نگاهی اجمالی به روابط پاکستان و سعودی

این دو کشور در دهه های طولانی، روابط قوی و استراتژیک داشته اند.

کتاب های تاریخ نشان می دهد که روابط میان پاکستان و سعودی ریشه در دوران قبل از جدایی هند بریتانیایی دارد.

در همان ابتدای رابطه میان دو کشور، نماینده های سعودی در سال 1940 در کراچی از سوی رهبران لیگ مسلمان هند مورد استقبال قرار گرفتند. شاه عبدالعزیز در پاسخ به درخواست محمد علی جناح در سال 1943 اولین بسته کمک خارجی به مبلغ 10000 پوند را برای کمک به مردم قحطی زده بنگال فرستاد. در سال 1943 نیز رهبران سعودی با کمک به یک هیئت نمایندگان لیگ مزبور اقدام کردند. این در حالی بود که این نماینده‌گان با چالش هایی در تعامل با تیم کنگره ملی هند مواجه بودند.

مدت طوانی است که عربستان سعودی و پاکستان، روابط قوی و استراتژیک با هم دارند. هر دو کشور، در قالب انجمن های دو جانبه، منطقه یی، جهانی و به علاوه سازمان همکاری های اسلامی با هم تعامل و همکاری دارند.

همکاری های عربستان سعودی، بیشتر در بخش مالی بوده اما پاکستان با داشتن سلاح هسته ای در بخش امنیتی با سعودی همکاری می کند.

در حال حاضر، بیش از 2.5 میلیون پاکستانی در پادشاهی عربستان سعودی مشغول به کار هستند و مبلغ 5 تا 6 میلیارد دالر را به پاکستان ارسال می کنند.

براساس یک گزارش عرب نیوز، یک بار رییس سابق اطلاعات عربستان سعودی شاهزاده ترکی بن فیصل، روابط میان پاکستان و عربستان سعودی را: “یکی از نزدیک ترین روابط میان دو کشور در جهان” خوانده بود.

همکاری های نظامی از دهه 1960 به این سو

از دهه 1960به این طرف، شماری از سربازان پاکستانی در عربستان سعودی برای محافظت از پادشاهی این کشور مستقر بوده اند. در عین حال، پاکستان به سربازان عربستان و خلبان های این کشور دوره های آموزشی نیز بر گزار می کرد. در سال 1969، خلبان های پاکستانی به صورت عملی حمله های نیروهای یمنی را دفع نمودند. هم چنین، گزارش شده است که مهندسین پاکستانی استحکامات سعودی را در امتداد مرز این کشور با یمن ساخته اند. در جریان جنگ ایران-عراق، سربازان پاکستانی به این پادشاهی در قالب دسته های مختلف اعزام شده بودند.

براساس یک گزارش سال 2016، عربستان سعودی بزرگترین واردکننده سلاح پاکستانی بوده و سلاح های سبک و سنگین با ارزش میلیون ها دالر آمریکایی را  از این کشور خریداری کرده است.

حمایت های پادشاهی عربستان سعودی از پاکستان، پس از آزمایش هسته ای

در زمانی که تقریبا تمام جهان، اسلام آباد را به خاطر آزمایش های هسته‌یی اش که در پاسخ به هند صورت گرفته بود، مورد نقد و سرزنش قرار دادند، عربستان سعودی در میان معدود کشور هایی بود که به پاکستان مراتب تبریکی خود را اعلام کرد.

عربستان سعودی هم چنان پس از تحریم های اعمال شده توسط جامعه جهانی علیه پاکستان، در سال های 1998 و 1999 به درخواست نخست وزیر وقت این کشور نواز شریف، روزانه 50000 بشکه نفت به ارزش دو میلیارد دالر را برای این کشور فراهم می کرد.

بخش عمده‌یی از این مقدار، بعد ها تبدیل به کمک مالی شده و تسهیلات آن طی سالهای بعدی گسترش یافته است.

سیاست خارجی مشابه

در کنار امارات متحده عربی، تنها عربستان سعودی بود که حکومت طالبان در کابل را پس از آن که نیروهای روسی این کشور را ترک کردند، به رسمیت شناخت.

بعد ها در سال 2014، هر دو کشور بیانیه ی سیاست مشترک در مورد کشمیر، افغانستان و فلسطین را  صادر کردند. هم چنین، در افغانستان از فرایند های سیاسی در قالب انتخابات حمایت کردند و خواستار مصالحه همه جانبه و بین الافغانی شدند.

عربستان سعودی در این مورد گفت که به حل صلح آمیز مسئله کشمیر در مطابقت با قطعنامه های سازمان ملل متحد “امیدوار” است. دو کشور هم چنین به حل مساله فلسطین تاکید نموده و خواستار حل و فصل این مسئله در تطابق با طرح های صلح عرب و قطعنامه های مربوط به سازمان ملل بودند.

به همین ترتیب، اسلام آباد از بشار اسد رییس جمهور سوریه خواستار “تشکیل حکومت انتقالی” شد-تقاضایی همسو با سیاست خارجی سعودی در مورد سوریه-و خواستار خروج “تمام نیروهای مسلح خارجی و عناصر آن ها ” از این کشور گردید.

هدیه 1.5 میلیارد دالری از سوی دوستان

در ربع اول سال 2014، گزارش شده بود که عربستان سعودی مبلغ 1.5 میلیارد دالر را به پاکستان “قرض” داده است تا به اسلام آباد جهت تامین ذخایر ارز خارجی ، تعهدات خدمات بدهی و پروژه های انرژی و زیربنایی فراوان این کشور، کمک نماید.

این “کمک دوستانه”، چنانچه گفته شد، به بهبودی روپیه واحد پول پاکستان که از 4 تا 12 ماه مارچ از 105.40 به 97.40 رسیده بود، کمک فراوانی کرد، وبه این ترتیب قوی ترین پشتیبانی در طی 30 سال اخیر را رقم زد.

بعدتر، اسحاق دار وزیر مالیه گفت که کمک 1.5 میلیارد دالری از سوی “کشورهای دوست” هدیه‌یی برای مردم پاکستان بود. وزیر در مورد “شایعات” مربوط به نوعیت کمک های مالی اظهار داشت که این کمک ها نه وام بوده و نه در راستای هیچ نوع خدماتی صورت گرفته. او علاوه کرد که این کمک ها باید با قدردانی پذیرفته شده و جنجال برانگیز نشود.

اعضای خاندان سلطنتی سعودی به گرمی استقبال می‌شوند

در سال های متمادی، شاهان سعودی به عنوان زمام داران کشور و جانشین های آن ها بار ها از پاکستان دیدار کرده اند. در این دیدارها، از سوی پاکستان به شدت با استقبال گرم مواجه می شوند. آخرین دیدار از سوی شاه وقت سعودی، عبدالله بن عبدالعزیز در سال 2006 صورت گرفت. جنرال پرویزمشرف، رییس جمهور بازنشسته وقت، شوکت عزیز نخست وزیر کشور، مولانا فضل‌الرحمان رهبر اپوزیسیون، وزرای فدرال، وزرای ارشد ولایات، و سه رییس خدمات، شاه عربستان سعودی را در میدان هوایی، استقبال کردند.

زمانی که او از هواپیمایش خارج می شد، با مراسم ویژه مورد استقبال قرار گرفت هم چنین شاه وقت سعودی بالاترین نشان غیر نظامی این کشور یعنی نشان پاکستان را در مقابل به رسمیت شناختن همکاری ها در امر توسعه، تفاهم و همکاری میان دو کشور، دریافت نمود.

روابط دوجانبه

در سال 2015، پادشاهی عربستان سعودی به حملات هوایی علیه شورشیان حوثی در یمن اقدام کرد و از پاکستان خواست تا به آن چه که آن ها، آن را جنگ علیه تروریزم می خواند به این کشور بپیوندد. پاکستان، که از قبل نیز  برای مدت بیش از یک دهه در خاک خود در برابر تروریستان می جنگید، مودبانه این تقاضا را رد کرد. اما اسلام آباد تصمیم خود در مورد محافظت از اماکن مقدس و هم چنین خاک عربستان سعودی را بار دیگر اعلام کرد.

در جریان همین دوره، سعودی ها تلاش کردند تا پاکستان را متقاعد نمایند که با بلوک های چندگانه بپیوندد: اول مبارزه علیه رژیم سوری، سپس علیه شورشیان حوثی در یمن، و بعد در یک ائتلاف “اسلامی” وسیع علیه تروریزم. مقامات سعودی به صورت یک جانبه اعلام کردند که پاکستان بخشی از ائتلاف بوده است. پاکستان توافق کرد که با این ائتلاف بپیوندد اما واضح ساخت که سربازانش تنها به این دلیل آن جا هستند که از پادشاهی این کشور محافظت کنند.

قابل یادآوری است که پس از بازنشستگی او، رییس سابق ارتش پاکستان بازنشسته شد و راحیل شریف به عنوان رییس نیروهای ائتلافی گماشته شده و جنرال آصف غفور، رییس روابط عمومی بین-خدمات (ISPR) انتصاب خود را به عنوان تصمیم دولت عنوان کرد.

در آغاز سال 2018، رییس ارتش جنرال عمر جاوید بجوا، به پادشاهی عربستان سعودی سفر کرد. به تعقیب آن ارتش اعلام کرد که قرار است در قالب قرارداد دو جانبه، تعدادی سرباز  به این کشور اعزام شود.

بعد ها اعلام شد که تعداد این سربازان اعزامی در حدود 1000 نفر است. گرچه اپوزیسیون علیه این تصمیم ایستادند و آن را مورد پرسش قرار دادند. اما خواجه آصف وزیر خارجه، روشن ساخت که سربازان پاکستانی تنها به دلیل تامین “امنیت داخلی” در پادشاهی عربستان مستقر شده اند، و قرار نیست در جنگ یمن سهم بگیرند.

عمران خان روابط با پادشاهی را “بازتنظیم” می کند

حکومت تحت رهبری تحریک انصاف پاکستان، که در 26 نوامبر سال گذشته، صد روز در قدرت را به پایان  رسانده بود، در گزارش عملکردهای خود از “بازتنظیم روابط با هم کاران کلیدی به شمول عربستان سعودی و امارات متحده عربی” در میان دیگر دستاورد های خود یاد کرد.

عمران خان، بعد از این که صدراعظم پاکستان شد، عربستان سعودی را به عنوان اولین سفر خارجی خود برگزید. صدراعظم، این دیدار را به دعوت ملک سلمان بن عبدالعزیز و ولیعهد محمد بن سلمان انجام داد.

به دنبال این دیدار، آقای خان در مصاحبه یی با العربیه گفت که” هر کسی که در پاکستان به قدرت می رسد، برای بار اول از عربستان سعودی دیدار خواهد کرد”، چرا که دو کشور دارای روابط مشترک “مردم با مردم” است.

در اکتوبر سال گذشته، در زمانی که چندین کشور از یک کنفرانس سرمایه گذاری در ریاض خارج شدند، صدراعظم عمران خان در میان آن عده از رهبرانی بود که در آن اجلاس شرکت نمود، و حمایت های خود را به ولیعهد این کشور و استقبال از ابتکار وی اعلام کرد.

یک بیانیه مطبوعاتی در آن زمان گفته بود که اشتراک نخست وزیر در این کنفرانس “همبستگی پاکستان را با پادشاهی عربستان سعودی در تلاش های این کشور برای تبدیل شدن به مرکز نوظهور تجارت و سرمایه گذاری بین المللی، نشان میدهد.”

در پایان سال 2018، که حکومت تازه انتخاب شده تحریک انصاف پاکستان با بحران های مالی بسیاری مواجه شده بود، عربستان سعودی اعلام کرد که بسته کمک های مالی شش میلیارد دالری را برای اقتصاد بیمار پاکستان تقدیم می کند.

این بسته شامل کمک های پرداختی 3 میلیارد دالری و همین طور 3 میلیارد دالر دیگر در پرداخت های برای واردات نفت بود.

در جریان دیدار محمد بن سلمان شاهزاده عربستان سعودی از اسلام آّباد، انتظار می رود که پاکستان وعربستان سه تفاهم نامه بزرگ به مبلغ بیش از 10 میلیارد دالر را امضا نمایند.

نویسنده: اسد فاروق

منبع: دان