نویسنده: لین او.دانل
نشر شده در: فارین پالیسی
کابل – جنگ فزاینده در افغانستان مستقیماً با تجارت جهانی و چندین میلیارد دالری مواد مخدر غیرقانونی مرتبط است، آن هم در شرایطی که طالبان در تلاشند تا کنترل خود را بر تولید و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و در کنار هروئین، به تجارت متآمفتامین نیز بپردازند، اتفاقی که یک افسر مقابله با مواد مخدر افغان “یک فاجعه برای جهان” نامید.
کارشناسان مبارزه با مواد مخدر افغان و بینالمللی گفتند که خشونت در افغانستان طی سالهای اخیر کشت خشخاش، که برای تولید هروئین استفاده میشود، و افدرا را گیاهی که به صورت وحشی در سراسر این کشور رشد میکند و برای تولید متآمفتامین مورد استفاده قرار میگیرد، افزایش داده است. مقامات طالبان را بزرگترین کارتل مواد مخدر در جهان توصیف کردند و گفتند که این گروه – که با شورشی شدید علیه حکومت افغانستان میجنگد – از راههای حمل و نقل هروئین برای وارد کردن مت آمفتامین به بازارهای جدید در استرالیا، آسیا، آمریکای شمالی، اروپا و آفریقا استفاده میکند.
هزینههای نسبی هروئین و متآمفتامین باعث شده که مِت تنوع جالب توجهی برای طالبانی باشد که گفته میشود سالانه حدود 3 میلیارد دالر درآمد از قاچاق تریاک و هروئین دارد که عمدتا در جنوب افغانستان تولید میشود. سزار گوئدس-فریروس، نماینده اداره مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در کابل گفت که حداقل 85 درصد از هروئین جهان از افغانستان تأمین میشود. در استرالیا، که در کنار جاپان بازار مهمی برای محصول جدید طالبان است، یک کیلوگرم هروئین افغانستان حدود 250000 دالر برآورد قیمت میشود. به گفته کارشناسان، متآمفتامین که تولیدش ارزانتر تمام میشود هر کیلو 700000 دالر ارزش دارد.
قاچاقچیان طالب با گنجاندن آنچه که یک مقام رسمی به عنوان بستههای اولیه مِت در ارسالیهای هروئین توصیف میکند، بازارهای جدیدی را ایجاد میکنند. یک افسر بین المللی مبارزه با مواد مخدر که خواست نامش فاش نشود، گفت: “آنها 100 کیلوگرم هروئین برای شما میفرستند و 5 کیلو مت هم به صورت رایگان اضافه میکنند – بفرمایید امتحان کنید! به این ترتیب پایگاهی تازه ایجاد میشود، و سپس آنها شما را غرق در آن خواهند کرد. ”
وی گفت، تجارت الکترونیکی افزایش یافته طی 18 ماه از آغاز همهگیری کووید-۱۹ به قاچاقچیان راهی برای ورود به بازارهای جدید داده است چرا که تعداد بستههایی که از طریق سیستمهای ملی پست میرسند، به حد انفجار رسیدهاست. این مقام گفت: اگر 10 بسته یک کیلوگرمی به استرالیا بفرستید و فقط یک قطعه از آن عبور کند، باز هم بسیار خوش شانس بودهاید. پول مسخرهای به دست میآید و به جرایم سازمان یافته یا طالبان برمیگردد، که جنایتی سازمان یافته هستند. ”
طالبان در ماههای اخیر، در حملاتِ همزمان با عزیمت نیروهای آمریکایی و بین المللی، به سرعت حضور خود را در سراسر افغانستان گسترش دادهاند.
این شورشیان به ولسوالیها حمله کرده و شهرهایی را محاصره کردهاند و تعداد معدودی از پستهای مرزی را به دست گرفته اند و همین به آنها امکان کنترل بالقوه درآمد گمرکی عظیم و مهمی را از حمل و نقل کالا به کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران و پاکستان داده است.
به گفته گوئدس-فریروس، “بدیهی است که افغانستان یک کشور محصور در خشکی است، کسانی که بر این گذرگاههای مرزی تسلط دارند کنترل موثرتری بر تجارت و مالیات بین المللی دارند و البته راهی برای خنثی کردن قوانین و اجازه صادرات بیشتر محصولات غیرقانونی مانند مواد مخدر و همچنین مواد کنترل شده وارداتی، مانند پیشمادههای شیمیایی که برای تصفیه مواد مخدر استفاده میشود. ”
این مقام مبارزه با مواد مخدر گفت: اخیراً توقیف 3.2 تن پیشماده – مواد شیمیایی مورد استفاده برای تبدیل گیاه افدرا به متآمفتامین – نشان داده که “توانایی تولید بین سه تا 30 تن مت آمفتامین که ارزش آن در استرالیا بین 2.1 تا 21 میلیارد دالر است، وجود دارد. ” قیمت پیشمادهها حدود 200000 دالر است.
افغانستان از قبل هم پادشاه تریاک جهان بودهاست. اما اکنون داروهای ارزان قیمت به طالبان راه دیگری برای تأمین بودجه داده است. یک مطالعه جدید با حمایت مالی اتحادیه اروپا نشان داد که افغانستان به “تولید کننده و تأمین کننده مقادیر نسبتاً زیاد افدرین و متآمفتامین کم هزینه” تبدیل شده است، پیامدی که میتواند تولید مواد مخدر را رقابتی کند. این گزارش نشان داد که فقط یک ولسوالی، بکواه در شمال غربی ولایت فراه، با 80000 نفر جمعیت، به طور بالقوه با پردازش گیاهان افدرا سالانه 240 میلیون دالر درآمد کسب میکند.
در حالی که کنترل تولید تریاک توسط طالبان به طور گسترده ای شناخته شده است، از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در فبروری سال گذشته توافقی دوجانبه را با شورشیان منعقد کرد، به سختی به مواد مخدر و سایر فعالیتهای غیرقانونی اشاره شده است. وی متعهد شد که نیروهای آمریکایی را از این کشور خارج کند، روندی که به گفته رئیس جمهور جو بایدن تا 31 آگست کامل خواهد شد، و به این ترتیب به بزرگترین کارتل مواد مخدر مشروعیت سیاسی داد. رهبران این گروه در پایتختهای منطقهای دیده میشوند، از لیست تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج میشوند تا بتوانند سفر کنند، و به طور جدی به عنوان شرکای آینده در حکومت افغانستان در نظر گرفته میشوند. با این وجود مقامات اجرایی مواد مخدر افغانستان و بین المللی میگویند که آنها هیچ تفاوتی با کارتلهای مواد مخدر که مکزیک و کلمبیا را ویران کرد، ندارند و از افغانستان به عنوان “یک دولت افیون زده” یاد میکنند.
توافق ترامپ و طالبان همچنین مذاکرات مستقیم بین حکومت افغانستان – حاشیهای در توافق دو جانبه – و شورشیان را ایجاب میکند. به گفته کارشناسان طی این فرایند صلح فرضی، عملیات ضد مواد مخدر متوقف شده است و همین مصونیت در برابر مجازات را برای طالبان حتی بیشتر میکند.
کارشناسان میگویند، اقدامات مبارزه با مواد مخدر در مقایسه با اقدامات ضد تروریسم از قبل هم منابع کافی نداشته است، حتی با وجود اینکه مواد مخدر تروریسم را تأمین کند. با شدت گرفتن جنگ با طالبان، منابع به جای مبارزه با منبع درآمد آنها به سمت مبارزه با شورشیان هدایت میشوند.
یک مقام مبارزه با مواد مخدر افغانستان، که خواست نامش فاش نشود گفت،” اکنون ما در حال مبارزه در دو جبهه هستیم – جنگ با طالبان و جنگ با مواد مخدر، و واقعا نمیتوانیم همزمان با منابع محدود هر دو را با موفقیت به نتیجه برسانیم. “