موضوع جالب توجه و حتی به واقع مشکل حقیقی این است: سایکوپت‌ها در همه جا وجود دارند. مطابق با برآوردها، بیش از ۵ درصد از جمعیت جهان به گونه‌ای دارای ویژگی رایج افراد سایکوپت (روان پلید) هستند که باعث می‌شود برای آدم‌ّهای پیرامون‌شان خطرناک باشند. ولی قبل از آن که بخواهید از ترس مواجه با این آدم‌ها در خانه‌تان پنهان شوید، باید معنا و مفهوم واقعی آن را بدانید، زیرا سایکوپتی یکی از اختلالات روانی است که بیش از اندازه در موردش اغراق شده و بسیاری از آدم‌ها تعریف درستی از آن ندارند.
در واقع، سایکوپت اینطور توصیف می‌شود: “فردی که از اختلال روانی مزمن رنج می‌برد که باعث بروز رفتارهای اجتماعی غیرطبیعی یا خشونت‌آمیز از طرف وی می‌شود”؛ با این حال، این بیماری به عنوان اختلال روانشناختی تلقی نمی‌شود بلکه به عنوان زیرمجموعه یا مورد مرتبط با اختلال شخصیت ضد اجتماعی طبقه‌بندی می‌شود؛ با این حال، همچنان در مورد اینکه آیا این دو اصطلاح با یکدیگر هم‌معنی هستند یا خیر، جای بحث وجود دارد.
آیا برای تشخیص آدم‌های سایکوپت(روان پلید)، راهی وجود دارد؟ شاید اینطور باشد. فهرست بررسی سایکوپتی دکتر هِیر ابزاری است که برای ارزیابی وجود گرایش‌های سایکوپتیک در آدم‌ها به کار می‌رود. این فهرست در دهه ۱۹۷۰ توسط روانشناس کانادایی به نام رابرت دی. هِیر ایجاد شد. این فهرست شامل ۲۰ مورد است، که برای هر مورد نمره‌ای از صفر تا دو در نظر گرفته می‌شود؛ در مجموع، این فهرست ۴۰ نمره دارد. در ایالات متحده، فردی که بیش از ۳۰ نمره از این فهرست دریافت کند، سایکوپت محسوب می‌شود، ولی در بریتانیا، افراد ۲۵ به بالا را سایکوپت می‌دانند. جالب است بدانید، پل برناردو، قاتل زنجیره‌ای کانادایی، نمره ۳۵/۴۰ را گرفته‌است!
برخی از ویژگی‌هایی که در این فهرست بررسی می‌شوند، به قرار زیر هستند:
۱. آنها جذابیت زیاد اما ظاهری دارند
چطور می‌توانی تفاوت میان جذابیت حقیقی و جذابیت ظاهری را تشخیص داد؟ تعیین تفاوت میان این دو بسیار دشوار است زیرا با این که هر دو حالت کاملا یکسان به نظر می‌رسند، ولی یکی صادقانه و دیگری فریب‌کارانه است. فرد سایکوپت می‌داند برای سوء استفاده و تسلط بر آدم‌ها باید به اندازه‌ی کافی به آنها نزدیک شود، و برای این هدف باید به اندازه‌ی کافی جذاب باشد. این ویژگی رایج افراد سایکوپت است که مهارت‌های اجتماعی سطح بالایی هم از خود نشان می‌دهند، ولی اینها همه صرفا جذابیتی ظاهری و زیرکانه است.
آدم‌ها معمولا با جذب شدن به آنها، سپر احساسی‌شان را نیز پایین می‌آورند و این دقیقا همان زمانی است که سایکوپت‌ها(روان پلید) به تدریج جنبه‌های مضر و مخرب‌شان را به نمایش می‌گذارند. در این میان نیت و مقصد خوب وجود ندارد، زیرا آنها قادر نیستند هیجان‌ها و احساسات آدم‌های اطراف‌شان را مد نظر قرار دهند؛ این هم یکی دیگر از خصوصیت‌هایی است که می‌توان در سایکوپت‌ها مشاهده نمود.
۲. سایکوپت‌ها در تعریف از خود اغراق می‌کنند
آنها کاملا اعتقاد دارند که موجوداتی برتر هستند. کسی نمی‌تواند به آنها چیزی بگوید یا نصیحت‌شان کند، زیرا باور دارند نسبت بسیار باهوش‌تر از دیگران هستند. و به همین دلیل نیز کاملا باور دارند برای رسیدن به هدف‌شان حق دارند از دیگران استفاده کنند. از این رو، به قدرت رسیدن‌شان می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ برای مثال، آنها در محیط کار می‌توانند به افراد زیر دست‌شان آسیب‌های احساسی زیادی وارد کنند.
احساس شدید خود مهم پنداری، و فقدان رحم و شفقت از نشانه‌های نوعی دیگر از اختلالالت روانی است که با نام اختلال شخصیت خودشیفته شناخته می‌شود. این اختلال غالبا با سایکوپتی در ارتباط است؛ آدم‌های دچار خودشیفتگی به شکلی غیرطبیعی ساعت‌ها به چگونگی رسیدن به موفقیت و قدرت فکر می‌کنند.
مطلب مرتبط: نشانه های آدم های خودشیفته؛ ۱۷ نشانه که شما هم خودشیفته هستید
۳. بیمارگونه دروغ می‌گویند
دروغگویی بیمارگونه نوعی رفتار است که در آن فرد دائما دروغ می‌گوید. این مسئله آن‌چنان هم جالب و خنده‌دار نیست. گاهی اوقات این افراد می‌دانند که دروغ می‌گویند، ولی در برخی موارد، واقعا به سخنان بی‌اساس خودشان باور دارند. این نوع از دروغگویی می‌تواند با اختلالاتی نظیر سایکوپتی در ارتباط باشد، ولی هم‌چنین می‌تواند رفتاری مستقل تلقی شود – بنابراین هر دروغگویی لزوما سایکوپت نیست.
دروغ‌هایی که آدم‌های سایکوپت می‌گویند عموما شاخ‌دار هستند – با این حال همچنان قابل باورند (هرچند فقط گاهی اوقات). در واقع دروغگویی به عنوان یک ویژگی رایج افراد سایکوپت به این دلیل است که تصویری بهتر از خود به نمایش بگذارند. آنها از این روش برای به تصویر کشیدن خود در قالب فردی موفق یا قهرمان، یا نشان دادن خود به عنوان فردی مظلوم و قربانی استفاده می‌کنند.
۴. سایکوپت‌ها استاد تقلب هستند
سایکوپت‌ها(روان پلید) قادرند خود را از قید و بند دیدگاه‌ها و هنجارهای اخلاقی رها کنند؛ و بنابراین برای استفاده از روش‌های فریب‌کارانه و استفاده از آدم‌های اطراف‌شان برای رسیدن به خواسته‌ها و اهداف خود ابدا مشکلی ندارند. این خواسته‌ها می‌توانند مالی، شخصی یا حرفه‌ای باشند.
این آدم‌ها با روش‌هایی گوناگون می‌توانند تقلب یا سوء استفاده کنند: ممکن است دروغ بگویند، یا برای جلب اعتماد دیگران اسراری دروغین را فاش کنند. آنها می‌توانند آدم‌ها را به جان هم بیندازند یا ممکن است آدم‌ها را در وضعیت شرمندگی قرار دهند یا آنها را از جایگاه‌شان پایین بکشند و بر آنها مسلط شوند. بهترین نمونه از این قبیل افراد را می‌توان در شخصیت داستانی هانیبال لکتر پیدا کرد – روانپزشک سایکوپت که اعتماد بیماران‌اش را جلب و از آنها سوء استفاده می‌کرد.
۵. بابت آسیبی که به دیگران می‌زنند، ابدا متاسف نمی‌شوند
کسانی که به سایکوپتی (روان پلیدی) مبتلا هستند، قادر نیستند نسبت به آدم‌های اطراف‌شان حس همدلی داشته باشند. آنها به وضوح فقدان رحم و شفقت‌شان را نسبت به درد و رنج دیگران نشان می‌دهند – حتی وقتی عامل این درد و رنج خودشان باشند. ممکن است آدم‌هایی شاد، پرانرژی و جذاب به نظر برسند، ولی زیر جلدشان به سردی یخ هستند.
این حالت فقدان همدلی که سایکوپت‌ها از خود به نمایش می‌گذارند، به نبود حس تاسف و پشیمانی منجر می‌شود – اگر نتوانید با دیگران همدردی کنید یا از لحاظ روانی خودتان را جای‌شان بگذارید، ممکن نیست احساس گناه کنید. به همین دلیل آنها از اقدامات توان‌بخشی می‌ترسند. چگونه می‌توان به فردی کمک کرد که باور دارد دچار هیچ‌گونه مشکلی نیست؟
۶. در مسائل جنسی بی قید و بند هستند
بی قیدی جنسی یک ویژگی رایج افراد سایکوپت است. باید این نکته را در نظر داشته باشیم که هیچ‌یک از رفتارهای فردی موجود در این فهرست به تنهایی برای قضاوت کردن در مورد آدم‌ها و برچسب سایکوپت زدن به آنها کافی نیستند؛ بلکه باید همه‌ی نشانه‌ها را در افراد مظنون به سایکوپتی بررسی نمود.
به این دلیل که سایکوپت‌ها قادر به درک حس رحم و شفقت نسبت به دیگران نیستند، برای آنها ایجاد رابطه انسانی عمیق و واقعی کاری بسیار دشوار است. در عوض، آنها اهداف و امور شخصی فراوان دارند و طرف جنسی‌شان را به صورت تصادفی انتخاب می‌کنند، و گاهی اوقات حتی به صورت هم‌زمان با چندین نفر رابطه برقرار می‌کنند. آنها با بهره بردن از جذابیت‌شان به آسانی می‌توانند دیگران را به سوی خود جذب کنند، و گاهی اوقات آنها با غرور و افتخاری فوق‌العاده، سوءاستفاده‌های جنسی‌شان را برای‌تان تعریف می‌کنند. بهترین مثال را از این دست افراد می‌توان در شخصیت سایکوپت پاتریک بیتمن در فیلم روانی آمریکایی یافت که ظاهرا اشتهایی سیر‌ی‌ناپذیر برای روابط جنسی داشت.
۷. مسئولیت اعمال‌شان را قبول نمی‌کنند
مسئولیت‌پذیری برای یک سایکوپت(روان پلید) بسیار دشوار است – چه برای اعمالی که انجام می‌دهد، چه در مورد کارهایی که ناتمام گذاشته است. به این دلیل که آنها خود را بسیار ارزشمند و والامقام می‌دانند، از درک اینکه چرا باید وظایفی بر عهده‌شان باشد، ناتوان هستند؛ و به این دلیل، نمی‌توانند آثار اعمال‌شان را بر آدم‌ّهای اطراف‌شان درک کنند. آنها غالبا با تقلب و نیرنگ، دروغ و پرخاش خود را از مهلکه خارج می‌کنند.
اثرات این ناتوانی در پذیرش مسئولیت را می‌توان به وضوح در خصوصیت‌های دیگر سایکوپت‌ها نظیر بی قید و بندی در روابط جنسی، سبک زندگی انگلی، و اعمال مجرمانه‌شان مشاهده نمود.
۸. به راحتی خسته می‌شوند
پاتریک بیتمن در این مورد نیز می‌تواند نمونه‌ای برجسته باشد – این قبیل افراد همواره به آسانی از هر چیز خسته می‌شوند و انجام کارها را برای بعد موکول می‌کنند. پاتریک بیتمن تجربه‌ای سادیستی (دگرآزارانه) را با یک روسپی بلوند به دست آورد – وی تلاش می‌کرد بفهمد تا چه حد می‌تواند به خواسته‌‌های‌اش برسد؟ با وجود اینکه پاتریک وی را به شدت آزار می‌داد، آن‌چنان وی را مجذوب خود کرده بود که بار دیگر نزدش بازگشت، و سرانجام پارتیک سعی کرد آن روسپی را به قتل برساند. این مسئله ناشی از خستگی مخرب است که سایکوپت‌ها دچار آن هستند.
به اعتقاد برخی، این ویژگی سایکوپت‌ها به این دلیل است که ”برانگیختگی زیستی” کمی دارند، و همین عامل باعث می‌شود آنها به آسانی از همه چیز خسته شوند و از این مسئله رنج ببرند؛ آنچه باعث تحریک و هیجان افراد معمولی می‌شود، اثری بر سایکوپت‌ها نمی‌گذارد. هر چیز، از موفقیت در برقرار کردن رابطه‌ی جنسی با فردی خاص گرفته تا قتل، هیچ تاثیری بر آنها نمی‌گذارد و آنها دائما دنبال چیزهای جدید هستند تا بتواند آنها را به خیزش و حرکت وادارد.
۹. زندگی انگلی دارند
هرچند برخی سایکوپت‌ها دارای مشاغل و حرفه‌هایی بعضا مهم و پرفشار هستند، برخی دیگر ترجیح می‌دهند از مهربانی آدم‌های اطراف‌شان سوء استفاده کنند و مثل زالو خون‌شان را بمکند. فردی که از سایکوپتی رنج می‌برد، ممکن است برای حفظ موقعیت‌های شغلی‌اش مهارت‌های لازم را نداشته باشد.
آنچه این افراد در غالب موارد انجام می‌دهند این است که مثلا فردی را از میان اعضای خانواده یا دوستان پیدا کنند، و برای‌اش در مورد بدشانسی‌ها و نگون‌بختی‌های زندگی‌شان داستان بسازند. در این داستان‌ها هم معمولا تقصیر تمام بدبختی‌های‌شان را نیز بر عهده شخصی دیگر می‌اندازند – مثلا می‌گویند، سپس آن‌قدر از فرد مورد نظر سوءاستفاده مالی می‌کنند تا وقتی تشخیص دهند باید شخصی دیگر را انتخاب کنند. این همان سبک زندگی انگلی است.
۱۰. اهداف بلندمدت واقعی ندارند
شاید برخی سایکوپت‌ها مشاغل و حرفه‌های خوبی داشته باشند، ولی داشتن شغل و حرفه همیشه به معنی داشتن اهداف بلندمدت نیست. طبق مطالعه‌ای که توسط روانشناسی به نام کوین داتن به عمل آمد، آدم‌هایی با خصوصیت‌های سایکوپتی معمولا به برخی مشاغل خاص نظیر مدیر عامل اجرایی، وکیل، شخصیت تلویزیونی، فروشنده، جراح، آشپز و کارمند دولتی گرایش پیدا می‌کنند. همه‌ی این مشاغل به شکلی عجیب شامل برقراری تعامل با دیگران است، ولی همان‌طور که پیش‌تر دانستیم، سایکوپت‌ها فریب‌کارانی ماهر هستند.
با این حال غالب سایکوپت‌ها(روان پلید)، قادر نیستند برنامه‌های بلندمدت داشته باشند، چه رسد به اینکه بخواهند چنین برنامه‌هایی را اجرایی کنند. غالبا آنها زندگی بدون هدف را سپری می‌کنند، در برخی موارد حتی به شیوه کولی‌ها و سرگردان‌ها زندگی می‌کنند، از شغلی به شغل دیگر، از رابطه‌ای به رابطه‌ی دیگر، و از مکانی به مکان دیگر می‌روند.
۱۱. ویژگی رایج افراد سایکوپت؛ آنها تکانشگر هستند
این بدان معناست که آنها کارها را بدون برنامه‌ریزی یا بدون در نظر گرفتن پیامدهای ممکن انجام می‌دهد. وجود خصوصیت تکانشگری به میزان خاص در آدم‌ها مفید است زیرا باعث ایجاد هیجان در زندگی می‌شود، ولی برخی اوقات این خصوصیت می‌تواند مخرب باشد: به عنوان مثال، ترک کردن شغل بدون داشتن منبع مالی دیگر، یا برقراری رابطه‌ی جنسی محافظت نشده.
اگر مقاومت در برابر ناامیدی، امیال (میل به غذا، رابطه‌ی جنسی، خشونت)، و وسوسه‌ها برای‌شان غیرممکن نباشد، حقیقتا بسیار دشوار است. همین مسئله باعث می‌شود آنها به گونه‌ای عمل کنند که اکثریت جامعه آنها را افرادی غیرقابل پیش‌بینی و بی‌ملاحظه به شمار آورند.
۱۲. نمی‌توانند رفتارشان را کنترل کنند
نداشتن کنترل بر رفتار، ارتباطی تنگاتنگ با مسئله‌ی تکانشگری دارد. آنها غالبا به دلیل پایین بودن قدرت تحمل نمی‌توانند به راحتی رفتارهایشان را کنترل کنند؛ به ویژه هنگامی که احساس می‌کنند مورد آزار قرار گرفته‌اند یا حتی وقتی اوضاع بر وفق مراد‌شان نباشد. در این حالت، به جای آن‌که توانایی و نقش‌شان را در حل مشکلات بررسی کنند، معمولا به پرخاشگری یا پرخاشگری منفعلانه (استفاده از تقلب و نیرنگ یا تهدید آشکار) متوسل می‌شوند.
نکته جالب اینکه وقتی در مورد این‌گونه رفتارهایشان مورد بازخواست قرار می‌گیرند، معمولا به طور غریزی تقصیرها را به گردن دیگران می‌اندازند – “تو باعث شدی این کار را انجام دهم”، “تقصیر من نیست، خیلی عصبانی بودم”.
مطلب مرتبط: تشخیص دروغ؛ ۱۰ نشانه که آدم دروغگو را لو می دهند!
۱۳. از دوران کودکی این مشکلات رفتاری را دارند
نشانه های سایکوپتی از همان دوران کودکی در افراد مشهود است، زیرا معمولا این افراد پیش از آن‌که حتی به دوران نوجوانی برسند، علائمی از طبیعت حقیقی‌شان را بروز می‌دهند. با اینکه همه کودکان کنجکاو و مستعد انجام کارهایی خلاف هنجارهای اجتماعی هستند و گاهی اوقات نیز خود را به دردسر می‌اندازند، سایکوپت‌ها معمولا حتی پیش از ۱۳ سالگی دارای گرایش‌های نامناسب هستند. این رفتارها ممکن است شامل مواردی باشد از قبیل تلاش‌های فراوان برای فرار از خانه، مصرف الکل و مواد مخدر، سوء رفتارهای جنسی، خرابکاری، دروغگویی و تقلب، دزدی، آتش‌بازی، و حتی آزار رساندن به حیوانات و کودکان دیگر.
کسانی که کودکی جفری دامر، قاتل زنجیره‌ای، را به خاطر می‌آورند، وی را به عنوان فردی تنها توصیف می‌کنند که همیشه مجذوب کشتن و قطعه‌قطعه کردن حیوانات بود.
۱۴. در کودکی سابقه بزهکاری داشته‌اند
چنانچه گفته شد یک ویژگی رایج افراد سایکوپت(روان پلید) این است که از ضعف کنترل تکانه و خستگی رنج می‌برند، بنابراین غالبا در جوانی با قانون به مشکل بر می‌خورند، و پیش از آن‌که به سنی برسند که بتوان آنها را تحت پیگردهای معمول قانونی قرار داد، مرتکب اعمال مجرمانه می‌شوند. این اعمال معمولا شامل سوء استفاده‌ی مالی (نظیر دزدی)، تقلب و دغل‌کاری، یا تهاجم و پرخاشگری هستند که معمولا به جرائم خشونت‌آمیز منجر می‌شوند.
۱۵. هیچ حد و مرزی در جرایم‌شان ندارند
سایکوپت‌ها معمولا به صورت مداوم به ارتکاب انواع مختلف جرائم اقدام می‌کنند. بدیهی است، همه‌ی مجرمان حرفه‌ای نیز جزء سایکوپت‌ها طبقه‌بندی نمی‌شوند؛ آنها خودشان را از همه‌ی آدم‌ّهای دیگر باهوش‌تر می‌دانند و غالبا به جنایات‌شان افتخار می‌کنند؛ به ویژه وقتی بتوانند از پیامدهای قانونی جرائم‌شان فرار کنند. ارتکاب جرم برای این آدم‌ها بسیار آسان‌تر از دیگران است زیرا نسبت به قربانیان‌شان هیچ احساس همدلی ندارند. این اعمال مجرمانه دارای طیفی گسترده هستند که جرائم ساده تا جنایت و تجاوز جنسی را در بر می‌گیرد. نکه جالب توجه اینکع سایکوپت‌ها به دلیل توانایی‌شان در جذب و جلب اعتماد دیگران می‌توانند کلاهبردارهایی بسیار موفق باشند.
افزودن دیدگاه