در میان خبرهای ناگوار از جنگ و ناامنی در افغانستان، اکنون جوانان خسته از جنگ این کشور در تلاش اند که با ابتکارات تازه‌ای زمینه رشد کودکان افغان را فراهم سازند. در تازه‌ترین اقدامات، کتابخانه سیار با توجه به نیازمندی کودکان به مطالعه راه‌اندازی شد تا فرهنگ کتاب‌خوانی را در جامعه ترویج دهند؛ امری که در جامعه درگیر جنگ و مشکلات اقتصادی افغانستان در حال فراموشی است. این مساله موجب نگرانی این جوانان شده که نسل های آینده افغانستان نیز همچنان با جنگ و ناآرامی کودکی شان را فراموش کنند و از اندوختن علم عقب بمانند.
«با آن‌که افغانستان یکی از جوان‌ترین کشور‌ها در دنیا است و نیروی عظیمش را کودکان تشکیل می‌دهد، اما سازوکار‌های موجود افغانستان به این می‌ماند که در این کشور کودکی نباشد که کودکان فراموش شده‌است.»
این‌‌ها بریده سخنان از کسی است که به گفته خودش کودکی‌هایش را با ناآرامی در افغانستان سپری کرده‌است. فرشته کریم که کتابخانه سیار را برای کودکان افغانستان ایجاد کرده، به خبرنامه گفت که: «من از کودکی‌‌هایم فقط خاطرات جنگ را به یاد دارم که متاسفانه واقعیت‌ها همچنان در حال تکرار است و کمتر کسی به آن توجه می‌کند که کودک، حق کودک بودن دارد و آن را نباید از او گرفت و او باید فارغ از جنگ بزرگ شود.» خانم کریم اضافه می‌کند که یکی از اساسی‌ترین حقوق کودکان، دسترسی آنها به کتابخانه است که مطالعه کند و فرایند خودسازی شان را شکل دهند.
چهارمغز و ملی بس
فرشته کریم که مدرک کارشناسی‌اش را در رشته علوم سیاسی خوانده، مدرک کارشناسی ارشدش را در رشته اداره عامه از دانشگاه آکسفورد انگلستان بدست آورده است. او پس از بازگشت به افغانستان با سه دوستش تصمیم گرفته‌است که نهادی را بنام چهارمغز ایجاد کند. به گفته خانم کریم در حال حاضر برای قانونی کردن فعالیت نهاد چهارمغز در تلاش است که اسنادش را بدست آورد و اسناد این نهاد در حالی طی مراحل قانونی است.
خانم کریم اضافه می‌کند که از طریق این نهاد در نظر دارد تا برنامه‌های مفیدی را برای پیشرفت جامعه با استفاده از ظرفیت موجود منابع داخلی و کمک‌کننده‌های اجتماعی اجرا کنند که یکی از این برنامه های آنها راه‌اندازی کتابخانه سیار است.
کتابخانه سیار چارمغز با ۵۰۰ جلد کتاب راه اندازی شده است. فرشته کریم می‌گوید: «کتابخانه سیار با ۵۰۰ جلد کتاب به گونه‌ای امتحانی راه‌اندازی می‌شود. کتاب‌های موجود که در اختیار نهاد چهار مغز قرار داده‌شده، برای نوجوانان، جوانان و عموم اختصاص یافته‌است و در اختیار مردم قرار داده می‌شود تا آن را مطالعه کند.»
نهاد چهار مغز با کرایه یک ملی‌بس، آن را کتابخانه ساخته است. مسوولان نهاد تصریح می‌کنند که کتاب‌های موجود این نهاد، کتاب‌های اهدایی مردم و فعالان اجتماعی افغانستان است.
این کتابخانه در مرحله اول برای تشویق مردم و به ویژه کودکان به مطالعه کردن، به نقاط مختلف این شهر می‌رود تا کودکان و مردم به سهولت کتاب‌های مورد علاقه‌ای شان را دریافته کرده، مطالعه کنند. فرشته کریم در این مورد می‌گوید: «کتابخانه سیار در ابتدا به گونه امتحانی روزانه به نقاط مزحم شهر برای سه تا چهار ساعت رفته و کتاب‌ها را در اختیار علاقه‌مندان کتاب قرار خواهند داد تا آنها مطالعه کنند و به مطالعه کردن عادت پیدا کنند.»
باروری یک نسل
خانم کریم تصریح می‌کند که بیشتر تمرکز این نهاد روی نسل جوان افغانستان است و برای آموزش آن ها، ابتدا کتاب‌های معلوماتی و رمان در اختیار شان قرار می‌دهند.
فرشته در باره این که چرا فعالیت این نهاد بیشتر روی آموزش کودکان و جوانان متمرکز شده، می‌گوید: «ما با جنگ بزرگ شدیم و فقط از جنگ می‌دانیم، اما تا به کی کودکان این سرزمین با جنگ بزرگ شوند؟»
فرشته تصریح می‌کند که کار شان با توجه به نیازمندی‌های موجود کودکان افغان خیلی اندک است، اما به گفته او این کار اندک اما نقطه شروع برای پرورش و آموزش کودکان در افغانستان خواهد بود.
به باور خانم کریم، کودکان زمانی می‌توانند، ذهن آزاد از تعصب داشته باشند و منشاء پیشرفت شوند که مطالعه کرده، آگاه شوند و خود راه شان را انتخاب کنند. او اضافه می‌کند: «در زمان کودکی ما، کسی به نیاز ما توجه نداشت به ما آموزش داده نشده بود که خودمان راه مان را انتخاب کنیم، بلکه همواره بزرگان به ما راه انتخاب می‌کردند و می‌گفتند که چرا و پرسیدن دلیل اعلام جنگ است که نباید ما رویکرد انتقادی داشتیم.»
او توضیح می‌دهد که کودکان افغان نیز همانند دیگر کودکان در دنیا حق دارند که برای تعیین سرنوشت خود با رویکرد انتقادی بزرگ شوند.
مجانی نیست
در کنار آموزش رویکرد انتقادی به کودکان، فرشته کریم اضافه می‌کند: «با تمام این حال، می‌خواهیم به کودکان افغان آموزش دهیم که نباید انتظار داشته باشند که همه چیز را بدون زحمت بدست آورند. ما می‌خواهیم آنها بیاموزند که برای داشتن آینده بهتر از حالا زحمت بکشند و مطالعه کنند.»
تفاوت دیگری که این نهاد در رویکرد اش دارد، این است که در مقابل آموزش و دادن کتاب‌ها به کودکان، از آنها پول هم می‌گیرند. او می‌گوید: «ما با ایجاد کتابخانه سیار چند مورد را هدف قرار داده‌ایم که از آن جمله؛ تمرکز به آگاه کردن، آموزش رویکرد انتقادی و افزایش اعتماد به نفس کودکان، تلاش برای روی پای خود ایستادن و….»
او اضافه می‌کند که آن ها در مقابل دادن کتاب به کودکان، از آن ها پولی اندکی نیز خواهند گرفت تا از کودکی یاد بگیرند که مطالعه ارزشمند است و برای آن باید پول بپردازند.
به گفته او این پول فقط به دلیل تاثیر روانی از کودکان گرفته خواهد و برای تجهیز بیشتر و فعالیت بهتر از آن استفاده خواهد شد.
خودکفایی و کودکان خیابانی
فرشته می‌گوید: «به باور من بسیاری از کودکان افغان توان پرداخت سه تا پنج افغانی را دارند و ما می‌خواهیم آنها اهمیت این موضوع را درک کنند که برای مطالعه کردن چیزی ارزشمندی پرداخته باید به آن اهمیت بدهند و کودکانی که این مقدار را ندارند با سربلندی کار دستی تهیه کنند حتا اگر کار دستی شان ابتدایی باشد، تا در مقابل آن کتابی برای خواندن بگیرند. »
فرشته اضافه می‌کند که کودکان خیابانی نیز در زمره دریافت کننده های کتاب های چارمغز است. او می‌گوید: « کودکانی خیابانی می توانند کار دستی شان را تولید کنند و این نهاد در صورت خوب بودن آن، کار آنها را در مقابل خواندن کتاب، بفروشند و پول آن را به آنها برگرداند.»
با این حال او هم چنان اضافه می‌کند که هفته دو روز کتابخانه سیار برای تهیه مصارفش به رستورانت سیار مبدل خواهد شد. او از مردم می‌خواهد که برای بهبود وضعیت کودکان در صورتی که نمی‌توانند پول نقد بپردازند، داوطلبانه برای رستورانت سیار کار کنند تا مصارف کتابخانه سیار مهیا شود و این کتابخانه برای عملی سازی برنامه‌های آموزشش در نقاط بیشتر و جنگ‌زده‌ی افغانستان بروند و کودکان این کشور را با خواندن برای پیشرفت عادت دهند.
تمرکز روی ایجاد کتابخانه
پیش از این، چند جوان افغانی برای ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی در بین جوانان افغان و تشویق شهروندان به کتاب خواندن، طرح کتاب‌های گردشگر را اجرا کرده‌اند.
کتاب‌های گردشگر با این متن «من یک کتاب گردشگر هستم. آرزو دارم پس از خواندن، با دنیایی از عشق و مهر رهایم کنید تا به دسترس خواننده دیگری برسم» در دسترس مردم قرار داده شده‌است. اعضای تیم کتاب‌های گردشگر پیش از این به خبرنامه گفته بودند که این کتاب‌ها را در مراکز تحصیلی، ایستگاه موتر‌ها، جاده‌های پر ازدحام و اماکن خرید و فروش در نقاط مختلف شهرها می‌گذارند تا افراد مختلف آنها را بردارند و پس از خواندن، دوباره در اماکن عمومی بگذارند تا به دست دیگران برسند.
افزودن دیدگاه