در خبرنامهی که روز سنه شنبه 11 سنبله از آدرس قول اردوی 209 شاهین در شمال کشور به نشر رسیده آمده است که «روز گذشته حوالی ساعت ۰۲:۳۰ بعد ازظهر از اثر ضربات هوایی در قریه چهارشنغوی ولسوالی دولت ولایت فاریاب، ۸ هراس افگن طالب ۳ تن دیگر زخمی شدند. و همچنان طی سه ضربه هوایی دیگر در ساعات ۰۵:۳۵ عصر در قریه بخاری قلعه ولسوالی المار و ساعت ۰۶:۱۰ دقیقه، عصر در منطقه چهل گزی ولسوالی قیصار، سه عراده واسطه دشمن که در آن زیکویک و دهشکه نصب کرده بودند و مقادیری زیاد مهمات مختلف از بین برده شدند.» این در حالی است که در هفتهی که گذشت، برید جنرال عباس توکلی، معاون قول اردوی 209 شاهین در شمال کشور، در یک نبرد رو در رو با جنگجویان طالبان در ولایت فاریاب همراه با دو سرباز اردوی ملی زخمی شدند.
فاریاب در یک هفتهی گذشته
در یک هفتهی گذشته جنگ در ولسوالیهای مختلف ولایت فاریاب جریان داشته است، چنانچه در خبرنامهی قول اردوی 209 شاهین در شمال کشور، که در روز دو شنبه 10 سنبله به نشر رسیده، آمده است؛ «طی ۲۴ ساعت گذشته در ولسوالیهای قیصار، دولت آباد، خواجه سبزپوش، قرغان و اندخوی ولایت فاریاب، در نتیجه برخوردهای نیروهای دفاعی و امنیتی با هراسافگنان طالب و ضربات هوای بر موقعیتهای کلیدی و قرارگاه های مهم طالبان، ۴۷ تروریست طالب به شمول افراد مطرح و محوری شان از پا درآمده، ۲۱ تروریست دیگر زخمی، ۱۱ عراده واسطه مختلف النوع دشمن تخریب و ۱۳ حلقه ماین کنار جادهای دشمن کشف و انفجار داده شده و روستایی استراتژیک، غذاری در ولسوالی خواجه سبزپوش پس از دو و نیم سال از تصرف طالبان خارج شدند.»
در همین رابطه، محمد عارف مولانی، وکیل شورای ولایتی فاریاب به خبرنامه گفت؛ «ما از بزرگان تقاضا کردیم که این نیروهای که در فاریاب هستند، هیچ کاری نمیتوانند. این عملیاتی که انجام میدهند هیچ چیزش امیدوارکننده نیست. پس از مدتی دوباره طالبان برمیگردند و مسیرها میبندند و کارمندان دولت را از موتر پایین میکنند. اکنون هم اکثر ولسوالیهای فاریاب در دست طالبان است.»
ولایت فاریاب در هفتهی که گذشت شاهد درگیریهای متعدد در ولسوالیهای مختلف این ولایت بوده است. چنانچه روز گذشته 10 سنبله، طالبان در ولسوالی قیصار مدعی شدند که بازار این ولسوالی را در محاصره گرفته و شماری از نیروهای خیزش مردمی حامی دولت نیز به آنها تسلیم شده اند. طوریکه یکی از ژورنالیستان محلی از این ولایت گزارش داده است، «دو تن از نیروهای خیزش مردمی بنامهای صمد قومندان و جمال قومندان، که از چند سال علیه طالبان میجنگیدند، روز قبل با ۵ تن از افراد شان به طالبان تسلیم شدند. همسنگران این قومندانها میگویند، بیتوجهی به نیازمندیهای آنها از جانب مسئولان امنیتی فاریاب سبب شده تا از آنها تصمیم به تسلیم شدن بگیرند.» بنابراین، ولایت فاریاب در شمال کشور تبدیل به یکی از میدانهای تمامعیار جنگِ نیروهای دولتی با تروریستان طالبان شده است.
ولسوالیهای امن در فاریاب
ولایت فاریاب در شمال افغانستان در چند سال پسین به یکی از میدانهای جنگ افغانستان تبدیل شده است. این ولایت دارای 14 ولسوالی است که به گفتهی بهروز روزبه، یکی از فعالین مدنی در این ولایت، «برای فعلاً در ولسوالی قیصار جنگ به شدت جریان دارد. بر علاوه در ولسوالیهای که در مسیر شاهراه فاریاب-جوزجان قرار دارند، مثل خواجه سبرپوش، شیرین تگاب، دولتآباد، قرمقول و قُرغان نیز جنگ جریان دارد.» البته این ولسوالیهای امن نیز در بخشی از ساحات درگیر جنگ بوده و از جنگجویان طالبان میزبانی میکند.
در همینحال، عبدالکریم یورش، سخنگوی قومندانی امنیه فاریاب به خبرنامه گفت: «در 7 ولسوالی فعلاً عملیات شاهین 117 به هدف پاکسازی شاهراه فاریاب-جوزجان را راه اندازی کرده ایم.» وی افزود، «در تمامی ولسوالیها جنگ جریان دارد، چنانچه در شب گذشته 12 سنبله، در سه نقطه در مرکز ولسوالی قیصار ضربات هوایی وارد شد که دشمن بیشتر از 35 تن کشته و زخمی داشته است.» آمار این تلفات نشان میدهد که شدت درگیری میان نیروهایی امنیتی و طالبان زیاد است. در حالیکه میان حکومت و رهبران سیاسی طالبان گفتگوهای صلح جریان دارد، در ولایت فاریاب خبری از صلح نیست و بیش از هر وقت دیگر جنگ در این ولایت شدت گرفته است.
با اینحال، آقای بهروز در پاسخ به این سوال که کدام ولسوالیهای فاریاب در دست طالبان است و حکومت در آن حضور ندارد؟ گفت: «به جز از ولسوالیهای خان چارباغ و اندخوی، تمام ولسوالیها به جز بخشهای از مراکز ولسوالیها، دیگر ساحات همه در دست طالبان است. اما مراکز ولسوالیها در کنترل حکومت است.» چنانچه محمد عارف مولانی، وکیل شورای ولایتی فاریاب نیز این موضوع را تأیید کرده و به خبرنامه گفت: «از چهارده ولسوالی در ولایت فاریاب، تنها ولسوالی اندخوی وضعیت امنیتیاش خوب است. مردم میتوانند از این مسیر به جوزجان بروند. اما ولسوالیهای دیگر مثل قیصار وضعیت امنیتی خیلی خراب است. چند روز پیش طالبان چندین قریه را گرفته اند. در بسیاری از ولسوالیها کارمندان دولت در تعمیر ولسوالی حضور دارند و نیروهای امنیتی در مرکز ولسوالیها محاصره هستند، اما ساحات دیگر همه در کنترل طالبان قرار دارد. کارمندان دولت فقط در داخل تعمیرهای ولسوالی هستند، بیرون برآمده نمیتوانند، اگر بیرون شوند همراه تکتیرانداز آنها را میزنند.»
طالبان ترکتبار در فاریاب
جنگ در ولایت فاریاب تابع عوامل متعدد است، اما عمدهترین عامل ناامنی در این ولایت، مسئله دخالت کشورهای مختلف عنوان میشود؛ چنانچه عبدالکریم یورش به خبرنامه گفت: «بیشتر جنگجویان طالبان محلی هستند، اما در این اواخر یک تعداد مشاورین ایرانی نیز در بین شان دیده شده است. یک جنرال بازنشسته پاکستانی مشهور به شیخ، به رهبران طالبان در فاریاب مشوره میدهد.»
با اینحال، بر علاوه دخالت کشورهای همسایه، کشت و قاچاق مواد مخدر، شدت گرفتن فقر و بیکاری نیز از جمله عوامل عمده گسترش ناامنی در ولایت فاریاب به حساب میرود. در عینحالیکه زمینهای زیادی در ولسوالیهای بلچراغ، گرزیوان و غورماچ تریاک کشت میشود، از این ولایت به عنوان مسیر قاچاق مواد مخدر به سمت ولایت غور و بالاخره به ولایتهای جنوبی نیز استفاده میشود. گروههای تروریستی با استفاده از فقر و بیکاری، از میان جوانان فاریاب سربازگیری میکنند. باآنکه آنهای که در جبهه جنگ میکنند، کدام توجیه برای جنگ ندارند. اما برای آنها این ذهنیت داده شده است که حکومت غیراسلامی است و آنها فکر میکنند که علیه حکومت غیراسلامی میجنگند. چنانچه آقای مولانی به خبرنامه گفت: «طالبانی که در ولایت فاریاب جنگ میکنند از همین ولایت هستند. گاهی کلانهای شان از کویته پاکستان میآیند و به اینها تعلیمات میدهند و یا امکانات در اختیار شان میگذارند. اما جنگجویان از همین ولایت خود ما هستند. رییس کمیسیون نظامی و قومندانهای شان از همین ولایت فاریاب هستند. حکومت هیچ نوع همکاری و توجه به مردم فاریاب ندارد. کار یک روزه مردم را تا ده روز یا دو هفته معطیل میکند. مردمی که در ساحه طالبان قرار دارند، از کارکرد طالبان راضی هستند. کاری که محکمه طالبان در یک روز تمام میکند، محکمه دولتی تا یک ماه و بدون پول انجام نمیدهد.»
در رابطه به اینکه چه عواملی باعث شده که جوانان اوزبیک به طالبان بپیوندند، از نظر آقای مولانی، «طالبان اکنون سیستم شان تغییر کرده، سابق وقتی طالبان به شمال آمده بودند، رفتار شان قومی بود. حالا از اقوام ترکمن، عرب و اوزبیک نیز در سطح رهبری طالبان در سمت شمال، قرار دارند. اینها اکثریت شان جرم کرده اند، مردم را در داخل شهر ترور کرده اند و دوسیه داشتند، حالا برآمده اند و به طالبان پیوسته اند. برخی هم از طریق مدرسهها ذهنیت شان تغییر کرده؛ بسیاری از بچههای جوان در مدرسهها ذهنیت شان تغییر کرده و در بین طالبان رفته اند.»
با اینحال، شفیقه سخایولچی، نماینده فاریاب در مجلس نمایندگان به خبرنامه گفت: «اوزبیکها هیچگاه طرفدار جنگ و خونریزی نبوده، و همینطور از میان مردم اوزبیک به صفوف طالبان کسی نپیوسته است. بلکه طالبانی که در ولایت فاریاب میجنگند از قوم های دیگر هستند. اکثریت آنها 19 تا 20 سال سن دارند، اما در صفوف طالبان پیوسته اند. البته یک تعداد از اوزبیکهای که از همان منطقه است، آنها کسانی هستند که زمینه کار برای شان مسیر نشده، ناگزیر شده اند تا در صفوف طالبان بپیوندند. در غیر آن از اوزبیکها در صفوف طالبان کسی نیست.» وی در رابطه به ملیشهسازی در شمال و بهخصوص ولایت فاریاب، و حمایت حکومت از قومندانهای محلی مثل «نظام الدین قیصاری» معتقد است که به نفع امنیت فاریاب و مردم نیست، بلکه حضور و قدرت گرفتن چنین افراد غیرمسوول باعث خشونتهای بیشتر و جنگ بیشتر میشود.