در پی برف‌باری‌های اخیر میزان آلودگی هوا در شهر کابل نسبت به گذشته کاهش یافته، ولی هنوز هم نگرانی آلودگی در این شهر همچنان با شدت پابرجا است.
با این‌که اداره هواشناسی کشور از باریدن برف و باران خبر داده است، اما بیشتر مردم نگران ادامه این آلودگی‌ها در جریان فصل زمستان می‌باشند.
آلودگی هوای شهر کابل که آن را در فهرست آلوده‌ترین پایتخت‌های جهان قرار داده است، در یک هفته 17 نفر را به کام مرگ کشانده است.
رئیس جمهور غنی شام روز شنبه(30 قوس) در نشستی با اعضای کمیسیون جلوگیری از آلودگی هوا، پلان عملیاتی کوتاه مدت برای جلوگیری هوای کابل را بررسی کرد، اما این اقدامات را ناکافی خواند.
در این نشست اشرف غنی گفته بود که مالکان شهرک‌های بزرگ در کابل، مالکان بلند منزل‌ها، خشت‌پزی‌ها، حمام‌ها، سالن‌های عروسی، کارخانه‌های تولیدی و سایر تجارت‌ها، عاملان اصلی آلودگی هوا می‌باشند که به خاطر منفعت شخصی‌شان، حیات جمعی مردم کابل را با خطر مواجه ساخته‌اند.
اقدامات برای جلوگیری از آلودگی هوا
پس از این‌که آلودگی کابل به اوج خود رسید، اقداماتی از سوی اداره عالی محیط زیست روی دست گرفته شد که در آن طرح جلوگیری استفاده از ذغال سنگ، تیل بی‌کیفیت و چرم که از مهم‌ترین عوامل آلودگی هوای کابل است، به صورت جدی دنبال شد.
معاون اداره ملی محیط زیست نیز در نشست قصر سپیدار که در آن رئیس اجرایی حکومت نیز حضور داشت، بر بیان این که اداره نفت و گاز، گاز مایع را به قیمت ارزان به بازار عرضه کند، تاکید کرده بود.
اداره عالی محیط زیست به سبب استفاده شهروندان از گاز، قیمت گاز را 10 افغانی ارزان‌تر کرده و در اختیار مردم قرار داده است.
در این اقدام، اداره نفت و گاز افغانستان در 28 نمایندگی خود در سراسر کابل گاز را ارزان‌تر به فروش می‌رسانند.
اما تعدادی از شهروندان به این اقدام واکنش نشان داده و 28 منطقه را برای فروش گاز در مناطق پرازدحام شهر کافی نمی‌دانند.
همچنان در کنار این اقدامات، پولیس کابل و اداره حفاظت از محیط زیست 500 تن مواد سوختی که دود غلیظ تولید می‌کند را جمع‌آوری کرده که هنوز هم این روند ادامه دارد.
فردوس فرامرز، سخنگوی پولیس کابل در چند روز گذشته در این مورد گفته بود که 72 مرکز فروش مواد سوخت غیر معیاری را شناسایی کرده که باید مسدود شوند و یا راهکار دیگری برای آنان سنجیده شود.
بدیل انرژی زغال سنگ
اکنون حکومت در جستجوی بدیل انرژی سوخت نفت و زغال است تا از آلودگی بیشتر هوا جلوگیری نماید.
ارگ ریاست جمهوری گفته است که رییس جمهور غنی (چهارشنبه، ۲۰قوس) در نشست خود با مسئولین اتحادیه‌های خدماتی تولیدی و صنعتی انرژی قابل تجدید، در رابطه به حمایت از سیستم های انرژی آفتابی به هدف کاهش آلودگی هوا، گفتگو کرده است.
حکومت سعی دارد تا در این راستا و برای رسیدن به این هدف، برنامه خود را از کابل آغاز کرده و نهادهای دولتی را مکلف نماید تا از انرژی آفتابی استفاده کنند.
این برنامه نه تنها برای تاسیسات دولتی، بلکه قرار بود برای شهرک‌ها، تاسیسات خصوصی، حمام‌ها، فرودگاه‌ها و کارخانه‌ها نیز عملی شود.
سخی سخا، آمر اطلاعات اداره عالی محیط زیست در گفتگو با خبرنامه گفت: “پس از نشستی که در تاریخ 14 و 30 قوس در ارگ ریاست جمهوری برگزار شد، قرار شد که یک هفته ضرب الاجل و مهلتی باشد برای همه وزارت‌خانه‌ها و شهرک‌ها، کارخانه‌ها تا سیستم گرمایشی خود را تعویض کرده و یا فلتر تصفیه دود را نصب کنند.”
این اقدامات چندان کارآمد نیست
اما دکتر سید علی اقبال، آگاه مسائل شهری در گفتگو با خبرنامه گفت: “این اقدامات، در آلوده‌ترین پایتخت دنیا چندان کارآمد نیست. و این سخت است که به مردم گفته شود که از زغال سنگ استفاده نکنند، زیرا این بدیل باید قبل از شروع فصل سرما مدنظر گرفته می‌شد.”
او معتقد است که افغانستان با ذخایر بزرگ گازی که داشته، می‌توانست با سرمایه‌گذاری در 15 سال اخیر، منبع انرژی قوی و بدیل هر مواد سوختی در کشور گردد.
اقبال گفت: “زمانی که دولت بتواند بدیلی برای شهروندان معرفی کند که سهولت و امکانات بیشتری برای آنان داشته باشد، مثلا گاز از 70 افغانی به 30 تا 35 افغانی می‌رسید؛ این لازم نبود که مواد سوختی مسدود شود، بلکه مردم خود به استفاده از گاز می‌پرداختند.”
وی در ادامه افزود: “این آلودگی و شرایط محیط زیستی نه تنها در سال جاری، بلکه در چند سال اخیر همچنان ادامه داشته است، اما حکومت هیچ کاری برای جلوگیری از آن انجام نداده است. با این‌که دولت می‌توانست از راه‌های دیگر قبل از رسیدن فصل سرما و با ایجاد چنین اقداماتی که تاثیرات کمتری دارد، عمل کند. این شرایط به برنامه‌ای طولانی مدت نیازمند است.”
ما به اقتصاد مردم توجه کرده‌ایم؟!
اما با این‌که عده‌ای از شهروندان و آگاهان مسائل شهری به این باور هستند که دولت بر عملکرد بخش خصوصی هیچ نظارتی ندارد، اما اداره عالی محیط زیست این گفته‌ها را رد کرده است.
سخی سخا در واکنش به این گفته‌ها پاسخ داد: “ما به اقتصاد مردم توجه کرده‌ایم. این که در این زمان هیچ خانواده‌ای نمی‌تواند به جای زغال سنگ از دیگر مواد سوختی استفاده کند، به این سبب این ضرب الاجل یک هفته‌ای است که ابتدا برای شهرک‌های خصوصی، کارخانه‌ها، و دیگر امکان عمومی اجرا شده است.”
پس از پایان این مهلت شهرک آریا، گلبهار سنتر، هوتل های خلیج و استقلال مسدود شده و اجازه استفاده از زغال سنگ به آنان داده نمی‌شود. در 9 جدی نیز از پارک‌های صنعتی نظارت شده و ساحات ارغندی و پغمان نیز ارزیابی گردیده است.
عوامل آلودگی هوا و استراتژی دولت
آلودگی موجود در کشور ناشی از عوامل متفاوتی است که مهم‌ترین آن استفاده از مواد سوخت دودزا، وسایط نقلیه کهنه، نبود سیستم حمل و نقل دورن شهری، جاده‌های خاکی و غیرمعیاری و نبود فضای سبز می‌باشد.
اما با این حال اداره عالی محیط زیست معتقد است که با توجه به شرایط کنونی، با این که کارهای زیادی صورت گرفته است، اما وضعیت جنگ و ناامنی این اجازه را به مسئولین نداده تا با برنامه‌های متعدد وضعیت آلودگی را کنترول نمایند.
با این وجود اکنون این اداره پلان استراتژی 5 ساله را زیر دست دارد که اهداف عمده آن جلوگیری از آلودگی هوا، عوامل مخرب محیط زیستی و بهبود محیط زیست می‌باشد.
در این برنامه 5 ساله در بخش محیط زیست نیز به سه بخش انرژی بدیل، بهبود وضعیت شهری و مسائل محیط زیستی در نظر گرفته شده است.
سخا در ادامه صحبت‌هایش گفت: “ما در سه بخش پلان که نخستین آن بهبود وضعیت شهری است؛ سعی می‌کنیم تا ساحات غیرپلانی، آسفالت و کانکرت جاده‌های خامه، افزایش فضای سبز، مدیریت زباله‌ها، تکمیل کمربند سبز، گسترش غرس نهال، بهبود سیستم فاضلاب در وضعیت شهری؛ اصلاح و بهبود یابد. همچنان در بخش دوم انرژی بدیل، محدود ساختن استفاده از زغال سنگ، کنترول مواد نفتی در بنادر، تامین گاز مایع، تامین برق دوام‌دار، تایین کیفیت زغال سنگ و ترویج استفاده از انرژی بدیل، برنامه‌هایی است که به مرور در این 5 سال عملی خواهد شد. در بخش سوم نیز مسائل محیط زیستی؛ بلند بردن آگاهی عامه، چک و کنترول وسایل نقلیه می‌باشد.”
زعال سنگ و بازار گرم بخاری‌های ترکی
در سال‌های اخیر استفاده از بخاری‌های زغال سنگ که به‌نام «بخاری‌های ترکی» معروف است، در افغانستان بیشتر شده است؛ بازار گرمی که آلودگی هوا را نیز به همان میزان افزایش داده است.
به گفته‌ی مسوولان اداره محیط زیست افغانستان، اکثر زغال‌های مصرفی بدون تصفیه استفاده می‌شود و کسانی که زغال سنگ را بعد از تصفیه مصرف می‌کنند، خیلی نادر و محدود اند.
زغال سنگ به نسبت انرژی گرمایشی بیشتر و با دوام باعث شده تا توجه بسیاری‌ها در سطح کابل را به خود جلب کند.
سید علی اقبال در این مورد به این باور است که “ورود بی‌شمار بخاری‌های زغالی در بازار آزاد و تبلیغاتی که از این نوع بخاری‌ها می‌شود، سبب شده تا بسیاری‌ها به خرید آن دست زده و با توجه به جنجال کمتری که برای مردم دارد، همه از آن استفاده کنند که اگر در این بخش حکومت بتواند اصلاحات به وجود آورده و زغال سنگ تصفیه شده را به مقدار بیشتر وارد بازار کند، می‌تواند به کاهش آلودگی کمک کند.”
اما با همه این گفته‌ها، مردم افغانستان اکنون به غیر از زغال سنگ بدیلی برای انرژی گرمایشی ندارند.
به گفته عده‌ای از ساکنین کابل، گاز، نفت و چوب همه با قیمت بلند به فروش می‌رسد و شهروندان توان خرید آن را ندارند.
در همین خصوص اداره عالی محیط زیست به خبرنامه گفت: “با این که اکنون بدیل زغال سنگ، گاز است، اما ما پلان داریم تا با کاهش هزینه خرید گاز، مردم ترغیب شوند از این مواد سوختی استفاده نمایند. در این خصوص شهروندان نیز باید با ما همکاری کنند؛ از سوخت زغال سنگ تا حد امکان بکاهند و از سوزاندن رابر، پلاستیک و مواد دودزا بپرهیزند.”
باید یادآور شد که اکنون در داخل جاده‌ها و اماکن مزدحم کابل خرید و فروش زغال سنگ ممنوع می‌باشد.
راهکارهای موجود
با همه این گفته‌ها، تعدادی معتقد‌اند که اگر این پلان 5 ساله که در آن تغییرات سیستم حمل و نقل درون شهری و اصلاح و جمع‌آوری وسایط نقلیه دودزا و مواد نفتی باکیفیت در نظر گرفته شده است، می‌تواند به کاهش و از بین بردن آلودگی موثر واقع شود.
همچنان عده‌ای از آگاهان مسائل محیط زیستی عنوان کردند؛ باید به سیستم گرمایشی منازل به خصوص بلند منزل‌هایی که از نظر ساختمانی معیاری ساخته نشده و از پنجره‌های چوبی در آن‌ها استفاده شده نیز تغییرات ایجاد شود، زیرا این ساخته‌ها باعث اتلاف انرژی گرمایشی در منازل می‌شود.
روند تصفیه زغال سنگ نیز از جمله راهکارهایی است که اکنون سعی می‌شود تا در تمام شهرها عملی شده و مردم از مواد سوختی تصفیه شده و بخاری مناسب استفاده نمایند.
افزودن دیدگاه