هفته کاهش چشم گیر خشونت ها؛ نگاهی کرونولوژیک به 18 سال فرازونشیب گفتمان مصالحه در افغانستان (قسمت اول)

توسطعباس عارفی

اسفند ۳, ۱۳۹۸ به روز رسانی : بهمن ۲۹, ۱۴۰۲ , ,

جوانان قندهاری(عموماً پسران) شبِ دوم حوت را با موسیقی و رقص محلی «اتن» جشن گرفتند و با شادمانی از آغاز عملی‌شدنِ طرح«کاهش چشم‌گیر خشونت» میان آمریکایی‌ها و طالبان استقبال نمودند. قندهار، شهری عموماً پشتون‌نشین در جنوب افغانستان موقعیت دارد که خاستگاه، مرکز و مقر فرماندهی تحریک طالبان به رهبری «ملا محمد عمر» بوده است. بعدازحملات یازدهم سپتامبر در سال 2001م، و به‌نبال آن حملات نظامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده آمریکا در افغانستان علیه فرماندهان سازمان تروریستی القاعده و میزبان ‌آن‌ها، یعنی امارت اسلامی طالبان، شهروندانِ این ولایت جنوبی در خط اول جنگ قرار گرفتند. قندهار نزدیک به 20 سال است که جنگ‌ها، انفجارها و انتحاری‌ و خشونت‌های مختلف را در خود شاهد بوده است. اکنون بعداز 20 سال، شهروندانِ این ولایت شبی شروع کاهش‌های چشم‌گیر خشونت ها را جشن می‌گیرند.

چنین جشنِ استقبال از شروع کاهش چشم‌گیر خشونت‌ها، از سوی طالبان، نیروهای امنیتی افغانستان و نیروهای حمایت قاطع، از آرزوهای دیرینه‌ی مردم افغانستان بوده است. خشونت بخشی از تاریخ معاصر افغانستان را شکل می‌دهد و مردم افغانستان در این یک قرنِ اخیر یک کلمه را بیش‌تر از هر چیزی شنیده‌اند و بیش‌تر از هر چیزی دیگری آن درک می‌کنند، آن کلمه خشونت است. بعداز سال 2001م، خشونت در افغانستان وارد مرحله‌ی جدیدی شد، اما توأم با آن روندِ کاهش گفتگوهای صلح در رابطه به کاهش خشونت نیز شکل گرفت، اما نه با این ادبیاتِ «کاهش خشونت» بلکه با عنوان‌های مختلف دیگر در برهه‌های زمانی مختلف.

بعدازحملات یازدهم سپتامبر در سال 2001م، و به‌نبال آن حملات نظامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده آمریکا در افغانستان علیه فرماندهان سازمان تروریستی القاعده و میزبان ‌آن‌ها، یعنی امارت اسلامی طالبان، شهروندانِ این ولایت جنوبی در خط اول جنگ قرار گرفتند
بعدازحملات یازدهم سپتامبر در سال 2001م، و به‌نبال آن حملات نظامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده آمریکا در افغانستان علیه فرماندهان سازمان تروریستی القاعده و میزبان ‌آن‌ها، یعنی امارت اسلامی طالبان، شهروندانِ این ولایت جنوبی در خط اول جنگ قرار گرفتند

وقتی طالبان صلح می‌خواستند

پس از سقوط امارت اسلامی طالبان توسط نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا، با میزبانی جامعه‌ی جهانی کنفرانس بن در آلمان برگزار شد و روی طرح نظام سیاسی جدید بحث و تصمیم‌گیری صورت گرفت، اما در غیبت گروه طالبان. بعداز آن طالبان بارها درخواست مصالحه و عفو نمودند، اما حداقل سه بار درخواست مصالحه شان از سوی آمریکایی‌ها رد شد. در سال 2001م، بسیاری از رهبران طالبان از جمله ملا عبدالغنی برادر، ملا سید محمد حقانی، ملا اختر محمد منصور و ملا عبیدالله آخندزاده اعلام کردند که نظم پس از کنفرانس بُن را می‌پذیرند، به شرطی که حکومت حامد کرزی آنان را عفو کند و برای شان مصوونیت قضایی قایل شوند. حکومت کرزی در آغاز از درخواست مصالحه طالبان استقبال کرد و یکی از فرماندهان طالبان به نام ملا نورالدین ترابی را در قندهار از زندان آزاد نمود.

در سال 1380 رهبران طالبان در شاه‌ولی کوت قندهار به کرزی تسلیمی خط دادند و خواستار عفو شدند. در سال 1381 سید طیب آقا یکی از نزدیکان ملاعمر  با درخواست مصالحه و عفو به کرزی و آمریکایی‌ها مراجعه کردند. درخواست سوم از عفو و مصالحه از سوی طالبان از طریق دفترهای ساحوی «سی آی ای» در افغانستان و پاکستان تنظیم شد. اما این درخواست نیز از سوی دفتر مرکزی سیا و دیک‌چینی معاون رییس‌جمهور بوش رد شد.

پس از سقوط امارت اسلامی طالبان توسط نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا، با میزبانی جامعه‌ی جهانی کنفرانس بن در آلمان برگزار شد و روی طرح نظام سیاسی جدید بحث و تصمیم‌گیری صورت گرفت، اما در غیبت گروه طالبان
پس از سقوط امارت اسلامی طالبان توسط نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا، با میزبانی جامعه‌ی جهانی کنفرانس بن در آلمان برگزار شد و روی طرح نظام سیاسی جدید بحث و تصمیم‌گیری صورت گرفت، اما در غیبت گروه طالبان

با آن‌که در آن زمان لخضر ابراهیمی، نماینده ملل متحد در افغانستان از تصمیم حکومت کرزی در رابطه به مصالحه با طالبان حمایت می‌کرد، اما آمریکایی‌ها مصالحه با طالبان را نپذیرفتند. برعکس بسیاری از فرماندهان طالبان که به حامد کرزی نامه‌ نوشته بودند و ریاست جمهوری او را تبریک گفته بودند، توسط نیروهای آمریکایی بازداشت و یا کشته شدند. در حالی‌که برخی از رهبران و فرماندهان طالبان خواستار مصالحه بودند، اما در میدان جنگ همچنان نبرد به شدت جریان داشت، و همینطور در این وسط مردم عادی قربانی خشونت‌ها می‌شدند و می‌شوند.

 طالبان در این مدت به خشونت بسیار دست زدند و جنایت‌های زیادی را مرتکب شدند، از جمله حملات انتحاری و انفجارهای بزرگ در شهر کابل و ولایت‌های دیگر، که بر اساس گزارش یوناما، تنها در سال 2019م، بیش از 10 هزار غیر نظامی در انفجارها، حملات انتحاری و نبردهای مسلحانه کشته و زخمی شده‌اند. با این‌همه، اما گفتگوهای در مورد صلح همچنان جریان داشته است. چنانچه در سال 1389 شورای عالی صلح بر اساس جرگه مشورتی صلح که در ماه جوزای همان سال برگزار شده بود، تشکیل شد. قبل از آن نیز گفتگوهای صلح با طالبان جریان داشت، به طور مثال در سال 1397 عربستان سعودی به درخواست حکومت افغانستان، دو دور گفتگوهای را میزبانی نمود که میان قیوم کرزی برادر رییس‌جهور کرزی از آدرس حکومت افغانستان و مولوی وکیل احمد متوکل، آخرین وزیر خارجه طالبان و عبدالسلام ضعیف، سفیر سابق طالبان در پاکستان در جلسه اول، و با حضور آغاجان معتصم، داماد ملا عمر و رییس کمیته سیاسی شورای رهبری طالبان، برگزار شده بود.

در سال 1388 نیز چند دور گفتگو میان کای‌ آیده، نماینده ویژه ملل متحد در افغانستان و رهبران طالبان، از جمله عبدالطیف منصور (منشی شورای رهبری طالبان) برگزار شد. اما این گفتگوها وقتی پایان یافت که سرویس‌های اطلاعاتی پاکستان، ملا عبدالغنی برادر و لطیف منصور را در شهر کراچی بازداشت کردند.  در نهایت بعداز نزدیک به 20 سال جنگ، آمریکایی‌ها باب گفتگوهای رسمی با طالبان را در مورد مصالحه، در سال 2019م، باز کردند و به طور مستقیم با طالبان وارد گفتگو شدند.

روندِ گفتگوهای صلحِ آمریکا، طالبان و حکومت افغانستان

سال گذشته در چنین روزهای (12 اکتبر 2018م) نخستین دورِ گفتگوهای مستقیم میان زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا در مورد صلح افغانستان، با ملا عبدالغنی برادر، معاون رهبر طالبان، در دوحه پایتخت قطر برگزار شد. این گفتگوهای مستقیم آمریکایی‌ها با طالبان و گفتگوهای صلحِ بین‌الافغانی، از دیرزمان به‌ این‌سو یک مسیر بسیار طولانی و مملو از فراز و نشیب را طی نموده تا به این مرحله‌ی با عنوان «کاهش چشم‌گیر خشونت» رسیده است.

با روی‌کار آمدنِ حکومت وحدت ملی به ریاست جمهوری محمداشرف غنی در سال 1394، مسیر گفتگوهای صلح نیز تغییر اساسی کرد. رییس‌جمهور غنی اعلام نمود که طرف اصلی جنگ با حکومت افغانستان طالبان نه، بلکه پاکستان است. بنابراین، مذاکرات باید با پاکستان صورت بگیرد. در همین راستا بود که در ثور 1394 با میانجی‌گری پاکستان، معصوم استانکزی، سرپرست وزارت دفاع افغانستان با سه عضو طالبان؛ عبدالجلیل، محمد حسن رحمانی و عبدلرزاق(وزیر داخله طالبان) در اورومچی کشور چین دیدار کردند. بعداز آن، در سرطان 1394 با هماهنگی پاکستان یک هیأت از طرف طالبان به شمول عبدالطیف منصور(منشی شورای رهبری)، محمد عباس آخوند(عضو کمیته سیاسی) و ابراهیم عمری(برادر جلال الدین حقانی) و یک هیأت هشت نفری متشکل از نمایندگان دو طرف ائتلاف حکومت وحدت ملی با نظارت نماینده آمریکا، چین و پاکستان، در منطقه مری پاکستان باهمدیگر گفتگو نمودند. این دور گفتگوها با افشای خبر مرگِ ملامحمد عمر، برهم خورد و بی‌هیچ نتیجه‌ی ملموس پایان یافت.

با روی‌کار آمدنِ حکومت وحدت ملی به ریاست جمهوری محمداشرف غنی در سال 1394، مسیر گفتگوهای صلح نیز تغییر اساسی کرد. رییس‌جمهور غنی اعلام نمود که طرف اصلی جنگ با حکومت افغانستان طالبان نه، بلکه پاکستان است
با روی‌کار آمدنِ حکومت وحدت ملی به ریاست جمهوری محمداشرف غنی در سال 1394، مسیر گفتگوهای صلح نیز تغییر اساسی کرد. رییس‌جمهور غنی اعلام نمود که طرف اصلی جنگ با حکومت افغانستان طالبان نه، بلکه پاکستان است

رییس‌جمهور اشر‌ف غنی در ماه حوت 1396، در دومین نشست «پروسه‌ی کابل» با حضور نمایندگان ۲۸ کشور و سازمان بین‌المللی، که با محور چگونگی آغاز گفتگوهای صلح با گروه طالبان برگزار شده بود، نقشه‌ی جدیدی برای صلح ارایه کرد. غنی در این نشست هفت گام مشخص را برای طالبان پیشنهاد نمود؛ بازنگری قانون اساسی، شناختن گروه طالبان به عنوان یک حزب سیاسی، آزادی زندانیان و حذف نام رهبران این گروه از فهرست تحریم‌ها، صدور پاسپورت و فراهم‌سازی زمینه برای آزادی و سفر افراد طالبان از جمله‌ی گام‌های بود که غنی به طالبان بدون هیچ پیش‌شرط پیشنهاد نموده بود. اما طالبان به این پیشنهاد حکومت افغانستان پاسخ ندادند.

در سال 1397 از سوی حکومت وحدت ملی جهتِ اعتمادسازی، از 22 تا 27 جوزا که ایام تعطیلات عید بود، آتش‌بس اعلان شد. طالبان آتش‌بس سه روزه در جریان عید را رعایت کردند، اما تمدید 10 روزه آن توسط حکومت افغانستان را رد نمودند. تا این‌که بعداز یک سری دیدارها و گفتگوها، وزارت خارجه آمریکا در تاریخ 30 سنبله 1397، زلمی خلیلزاد را به عنوان «نماینده ویژه برای صلح افغانستان» منصوب نمود. خلیلزاد در همان آغاز مأموریت‌اش از حکومت افغانستان و طالبان خواست تا هیأت مذاکره‌کننده شان را معرفی کنند.

چقدر این پست مفید بود؟

روی یک ستاره کلیک کنید تا به آن امتیاز دهید!

میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0

تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *