برای اولین بار رکشای سولری آشپزخانه بانو را در یکی از چهارراهیهای شهر کابل دیدم. خانمی که با دقت فراوان در حال ریختن برنج برای دو مشتری خود بود.
آشپزخانه سیار بانو و رکشاهای سولری آن کار جدیدی است که از سوی موسسه ابتکار راه اندازی شده است. رکشاهای سولری که در 6 ساعت آفتاب میتواند 95 کیلومتر راه را طی کند و در روزهای ابری و برفی این نیز از برق عادی چارج شود، جدید از سوی یک کارآفرین افغان راه اندازی شده است.
این رکشاها که 2 ماه قبل 25 عدد از آن ساخته شد، در دسترس خانمهایی قرار گرفت که در وضعیت بد اقتصادی به سر میبرند.
آشپزخانه بانو
آشپزخانه بانو که نام رکشاهای سولری است حالا در اکثر نقاط شهر کابل دیده میشود. رکشاهایی که مانند یک آشپزخانه کوچک غذاهایی چون برگر، برنج و ماکارانی میفروشد و بیشتر دانشجویان و دانش آموزان خریداران آن است.
نیک بخت، یکی از فروشندگان آشپزخانه بانو است. او را در نزدیک شفاخانه اتاترک میتوان یافت. خانمی که تا دو ماه قبل در شاروالی کابل کار میکرد و مانند خیلی از زنهای دیگر صبح ساعت 7 مشغول جارو زدن جادهها بود و تا 3 و نیم کار میکرد.
در حال حاضر اما این خانمها از ساعت 9 صبح تا 4 بعد از ظهر مشغول کار هستند.
ولی اکنون راننده یک رکشا است که پشت سر آن برخلاف دیگر رکشاها که باید مسافر ببرد، یک رستورانت کوچک است با 3 نوع غذا در مینوی آن.
خانم نیک بخت که صدای او به زنی میانسال میخورد در صحبت به خبرنامه گفت: “دو سال در شاروالی کار میکردم و سرکها را جارو میکردم. زندگیم زیاد خوب نیست و درآمد همسرم نیز کفاف زندگی ما را نمیکند، این مجبورم کرد تا به دست به کار شوم و اولین شغل را در شاروالی پیدا کردم، دو ماه قبل اما یکی از آشناهایم زنگ زد و گفت که چنین شغلی هست میخواهی کار کنی یا نه؟”
خانم نیک بخت به پاسخ این سوال جواب مثبت داده به این شرکت سر میزند. او مدت 14 روز مشغول آموزش رانندگی رکشا بوده و پس از آن شروع به کار میکند.
این خانم با رضایت از شغل جدیدش با صدایی پر از خوشحالی گفت که از کارش راضی است و تا زمانی که شرکت بخواهد در این جا کار خواهد کرد. او معاش هفته وار میگیرد که از 1600 تا 2 هزار در هفته درآمد دارد.
فرهاد واجدی، رئیس موسسه ابتکار و بنیانگذار آشپزخانه بانو در صحبت با خبرنامه گفت: “ما روزانه به این خانمها 300 افغانی معاش میدهیم و یک مقدار هم فیصدی میگیرند به میزانی که فروش بیشتر داشته باشند یک مقدار فیصدی نیز در نظر گرفته میشود.”
تلاش برای توانمندسازی زنان
فرهاد واجدی که به عنوان رهبر جوان افغان به نمایندگی از جوانان افغان در بروکسل حضور داشته، به عنوان یک کارآفرین سعی کرده تا برای زنان کار ایجاد کند و در عرصه توانمندسازی آنان فعالیت نماید.
او خود یکی از افغانهایی است که کودکی و نوجوانیاش را در مهاجرت به سر برده و تحصیلات خود تا سطح لیساس را در پاکستان تمام کرده است.
آقای واجدی گفت: “با درک شرایط زنان و وضعیت آنان در جامعه افغانستان، وقتی شاهد اذیت شدن آنان هستیم باید سعی کنیم آنان را در ارتقای ظرفیتشان کمک کنیم. من به عنوان یک کارآفرین بدون در نظر گرفتن سود شخصی و تجاری خودم، تلاش میکنم تا به زنان افغان نیز کمک کنم.”
فرهاد واجدی اکنون با 25 رکشا توانسته 25 زنی را استخدام کند که از لحاظ اقتصادی در شرایط ناگواری به سر میبرند. او اشاره میکند که در این گروه از زنان کسانی نیز بودند که توانایی خرید یک نان را هم نداشتند ولی اکنون با این کار توانستهاند قسمتی از مصارف خود را تهیه نمایند.
با این که شروع این کار و یافتن چنین زنان در ابتدا برای آقای واجدی سخت بوده و اکثرا خان ها از این کار استقبال نمی کردند ولی حالا درخواستهای بیشماری پیش او ثبت است که میخواهند با این رکشاها کار کنند.
او ایده این کار را از شهروندان زن اندونیزیایی گرفته است، زمانی که میبیند چطور این زنان در سطح شهر مشغول کار هستند و میتوانند استقلال مالی داشته باشند و زندگی خود را سپری کنند. او نیز این طرح را در افغانستان اجرایی می سازد.
25 شغل در کابل
فرهاد واجدی با این کار توانسته 25 شغل برای زنان ایجاد کند. او گفت: “اکنون خاله نیک بخت یکی از زنانی است که میتواند کار کند و حداقل مصارف خانوادهاش را به دست بیاورد.”
خانم نیک بخت 7 فرزند دارد. پسر که او 17 سال سن دارد در کنار مکتب نصف روز در یک عکاسی دستیار و هفتهیی 250 افغانی درآمد دارد. و همسرش نیز با یک کراچی باری روزانه 70 افغانی کار میکرد.
او 6 پسر و 2 دختر دارد که 4 پسر و 1 دخترش به مکتب میروند اما مصارف تحصیلی آنان خیلی زیاد است و این خانواده که باید کرایه خانه و دیگر مصارف را تهیه کنند از عهده آن برنمی آیند.
آقای واجدی در سال 1993 در یک کمپ مهاجرین در کویته به دنیا آمده است.
او مکتب و دانشگاه را تا سطح لیسانس در پاکستان و در رشته مدیریت تجارت به پایان رسانیده است. با این که در سال گذشته بورسیه ماستری در لندن را دریافت کرده اما به دلیل این کارش نتوانسته در آن شرکت کند.
او سعی دارد تا این پروژه و کار را در کابل و سایر نقاط کشور گسترش دهد.
آقای واجدی برای طرح رکشاهای سولری و آشپزخانه بانو، حدود 100 هزار دالر هزینه کرده و هر رکشا با 1600 دالر ساخته شده است.
او اکنون میخواهد این رکشاها را به 100 عدد افزای دهد. این کارآفرین افغان، امید جدیدی برای افغانستان و نمادی از نسل متفاوت این کشور پس از سقوط طالبان در سال 2001 میلادی است.