عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی روز دوشنبه (12 حوت) با حامد کرزی، رییسجمهور پیشین افغانستان و عبدالرب رسول سیاف، یکی از رهبران جهادی-سیاسی در رابطه به موافقتنامهی صلح و راههای عملیشدن آن، و همینطور بحران ناشی از آنچه که او اعلان نتایج تقلبی انتخابات ریاست جمهوری می داند، دیدار داشته است. در همینحال، امید میثم، معاون سخنگوی عبدالله به یکی از رسانههای داخلی گفته است که دفتر رییس اجرایی و تیم ثبات و همگرایی در مشورت با تعدادی از بزرگان و رهبران سیاسی، لیست تیم مذاکرهکننده با طالبان را نهایی کردهاند. اما جزئیات این لیست تا هنوز به دست رسانهها نرسیده است. این در حالیست که عبدالله عبدالله در صحبتهای به روز یکشنبه (11 حوت) در رابطه به آنچه که فرستاده شدن تیم تماس یکجانبه از سوی ارگ ریاست جمهوری به دوحه عنوان کرده، انتقاد نموده بود. با اینحساب، به نظر میرسد آیندهی مذاکرات بینالافغانی برای صلح به شدت مبهم است.
تا هنوز دو سوی قدرت در داخل حکومت وحدت ملی افغانستان هیچ نوع انعطافپذیری در مقابل همدیگر نشان ندادهاند. اما در مقابل، به نظر می رسد طالبان این شکاف سیاسی به دقت زیرنظر دارند. شکاف سیاسی موجود در داخل نظام، برای طالبان همچون موهبت و فرصتی است تا در این بازی جنگ و صلح از آن بهره بگیرند. در حالیکه طالبان با طمأنینه و آرامش خاطر پلههای از موفقیت را در مذاکرات طی میکنند، در داخل کشور اما وضعیت به شدت ناجور است. انگار برخلاف مردم افغانستان، اولویت برای دو سوی قدرت در کابل نه صلح، بلکه حفظ قدرت شان است. طالبان اما در این میان بیشترین سود را میبرند. به باور بسیاری از ناظران امور، فساد سیاسی و منازعهی قدرت در درون نظم سیاسی حاکم در کابل، زمینهی این را فراهم کرده که در سالهای پسین طالبان از یک گروه تروریستی به گروه شورشی ارتقاء نمایند، و بعد از آن به مرحلهی برسند که طرف اصلی مذاکره با بزرگترین قدرت جهانی واقع شوند.
بر اساس موافقتنامهی صلحی که میان طالبان و آمریکا به امضا رسیده، طالبان به جانب آمریکا تعهد سپرده است که؛ مذاکرات بینالافغانی را با طرفهای افغان در ۱۰ مارچ سال جاری شروع خواهد کرد. آتشبس دائمی و جامع یک موضوع آجندای گفتوگو و مذاکرات بینالافغانی خواهد بود. شرکتکنندگان مذاکرات بینالافغانی در مورد تاریخ و چگونگی آتشبس دائمی و فراگیر، از جمله میکانیزمهای اجرایی بحث خواهند کرد که همراه با تکمیل و توافق در مورد نقشه راه سیاسی آینده افغانستان اعلام خواهد شد.
چهار روز از امضای توافقنامهی صلح آمریکا و طالبان گذشته ولی هنوز لیست تیم مذاکرهکننده از طرف حکومت/مردم افغانستان با طالبان نهایی نشده است. چنانچه محمداشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی، در کنفرانس خبری به روز یکشنبه (11 حوت) در پاسخ به سوالات خبرنگاران گفت که؛ هیأتی مذاکرهکننده باید از ارزشهای جمهوری اسلامی افغانستان دفاع کنند. آقای غنی گفت که تجربه بینالمللی نشان میدهد که اگر هیأت از 8 نفر بزرگ باشد، هیأتهای مختلف در آن ایجاد میشود، بنابراین، باید مؤثریت درنظر گرفته شود. منظور آقای غنی این است که هیأت مذاکرهکننده باید کمتر از 8 نفر باشد. بنابراین، سوالی که مطرح میشود این است که چگونه هیأتی کمتر از 8 نفر از همهی این جامعهی با ایدئولوژیهای متفاوت، چندپارچه، متنوع، متکثر و در عینحال پراکنده و بیاعتماد به همدیگر نمایندگی میتواند، آنهم در برابر مذاکرهکنندگان طالبان که در مقابل دستگاه دیپلماسی بزرگترین قدرت جهانی کم نیاوردند؟
آقای غنی صحبتهایش از یک تفاوتِ نسلی یاد کرد؛ اینکه 75 فیصد نفوس افغانستان را جوانان زیر 30 سال تشکیل میدهند. جوانانی که هیچ نوع سنخیتی با ارزشهای طالبان و اسلامِ طالبانی ندارند؛ جوانانی که در یک فضای متفاوت از گذشته بزرگ شدهاند، ارزشهای اینجهانی و مدرن را درونی کردهاند و در شرایطی جامعهپذیر شدهاند که فرهنگ غالب نه قرائت طالبانی، بلکه ارزشهای انسانی و تا حدی هم سکولار بودهاند. غنی به طور ضمنی از چنین نسلی یاد کرد و گفت که: «من که از هفتاد به زودی به هفتاد و یک میرسم، از اقلیت کوچک سنی نمایندگی میکنم. بنابراین، سلیقههای مختلف در اینجا باشد.» آقای غنی در نهایت گفت که «صلاحیت هیأت محدود خواهد بود، چرا که تصمیمگیرنده آخر طبق قانون اساسی افغانستان، پارلمان، لویه جرگه و یا نظرسنجی عام است.» واقعیت اما چیزی دیگر است، اینکه در وقتِ عمل همهی شعارها فراموش میشود، همانطوری که در گذشته فراموش شد.
هفت روز دیگر تا شروع مذاکرات بینالافغانی میان حکومت/مردم افغانستان و طالبان باقی مانده است، اما از سوی حکومت/مردم افغانستان هنوز هیچ خطمشی تعیین نشده، هیأت مذاکرهکننده تشکیل نشده، برخلاف سخنان آقای غنی، زنان و جوانان در همهی مراحل این پروسه – چه در گذشته و چه در اکنون – به طور آشکار غایب بودهاند. از غیبت و در حاشیهبودنِ زنان و جوانان که بگذریم، مسئلهی بحران نتایج انتخابات و چالشهای به وجود آمده از این ناحیه، سایهی سیاهی بر پروسهی صلح افکنده است. دورنمایی این وضعیت برای زنان و جوانان بیشتر از همه نگرانکننده است، چرا که ارزشهای این دو گروه بیشتر از دیگران در خطر نابودی و آسیبپذیری است. به نظر برخی از صاحبنظران، طالبان با رهبران جهادی-سیاسی مشکل شان بر سر چگونگی تصاحب قدرت است، اما طالبان با زنان و جوانان مشکل بنیادی و اعتقادی دارند. ارزشهای اینها با همدیگر متفاوت و ناسازگار است. با اینهمه، اما در این روند مذاکرات این دو گروه آسیبپذیر غایب هستند. با توجه به این وضعیت، چشم انداز مذاکرات بین الافغانی دست کم تا کنون مبهم بوده و بیشتر در بحران ناشی از اعلام نتایج انتخابات گیر مانده است. این که واشنگتن در قبال این وضعیت چگونه موضع گیری می کند و یا فشارهای از سوی جامعه جهانی بر رهبران سیاسی افغانستان به ویژه ارگ ریاست جمهوری پیرامون تشکیل یک هئیت همه شمول مذاکرکننده، وارد خواهد شد، نکاتی است که تا کنون مشخص نمی باشد. با این حال، به باور بسیاری از آگاهان فرصت به وجود آمده ناشی از مصالحه آمریکا با طالبان، نیاز به دقت و توجه رهبران افغانستان دارد و نیاز است تا این فرصت و زمان از دست نرود. به این جهت، برای استفاده از این فرصت، نیاز است تا رییس جمهور فارغ از دیدگاه های انتخاباتی، تیم همه شمول و متکثر مذاکره کننده را به نمایندگی از افغانستان شکل دهد.
افزودن دیدگاه