شمارش معکوس بحران بزرگ؛ از اتمام حجتِ ثبات و همگرایی تا تاکید بر اعلان نتایج نهایی

 امروز (27 دلو) دقیقاً «140 روز» از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان می‌گذرد، اما نتیجه‌ی نهایی این انتخابات هنوز معلوم نیست. در آخرین مورد، کمیسیون مستقل انتخابات روز شنبه (26 دلو) اعلامیه داده است که امروز (27 دلو) ساعت 8:30 دقیقه‌ی قبل از ظهر روندِ بازشماری، تفتیش و تطبیق فیصله‌های کمیسیون شکایات انتخاباتی در دفتر مرکزی و دفاتر ولایتی در ولایات بدخشان، تخار، سرپل، فاریاب، غزنی، ننگرهار، هلمند و کندهار آغاز می‌شود.

در انتخابات ریاست جمهوری 6 میزان به تعداد 1824401 رأی استعمال شده که از آن جمله فعلاً 239642 رأی آن مورد مناقشه است و از سوی تیم‌های انتخاباتی به عنوان آراء تقلبی به حساب می‌رود. این انتخابات برخلاف آمار پایین رأی‌دهندگان، با آمار بالای شکایات روبه‌رو بوده است. شکایاتی که از سوی تیم‌های انتخاباتی ثبت شد، به تعداد 12889 مورد بوده که به میزان تأثیرگذاری روی نتیجه انتخابات به چهار دسته تقسیم شده است.

آنچه در این انتخابات بیش از همه بر سردرگمی‌ها افزوده است، تعدد آمار است. از آمار انواع رأی گرفته تا آمار انواع تقلب و تخلف انتخاباتی، و همین‌طور آمار زمان‌بندی‌های که هیچ کدام به موقع نبوده است. اما در همه‌ی این موارد آمارها به شدت بالا است. به طور نمونه، انواع شکایات انتخاباتی به سه دسته تقسیم شده است که عبارت از: تخطی‌های انتخاباتی (1371 مورد)، تخلفات انتخاباتی (4303 مورد) و جرایم انتخاباتی (3272 مورد) ثبت شده است. این آمار با تعداد رأی که توسط رأی‌دهندگان استعمال شده، نسبت ناامیدکننده دارد.

اتمام حجتِ ثبات و همگرایی

اما در زمانی که آنچه آخرین مرحله برای اعلام نتایج انتخابات گفته می شود، تیم ثبات و همگرایی در کنفرانس خبری امروز، اما اقدامات کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایات را غیرقابل قبول خواند. فضل احمد معنوی، رییس ستاد انتخاباتی ثبات و همگرایی، در کنفرانس خبری امروز دو مورد اقدامات اخیر کمیسیون‌های انتخاباتی را غیرقانونی، خلاف دستورالعمل‌ها و قوانین انتخاباتی دانست. معنوی در سخنانِ امروز خود اقداماتِ «نمونه‌گیری تصادفی» در مورد بازشماری و تفتیش آرای مورد مناقشه، و همین‌طور «تفتیش ویژه» را از جمله اقداماتی دانست که کمیسیون‌های انتخاباتی از خود شان درآورده‌اند و  با به کارگیری چنین شیوه‌های، خلاف قوانین انتخاباتی عمل نموده‌اند. معنوی در صحبت‌های امروز خود به کمیسیون‌های انتخاباتی هشدار داد که این‌بار 2014م، نیست که ما به خاطر مصلحت و حفظ نظام سازش کنیم، بلکه این‌بار به خاطر حفظ نظام علیه تقلب مقاومت و ایستادگی می‌کنیم.

نمونه‌گیری تصادفی

عبدالعزیز ابراهیمی، یکی از سخنگویان کمیسیون مستقل انتخابات، گفته است که «کمیسیون‌های انتخاباتی روز چهارشنبه هفته‌ی گذشته روی شیوه نمونه‌گیری محلات رأی‌دهی به توافق رسیدند و قرار است محلاتی که به تفتیش ویژه و بازشماری محول شده است با روش نمونه‌گیری تصادفی گزینش شود.»

بر مبنای این روش، بخشی از آرای مورد مناقشه به طور تصادفی گزینش شده و مورد تفتیش ویژه قرار می‌گیرد. با آن‌که کمیسیون‌های انتخاباتی اطمنان می‌دهند که این روش درست است و کدام مشکلی ندارد، اما تیم ثبات و همگرایی آن را برخلاف قانون و طرزالعمل‌های انتخاباتی می‌دانند. پس از اعلام نتیجه ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری، کمیسیون‌های انتخاباتی فیصله کرده بود که از میان ۱۳۷ هزار و ۶۳۰ رأی مشکوک، ۱۰ درصد آن و از میان ۱۰۲ هزار و ۱۲ رأی خارج از زمان رأی‌دهی، ۱۵ درصد آن به عنوان نمونه مورد تفتیش ویژه قرار گیرد. 

تفتیش ویژه

در چنین وضعیتی، اخیرا کمیسیون‌ شکایات انتخاباتی به عنوان بخشی از رسیدگی به شکایت ها، در مورد ۱۳۷ هزار آرای مشکوک نیز تصمیم گرفتند. طبق تصمیم این کمیسیون ده درصد آرای (137630رأی) که شامل 309 محل می‌شود، به تفتیش ویژه میرود، در صورتیکه این آراء 65 درصد معیارهای تعیین شده را تکمیل کرده باشند، تمام آنها معتبر است. اگر 35 در صد آن، معیارات را تکمیل نکرد، تمام محلات تفتیش شده؛ در این صورت به هر میزان محلاتی که معیارها را تکمیل کرده باشند، معتبر و بقیه باطل می‌باشد.

همچنان از مجموع 102012 ( آرای خارج از زمان ) 15 درصد آن (1085) محل به تفتیش ویژه می‌رود، در صورتیکه 65 درصد معیارات را تکمیل کرده باشند، تمام آراء معتبر است. اگر 35 درصد آن معیارات را تکمیل نکرد، تمام این آراء باطل خواهند بود.

در مورد شکایات استثنایی مربوط به آرای غیر بایومتریک که شامل 2423 محل می گردد: در مورد 298 محل آن چنین فیصله به عمل آمده که به بازشماری مجدد برود؛ در صورتی که معیارهای لازم بازشماری، بر اساس طرزالعمل های هردو کمیسیون انتخاباتی را تکمیل کرده باشند، اعتبار داده می‌شود و آرایی که معیارهای لازم فوق را نداشته باشند، باطل می گردد.

 معنوی در مورد همین نوع «نمونه‌گیری تصادفی» و «تفتیش ویژه» اعتراض نمود و گفت که این تصمیم کمیسیون شکایات انتخاباتی مبنای قانونی و حقوقی ندارد و در واقع تلاشی است برای به کرسی نشاندن آراء جعلی و تقلبی، که این چنین تقلب را ثبات و همگرایی نمی‌پذیرد و در مقابل آن ایستادگی خواهد کرد. 

نتیجه نهایی اعلان می‌شود

با همه این تناقضات و در زمانی که نشانه های از آغاز بحران انتخاباتی بر سر عملکردهای کمیسیون های انتخاباتی رونما می شود اما مسولان کمیسیون انتخابات می گویند که نتیجه نهایی را اعلان خواهند کرد.

حوا علم نورستانی، رییس کمیسیون مستقل انتخابات در کنفرانس خبری خود امروز، تأکید کرد که نتیجه انتخابات به زودی اعلان خواهد شد. نورستانی گفت: «ما ناگزیر هستیم که روند تفتیش را به پیش ببریم. دسته‌های انتخابات بر ما اعتماد کنند و اگر این دسته‌ها در روند تفتیش حضور نداشته باشند، ما روند را به پیش خواهیم برد.» منظور خانم نورستانی تیم ثبات و همگرایی بود که چند دقیقه قبل از آن کنفرانس خبری داشت و هشدار داد که نتیجه‌ی مملو از تقلب را نمی‌پذیرد.

با این‌همه، اما تجربه نشان داده که اعلان نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری به این زودی‌ها شاید ممکن نباشد. بحران انتخابات ریاست جمهوری تنها در آمارها و آراء تقلبی خلاصه نمی‌شود، بلکه به نظر می رسد سایه‌ی سنگین گفتگوهای صلح میان آمریکا و طالبان بر این روندِ ملی در افغانستان تأثیر مستقیم داشته است. اعلان نتیجه نهایی انتخابات نه تنها هیچ مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه بر دیگر مشکلات و بحران‌های جاری اثر می‌گذارد و وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند. چرا که یکی از طرف‌های اصلی این انتخابات از همین حالا نتیجه را غبرقابل قبول می‌داند و بر ایستادگی علیه حاکمیت تقلب تأکید می‌کند.