ترس بیش از حد از مرگ یا تاناتوفوبیا می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ به ترس غیر عادی یا ناهنجار از لحظه رسیدن مرگ اشاره دارد که عملکرد عادی یا طبیعی فرد مبتلا به این ترس را در زندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ این اختلال ممکن است از دیدگاه اطرافیان فرد مبتلا، نسبت به خطر یا تهدید واقعی که وی با آن رو به روست، نامتناسب به نظر برسد.
در شرایطی که غالب آدم‌ها زمان روبرو شدن با حقیقت فناپذیر بودن انسان در موقعیت مرگ مثلا در یک شفاخانه، خانه، یا آسایشگاه یا در طول مراسم خاکسپاری، یادبود یا ترحیم یکی از عزیزان درگذشته، به طور معمول دچار مقداری اندوه یا اضطراب می‌شوند، این آشفتگی عموما به معنای تاناتوفوبیا نیست (با این‌که گاهی اوقات به اشتباه برای توصیف چنین شرایطی نیز استفاده می‌شود).
مطلب مرتبط: نوموفوبیا یا ترس از نبودن تلفن همراه چیست و چه علائمی دارد؟
تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ واقعی باید موارد زیر را داشته باشد:
* به لحاظ درونی بر پایان زندگی فرد مبتلا تمرکز داشته باشد، و ارتباطی به نگرانی در خصوص مرگ دیگران یا یکی از عزیزان ندارد. فکر کردن به بیماری‌ها یا ترس از ابتلا به بیماری یا وقوع تصادفی که باعث مرگ یکی از عزیزان یا افراد مهم زندگی‌تان از قبیل فرزند، همسر / فرد مورد علاقه، یا یکی از والدین یا دوستان شود، تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ تلقی نمی‌شود.
* بر زندگی طبیعی‌تان تاثیرگذار باشد. تجربه کردن احساس غم یا ناتوانی در بیان احساس درونی‌تان در طول یک مراسم خاکسپاری یا یادبود، فقط به این دلیل که مثلا واقعا نمی‌‌توانید کلمه‌ها را در کنار هم قرار دهید و بهترین جمله‌ها را برای تسکین دل افراد عزادار بیان کنید، مسئله‌ای کاملا طبیعی و رایج است. از سویی دیگر، خودداری از خروج از خانه یا مکان امنی که دارید مثلا برای تهیه‌ی مواد غذایی روزانه‌تان یا حتی برداشتن نامه‌ها از صندوق پستی‌تان، فقط به این دلیل که مدام می‌ترسید افرادی قصد کشتن‌تان را دارند، نشانه یک اختلال یا بیماری روانی است که باید توسط یک روانشناس متخصص مورد ارزیابی قرار بگیرد.
۱. آیا هراس از رسیدن زمان مرگ یا مردن طبیعی است؟
شستن دست‌ها به طور مرتب برای جلوگیری از سرایت آلودگی و بیماری، یا مسواک زدن به طور مرتب برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها یا ابتلا به بیماری‌های مربوط لثه واکنش طبیعی و سالم انسان‌ها به یک نگرانی منطقی و واقعی است.
نگرانی و ترس از لحظه‌ی مرگ یا مردن تا جایی که بتواند انگیزه‌تان را برای بهبود وضعیت سلامتی‌تان از طریق انجام مرتب فعالیت‌های بدنی، پیروی از یک رژیم غذایی مفید، و غلبه بر انواع اعتیاد افزایش دهد، به طور کلی برای‌تان مفید خواهد بود.
علاوه بر این، نگرانی سالم و طبیعی در مورد پایان یافتن زندگی‌تان می‌تواند بر نحوه‌ی تحلیل و بررسی کامل انواع خطرات بالقوه‌ای که انجام یک فعالیت فیزیکی جدید یا قرار دادن خود در شرایطی بالقوه مضر یا خطرناک ممکن است برای‌تان به همراه داشته باشد، تاثیر مثبت بگذارد. ولی باید یادتان باشد که، این قبیل واکنش‌ها به ترس طبیعی از لحظه‌ی مرگ / مردن به طور کلی نمی‌تواند به بروز سطوحی از تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ منجر شود.
۲. علت‌های بروز تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ
چناچه پیش‌تر گفته شد، ترس از پایان زندگی نه فقظ طبیعی، بلکه عموما مفید هم هست، ولی این ترس معمولا به بروز تاناتوفوبیا منجر نخواهد شد، مگر این‌که بر نحوه زندگی عادی و طبیعی‌تان تاثیر منفی بگذارد یا واکنش‌های شما نسبت به خطر یا تهدید واقعی که با آن رو به رو هستید، برای اطرافیان‌تان عجیب و نامتناسب به نظر برسد.
هر شکلی از ترس در مورد یک موضوع یا موقعیت به طور بالقوه می‌تواند به بروز سطوحی از فوبیا منجر شود. برای مثال، بسیاری از آدم‌ها دوست ندارد داخل خانه‌شان با یک عنکبوت برخورد کنند؛ ترس از عنکبوت‌ها عموما به آراکنوفوبیا یا عنکبوت‌هراسی منجر نمی‌شود، مگر آن‌که ترس شما از این موجودات، پس از مشاهده‌ی یکی از آن‌ها بر روی دیوار خانه‌تان، واقعا شما را وادار کند آنجا را برای همیشه ترک کنید، یا برای اجتناب از مواجهه با این موجودات هرگز به جنگل، پارک، یا هر مکان دیگری که ممکن است عنکبوت‌ها در آنجا وجود داشته باشند، پا نگذارید.
هرچند دلایل بروز هرگونه فوبیا تا حد زیادی پیچیده هستند، تاناتوفوبیا (یا ترس عمومی از مرگ) می‌تواند به وسیله‌ی یک مورد یا تمام موارد زیر که به ترس و نگرانی‌های عمومی آدم‌ها از مرگ‌شان مربوط می‌شوند، ایجاد شود:
– ترس از ناشناخته‌ها یا “اتفاقات پس از مرگ”
– ترس از مرگ ناگهانی یا تدریجی
– ترس‌های ناشی از تجربه‌های منفی یا دردناک گذشته در زندگی
– ترس از مرگی دردناک یا مخوف
– ترس از سلامتی عزیزان / بازماندگان یک واقعه در آینده
دلایل بروز تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ در هر یک از آدم‌ها غالبا پیچیده هستند. در صورتی که تصور می‌کنید از این فوبیا رنج می‌برید و به آن مبتلا هستید، باید به یک روانشناس مراجعه کنید و از وی کمک بخواهید.
۳. مقایسه ترس از مرگ و مرده هراسی
مرده هراسی با ترس از مرگ یا تاناتوفوبیا فرق دارد. با این‌که این دو اصطلاح غالبا با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند یا به طور نادرست به جای هم استفاده می‌شوند، مرده هراسی به ترس شدید و غالبا غیر منطقی برخی آدم‌ها از مواجهه با اجساد مردگان، مثلا باقی‌مانده‌‌های جسد انسان یا حیوانات، یا هر شی و وسیله‌ای که به نوعی با مرگ ارتباط دارد، از قبیل تابوت، برانکار، قبرستان، سنگ قبر و غیره گفته می‌شود.
مطلب مرتبط: ۷ آدم مشهوری که مرگ خود را پیش بینی کردند
۴. ریشه واژه تاناتوفوبیا
این واژه که در زبان انگلیسی مدرن کاربرد دارد، از دو کلمه‌ی یونانی مشتق شده است:
– تاناتوس “Thanatos” که در یونان باستان به معنی مرگ بوده است؛ این کلمه نیز دارای ریشه‌ی قدیمی‌تری در زبان نیاهندواروپایی به معنی “مرگ و ناپدید شدن” است.
فوبیا نیز از واژه یونانی فوبوس “Phobos” مشتق شده است؛ این کلمه برای بیان هراس، وحشت، نمود بیرونی احساس ترس، و موضوع مورد ترس یا وحشت کاربرد دارد. این کلمه همچنین از ریشه‌ی قدیمی‌تر در زبان نیاهندواروپایی به معنی “فرار کردن یا دویدن” مشتق شده است.
افزودن دیدگاه