد اما این پاکستان است که تاثیرگذارترین همسایه افغانستان در جنگ و صلح افغانستان میباشد.
چگونگی صلح با پاکستان یکی دیگر از بحثهایی است که هنوز حکومت افغانستان درباره آن سخن نزده است. پیش از این نخستوزیر پاکستان گفته بود که کشورش نمیخواهد هند، دشمن دیرینه آن کشور، در افغانستان هیچگونه نقش سیاسی و نظامی داشته باشد. پاکستان به این باور است که هند از خاک افغانستان برای مقاصد خود و زیر فشار قرار دادن اسلامآباد استفاده میکند.
از سوی دیگر افغانستان خط دیورند را به عنوان خط مرزی بین دو کشور قبول ندارد. کابل مدعی است که این خط، میراث استعمار انگلیسها در منطقه است و با رفتن آنان اعتبار این خط نیز از بین رفته است.
آقای اندیشمند در این مورد گفت: «افغانستان با سیاست ادعای ارضی بر پاکستان و با برقراری روابط نزدیک با دشمن سنتی پاکستان یعنی هند، نمیتواند با پاکستان به صلح برسد.»
یکی دیگر از موارد که در مذاکرات صلح مهم به نظر میرسد، داشتن ابزارهای فشار بیشتر است. بسیاری از آگاهان به این باور هستند که افغانستان تا زمانی که در این مذاکرات نسبت به پاکستان دست بالاتر نداشته باشد، به اهداف خود نمیرسد و هرباری که پیام صلحخواهی سر بدهد، مانند همیشه پاسخ جنگ را دریافت خواهد کرد.
نبود استراتژی روشن
در کنار تمامی اما و اگرهای مرتبط با گفتوگوهای چهارجانبه صلح افغانستان و نیز روابط کابل با اسلامآباد، نبود یک استراتژی شفاف و سیاست خارجی واضح در قبال پاکستان از سوی حکومت وحدت ملی از دیگر مسایلی است که انتقادهای زیادی درپی داشته است.
شماری از اعضای مجلس نمایندگان افغانستان در نشست امروز (چهارشنبه 26 میزان)، ضمن نکوهش حملات خونین روز گذشته، استدلال کردند که حکومت اول باید طرح شفاف و روشنی را در قبال صلح و برخورد با پاکستان به این مجلس ارایه کند و سپس در روشنایی آن به سوی صلح گام بردارد.
سید جمال فکوری بهشتی، عضو مجلس نمایندگان افغانستان گفت که «صلح بدون طرح چه پیامد دارد؟ هشت سال فریاد صلح کشیدیم. هر زمانی که فریاد صلح سر دادیم، قربانی بیشتر دادیم. شما چگونه بدون داشتن طرح به سوی صلح می روید.»
این عضو مجلس نماینگان گفت که اول باید یک آتشبس میان گروههای شورشی و دولت افغانستان ایجاد شود، سپس گفتوگوهای صلح دنبال شود.
دکتر عبدالقیوم سجادی، دیگر عضو مجلس نمایندگان نیز با تاکید بر تعریف استراتژی روشن حکومت افغانستان در قبال پاکستان گفت که با توجه به شرایط کنونی که فشارها بر پاکستان افزایش یافته و حکومت افغانستان سیاست دقیقی در مورد پاکستان ندارد.
این نماینده هم از حکومت میخواهد تا استراتژی خود را در قبال پاکستان به صورت روشن به مجلس این کشور ارایه کند.
صلح مشروط
درحالی که ششمین نشست گروه هماهنگی چهارجانبه افغانستان، پاکستان، چین و امریکا در عمان برای یافتن راههای صلح و بهترشدن مناسبات افغانستان و پاکستان برگزار شد، اما شماری از اعضای مجلس نمایندگان رهبران حکومت وحدت ملی را به سادگی و خوشباوری متهم میکنند که بدون برنامه در هر جایی که از آنها برای صلح دعوت میشود، شرکت میکنند.
صالح محمد سلجوقی، دیگر عضو مجلس نمایندگان افغانستان گفت: «اجنگ با بیرحمانهترین شکل آن ادامه دارد. اما صدای صلحخواهی ما با ناله و عذر، نزد مخالفین ما ادامه پیدا میکند. اگر تدویر چنین مراسم و محافل بزرگ منطقهای و بینالمللی بخشی از سیاست خارجی افغانستان را تشکیل میدهد، پارلمان نباید در رابطه با این سیاست بیتفاوت باشد.»
آقای سلجوقی خواهان تعلیق هرگونه گفتوگوهای غیرمشروط برای صلح و بهترسازی روابط افغانستان و پاکستان گردید و گفت که باید روی یک برنامه روشن بحث صورت بگیرد و براساس آن گام برداشته شود.
تکرار آزمون گذشته
گفتوگوهای چهارجانبه صلح افغانستان پیش از این چندین بار بینتیجه پایان یافته و حداقل تلاشهای صلحخواهی تاکنون تاثیری در میدان جنگ در این کشور نداشته است. پاکستان همواره در مجامع بینالمللی ادعا کرده است که خود نیز قربانی تروریزم میباشد و دست داشتن در حمایت از تروریزم را رد کرده است.
شانزده سال جنگ در افغانستان همواره پای اسلامآباد را نیز به گفتوگوهای صلح کشانده و اکنون پس از حضور افغانستان در چندین نشست چندجانبه، این کشور خواهان صلح دولت با دولت با پاکستان است. اکنون که ششمین نشست گفتوگوهای چهارجانبه صلح افغانستان بار دیگر به پاکستان کارخانگی داده، این پرسش همچنان باقی است که پاکستان آیا این بار مثل گذشته عمل میکند و یا اینکه اینبار رویکرد خود را تغییر میدهد.
بسیاری از کارشناسان به این باور هستند که اگر فشار جدی از سوی امریکا و دیگر کشورهای مقتدر جهان و منطقه از جمله روسیه و چین بر پاکستان وجود نداشته باشد، پاکستان به سیاست گذشته خویش در منطقه ادامه خواهد داد.
به باور آنان، عملی شدن تعهدات پاکستان در راستای صلح افغانستان با توجه به فیصله نشست عمان، بستگی به عملکرد امریکاییها در برابر اسلامآباد دارد. این امریکا است که میتواند پاکستان را وادار بسازد که تروریستان را خاکش بیرود سازد. زیرا گروههای تروریستی تحت فرمان و اداره پاکستان، بهشمول طالبان افغانستان، ابزار پاکستانیها در دسترسی به اهداف و منافعشان است.
به باور این کارشناسان، پاکستانیها این ابزار را به آسانی و با فشارهای اندک و بهخصوص با لفاظیهای آمریکا از دست نمیدهند.
افزودن دیدگاه