کابینهی حکومت افغانستان در جلسهی هفتهی گذشتهاش طرح قانون تنظیم خدمات پستی را در 8 فصل و 38 ماده تصویب کرد. مقامها در وزارت مخابرات و تکنالوژی افغانستان میگویند که هدف این طرح، رشد و توسعهی خدمات پستی، تنظیم و نظارت بازار و همچنان معیاریکردن عرضه خدمات پستی در افغانستان میباشد.
در اعلامیهی ارگ ریاست جمهوری افغانستان آمده است که طرح این قانون در چارچوب مشخصی مورد تایید قرار گرفته و به وزارتهای عدلیه و مخابرات این کشور مسوولیت تصحیح و نهاییکردن آن داده شده است.
در این اعلامیه آمده است : « اهداف این طرح موضوعات چون رشد و انکشاف خدمات پستی، تنظیم و نظارت بازار و فعالیت عرضه کننده و حمایت آن، بهبود کمیت و کیفیت عرضه خدمات پستی، معیاری ساختن سیستم خدمات پستی با استفاده از تکنالوژی معلوماتی، فراهم نمودن زمینه رقابت میان عرضه کننده گان، تامین منافع مشتریان و عرضه کنندگان، تامین روابط میان اداره تنظیم خدمات پستی و عرضه کنندگان، مشتریان و سایر ادارات ذیربط تشکیل میدهد.»
خانزمان امرخیل، مشاور مطبوعاتی وزارت مخابرات و تکنالوژی افغانستان بهخبرنامه گفت که این وزارت در تلاش است که خدمات پستی را در افغانستان مدرن سازد. با این وجود این وزارت دیروز شنبه موافقتنامهای را بهخاطر نوسازی این خدمات با اداره توسعه زون پایتخت افغانستان امضا کرده است. آقای امرخیل گفت: “وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان سعی دارد که خدمات پستی افغانستان را به سطح ملی و بینالمللی و با استفاده از تسهیلات مدرن توسعه دهد.”
بر اساس آمارهای وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان خدمات پستی در حال حاضر از طریق ۴۶۳ پستهخانه بهگونه ابتدایی در مرکز و ولایات این کشور انجام میشود. اما مقامهای این وزارت تاکید میکنند که با امضای توافقنامه همکاری میان وزارت مخابرات و اداره مستقل زون پایتخت، این خدمات به گونه معیاری و مدرن انجام خواهد شد.
توسعه خدمات پستی
مقامهای در وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان تاکید میکنند که این وزارت برای توسعه خدمات پستی در افغانستان موافقتنامههایی را با ادارات مختلف از جمله وزارت داخله، اداره مستقل توسعه زون پایتخت و سایر ادارههای داخلی و خارجی به امضا رسانده است.
سال گذشتهی خورشیدی وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان تفاهمنامه انتقال محصولات پُستی را با شرکت باررسانی ترکش(Turkish Cargo) امضا کرد و پروسه انتقال کالاهای پُستی نیز از این مسیر آغاز شد.
بر مبناى این تفاهمنامه، ریاست پُست ترکیه تمام خدمات پستی را که از اروپا و امریکا به افغانستان صورت میگیرد، از طریق مرکز ترانزیتی خدمات پستی استانبول و برعکس از افغانستان به آن کشورها انتقال میدهد.
مقامهای این وزارت میگویند که خدمات پُستی افغانستان به کشورهای اروپایی و امریکا، از مسیر ترکیه در وقت کم صورت می گیرد. این خدمات، شامل ایجاد مرکز ترانزیت در شهر استانبول ترکیه به هدف انتقال پستههای صدور فضایی افغانستان بوده که براساس تفاهمنامه اى میان وزارت مخابرات افغانستان و ریاست پُست ترکیه، عقد گردیده است.
مقامهای وزارت مخابرت و تکنالوژی معلوماتی افغانستان تاکید میکنند که ایجاد این مرکز، باعث خواهد شد تا سرعت انتقال خدماتی پستی از افغانستان به کشورهای اروپایی و امریکا، بیشتر شود و عواید خدمات پستی نیز افزایش پیدا کند.
از سوی امضای تفاهمنامه مشترک این وزارت و وزارت امور داخلهی افغانستان سبب شده که تا کنون بیش از شش صد و ۳۰ هزار جلد پاسپورت در مرکز و ولایات توسط «افغان پُست» انتقال و توزیع گردیده که به گفتهی مقامهای وزارت مخابرات سهولت بیشتری را برای مردم افغانستان فراهم میکند.
عضویت در اتحادیه جهانی پست
افغانستان در سال 1928 میلادی در دوره نادرخان، بهعضویت اتحادیه بینالمللی پست درآمد. در این دوره، برای اولین بار ارسال هوایی بستههای پستی بهخارج از افغانستان آغاز شد.
در زمان نادرخان همچنین علاوه بر نامههای پستی، پست کارتها، مجلات، اوراق تجاری و بستههای سبکوزن دیگر نیز به داخل و خارج از افغانستان ارسال میشد.
در افغانستان، ارتباطات نوین پستی، برای اولین بار در زمان امیر شیرعلی خان (دهه 1860 میلادی) بهوجود آمد. در آغاز یک چاپارخانه در بالاحصار کابل تاسیس شد و تا مدتی تنها مرکز نقل و انتقال نامه در افغانستان بود.
ارسال بسته های پستی زمان مشخصی نداشت، چون تعداد نامه ها کم بود و حمل و نقل در آن زمان دشوار بود، اما نامههای دولتی که کلمه فوری و ضروری روی آن نوشته شده بود بهوسیله نامهرسانی که “چاپارفوق العاده” نام داشت به زودترین زمان ممکن به مقصد ارسال میشد.
ارتباطات پستی در آن زمان تنها در داخل افغانستان برقرار بود ولی اگر ارسال نامه ای به خارج از افغانستان لازم می شد، دولت قاصد مخصوصی را برای ارسال آن تعیین میکرد.
اولین مجموعه تیکتهای پستی (تمبر) افغانستان که به “کله شیر” معروف بود نیز در همینزمان به ارزش یک شاهی و یک صنار به چاپ رسید.
در سال ۱۲۵۷ خورشیدی، تشکیلات پست افغانستان با مشکل مواجه شد و تا زمان حکومت عبدالرحمان خان، انتقال نامههای پستی متوقف بود. ولی اگر گاهی ضرورتی پیش میآمد، نامه های دولتی به وسیله چاپار مخصوص منتقل می شد. با این وجود با روی کار آمدن حکومت عبدالرحمان خان، فعالیت پست پس از توقف چند ساله دوباره به جریان افتاد.
در این زمان یک پستخانه مرکزی در جنوب ارگ کابل راهاندازی شد که ارسال نامهها از آنجا انجام می شد. با این حال ارسال نامه به خارج از افغانستان یکی از کارهای مهمی بود که در این زمان صورت گرفت.
درآمدها
در حال حاضر در افغانستان در کنار شرکت دولتی «افغان پست»، هفت شرکت خصوصی دیگر فعالیت میکند که به گفتهی مقامهای وزارت مخابرات و تکنالوژی این کشور، اکنون بیش از 450 پستهخانه در مرکز و ولایات افغانستان فعال است.
پُست سریع باختر ( (Bakhter Speedy Post، تی ان تی (TNT)، دی اچ ال (DHL، ایکسپو (FedEx)، پُست سریع نی(Nye Express)، و پُست سریع ایروپارسل (Aero Parcel Express) از جمله شرکتهای خصوصی اند که در بخش پست در افغانستان فعالیت دارند.
بر اساس آمار وزارت مخابرات افغانستان عواید خدمات پستی در شش ماه نخست سال روان خورشیدی، در حدود ٧٧ میلیون افغانی بوده است، در حالی که عواید زمان مشابه در سال گذشته ۶٧ میلیون افغانی بود. با این وجود برآورد میشود که این رقم در سال جاری حدود ١۵ درصد افزایش یافته است.
مقامها در وزارت مخابرات افغانستان میگویند که آنان در تلاش اند که ریاست افغان پست را در آینده به شرکت مبدل سازند تا بتواند خدمات ارزنده تری را به مردم ارایه کنند و با شرکت های خصوصی دیگر در افغانستان رقابت نماید.
مشکلات
برخی از آگاهان امور مخابراتی تاکید میکنند که خدمات پستی در افغانستان چالش های زیادی دارد. این آگاهان میگویند که افغانستان ظرفیت انسانی فنی در بخش عرضه خدمات پستی، طرح و دیزان سیستم های پستی و همچنان نیرویی برای اجرای این خدمات کم دارد.
یاسین صمیم، آگاه مسایل مخابراتی به خبرنامه گفت که در بخش خدمات پستی در افغانستان زیربناهای لازم وجود ندارد. در تمام افغانستان حدود 400 پستهخانه وجود دارد که 25 پسته خانهی آن در کابل است.
او تاکید میکند که در بیشتر ولایتها تنها در مرکز ولایات یک پستهخانه وجود دارد. در حالی که برای عرضه خدمات پستی، باید شبکهی پستی در مراکز ولسوالیها، در محلات و در شهرهای بزرگ وجود داشته باشد.
آقای صمیم تاکید کرد: « مشکل دیگر کمبود نیروی مسلکی در این بخش میباشد؛ شرکت دولتی افغان پست را اگر در نظر بگیریم، بیشتر از 1500 کارمند در مرکز و ولایات دارد، اما تعداد زیاد از این کارمندان کسانی اند که در سن تقاوت قرار دارند یا کسانی اند که تحصیلات عالی لازم را ندارد.»
به باور این آگاه بخش مخابراتی مساله آدرسدهی یا تعیین آدرس از چالشهای خدمات پستی در افغانستان میباشد. او تاکید میکند “زمانی که یک ساحه در افغانستان جدیدا تاسیس میشود اول این که در ماستر پلان نیست، اگر هم هست، طرحی برای آدرس دهی و تعیین آدرس آن وجود ندارد و این مشکل بزرگی را برای پسترسانی ایجاد میکند.”
شماری از آگاهان در بخش توسعه و عصری سازی خدمات پستی میگویند که بدون توسعه زیربناها و استخدام افراد مسلکی در اداره های پستی، خدمات پستی در افغانستان شاهد پیشرفت نخواهد بود.
از سوی هم آنان تاکید دارند که در افغانستان باید قوانین و مقررات ساخته شود که هدف این قوانین ایجاد تسهیلات و تسریع عرضه خدمات باشد نه این که بروکراسی پیچیده تری را ایجاد کند.